|
Po [[Jovan Deretić|Jovanu Deretiću]] Ilić je u srpskom pesništvu izvršio ono što je desetak godina ranije zahtevao S. Marković: odlučan raskid s romantizmom. Međutim, njegove književne težnje samo se delimično poklapaju s Markovićevim programom i s realističkom poetikom. U nekim pesmama on je bio glasnik naprednih ideja svog doba, oštar kritičar društvenih i političkih izopačenosti. Ali, njegova poezija, gledana u celini, suprotna je duhu tendenciozne, pragmatične književnosti za koju se zalagao programski realizam. Svojim estetizomom i formalizmom Ilić je otvorio put drukčijoj poeziji, poeziji kojoj je podjednako strana orijentacija realista na običnu stvarnost i zahtevi ideologa za uključivanje književnosti u društvene i političke borbe, poeziji u kojoj je najvažniji momenat briga za samu sebe, za svoje vlastito umetničko biće.
==Književni rad==
'''Književni rad''' - Vojislav Ilić je isključivo pesnik, i najveći deo njegovoga književnoga rada je u stihu. Ali je od njega ostao i priličan broj proznih radova, po listovima i časopisima osamdesetih godina. Relativno važnijih od radova su mu:
* raspravljanje poznatog pitanja ''Šekspir ili Bakon'' (''Srbadija'', 1883)
* raspravljanje poznatog pitanja ''Šekspir ili Bakon'' (''Srbadija'', 1883)
* veliki političko-nacionalni govor ''Zadatak ujedinjene omladine'' (''Novi beogradski dnevnik'', 1887)
* manji književni članci o Belušu, sinu Đure Jakšića (''Javor'', 1882), o Kraševskom (''Srbadija'', 1883)
Svi ti prozni radovi Vojislava J. Ilića od značaja su utoliko što pomažu boljem shvatanju njegovog glavnog, poetskog rada.
==Reakcija omladinskoj poeziji==
'''Reakcija omladinskoj poeziji''' - Vojislav J. Ilić označava jedan prelom i preobražaj u srpskoj poeziji: kraj stare romantičarske poezije i početak nove artističke i verističke. On je pripadao naraštaju koji je svojim očima gledao slom omladinskog romantizma u javnom životu i u književnosti, osećao opšte razočarenje i klonulost koja je zavladala u srpskim duhovima posle Berlinskog kongresa. Ceneći velike pesnike srpskog romantizma, on nimalo ne ceni njihove jadne epigone, njihova "nakaradna podražavanja i usiljeno očajanje", i ne krije svoju "odvratnost prema njima". On je satirično opevao omladinskog pesnika razbarušene kose koji je sav svoj duhovni život sveo na mržnju na Turke i ljubav za alkohol.
==Melanholija==
'''Melanholija''' - Ono što je glavno u poeziji Vojislava Ilića, to je njegova intimna, lična poezija, poezija refleksivna, melanholična i elegična. Njegova melanholija bila je uslovljena raznim okolnostima: zdravlje mu je bilo rđavo, život neodređen i neizvestan, materijalne porodične nevolje su ga stalno pratile. Poezija je za njega bila utočište i izvor zaborava, onaj "veo kojim se obvija rugoba sveta". U trenucima melanholije i elegičnosti on je najjači i najprirodniji, i najbolje pesme koje je on ispevao to je onaj niz ''Elegija''.
==Klasični motivi==
'''Klasični motivi''' - Okrećući glavu od "blede sadašnjosti", sa željom da izbegne život koji ga je pritiskivao i gušio, on se okretao onom što je nekada bilo, "sedoj prošlosti", i jače no ijedan srpski pesnik osetio visoku poetsku melanholiju mrtvih stvari, tužnu čistotu onoga čega nema više i što život ne može da prlja i ljudi da skrnave. On je najradije pevao "sumornu i hladnu pesmu", "himnu vekova tavnih". On je tako pevao ruševine, groblja, "mračna, minula i drevna leta", spomene "izumrlih dana", ljude i doba kojih nema više: mračnu borbu Boga i Satane, prve dane stvaranja, ukočeni i tužni indijski Istok, živopisni i hučni arabljanski Istok, egzotičan, zaljubljen i mirisan, borbe izumrlih Slovena na obalama Severnoga mora sa germanskim osvajačima. Ali on je naročito voleo klasičnu starinu, grčku i rimsku, više grčku no rimsku, izveo jednu malu obnovu klasicizma u srpskoj književnosti, bio najbolji predstavnik umetničkog paganizma u srpskoj književnosti.
Kako ističe [[Ljubomir Nedić]] Vojislavljeve pesme su slike, ali to nisu prosti opisi kakvih mnogo nalazimo i u drugih pesnika, nego slike sasvim druge vrste, '''''Stimmungsbilder''''', kako bismo ih mogli nazvati jednim vrlo podesnim nemačkim izrazom, za koji ne samo naš, no i nikoji drugi jezik nema potpuna ekvivalenta: slike iz prirode ili iz života, kakve one bude u nama različita raspoloženja, koja mi, posle, sledujući u tome jednom opštem zakonu naše prirode, iznosimo iz nas i unosimo u njih same, te nam izgleda kao da je i prirodu samu obuzelo ono raspoloženje koje je ona u duši našoj probudila.
|
