Patrijarh srpski Gavrilo (Dožić) – razlika između verzija

=== Vojni puč 27. marta ===

{{main|Vojni puč 27. marta 1941.}}

Bio je žestok protivnik potpisivanja [[Trojni pakt|Trojnog pakta]] i tražio je jugoslovenskoj vladi da ga ne potpisuje. Srpski patrijarh Gavrilo i episkopi [[SPC]] su činili sve što su mogli da bi onemogućili potpisivanje Pakta sa silama Osovine.<ref name="Memoari">[http://www.27mart.com/images/File/Memoari%20patrijarha%20Gavrila.pdf MEMOARI PATRIJARHA SPRSKOG GAVRILA]</ref> Djelatnost patrijarha dr Gavrila Dožića bila je prvih mjeseci 1941. dobrim dijelom usmjerena na politički teren, Patrijaršiju su redovno posjećivali političke ličnosti iz opozicije.<ref name="Folić">[http://www.montenegrina.net/pages/pages1/istorija/cg_izmedju_1_i_2_svj_rata/kosovski_mit_u_projekcijama_srpske_pravoslavne_crkve.htm Mr Zvezdan Folić: KOSOVSKI MIT U PROJEKCIJAMA SRPSKE PRAVOSLAVNE CRKVE]</ref> No, trojni pakt je ipak potpisan, ali je ubrzo srušen [[Vojni puč od 27. marta 1941|Vojni pučem od 27. marta 1941]]. Istog dana kada je izvrešen puč, [[Sveti arhijerejski sabor]] SPC je već bio na okupu. Otvarajući vanredno zasedanje Sabora [[patrijarh Gavrilo]] je blagoslovio državni udar rečima:

 

Početkom bombardovanja Beograda, [[6. april]]a [[1941]], Patrijarh se prvo sklonio u [[manastir Rakovica|manastir Rakovicu]], a iste noći između 6. i 7. aprila otputovao u [[manastir Žiča|manastir Žiču]] (jer je prevladalo mišljenje da treba da sledi Kraljevsku Vladu) a odatle u [[manastir Ostrog]] gde su ga nemačke vojne vlasti uhapsile [[25. april]]a 1941. godine. <ref>"Izveštaj Svetog Arhijerejskog Sinoda Svetom Arhijerejskom Saboru o radu od 1941. do 1947. godine", str. 34.</ref> Na Ostrogu je uhapšen kao „''glavni ratni zločinac, krivac i huškač za ulazak Jugoslavije u rat protivu sila Osovine''“.<ref name="Džomić">[http://www.mitropolija.co.me/istbibl/dzomic-patrijarh_dozic_l.html Velibor V. Džomić, Mučeništvo Srpskog Patrijarha Gavrila Dožića]</ref> Iz Ostroga su ga doveli u [[Beograd]], gde je jedno vreme bio zatvoren u zatvoru Okružnog suda. Potom su ga premestili u manastir Rakovicu, a zatim u manastir Vojlovicu, gde je zajedno sa [[Nikolaj Velimirović|episkopom žičkim Nikolajem]] bio zatočen. Za vreme svog zatočeništva u Vojlovici dvojica srpskih crkvenih velikodostojnika odolevala su pritiscima da sarađuju s Nemcima. Oni su uporno odbijali da potpišu javni proglas protiv [[Tito|Tita]] i [[partizani|partizana]], kao i da učestvuju u stvaranju pro-nacističke vlade nacionalnog spasa.<ref name="Byford"/>

 

Polovinom [[septembar|septembra]] [[1944]]. kada su nemačke trupe počele da se povlače iz Srbije pred naletima [[Crvena armija|Crvene armije]], Velimirović i Dožić su prebačeni prvo u Austriju, a potom u Nemačku, u koncentracioni logor [[Dahau (koncentracioni logor)|Dahau]], gde su držani kao posebni zatvorenici (''Ehrenhäftling'') u delu za visoke oficire i sveštenstvo.<ref>[http://www.fabrikaknjiga.co.rs/pdf/pescanik03.pdf Jovan Bajford, Peščanik FM (str. 50-56)]</ref> ’Počasni zarobljenici’ su imali poseban smeštaj i hranili se kao nemački oficiri, vrata ćelija u kojima su boravili zaključavana, a imali su i slobodan pristup zasebnom dvorištu u logoru.<ref name="Byford"/> Pored toga, bilo im dozvoljeno da nose svešteničke mantije i nije im brijana glava.<ref name="Byford"/> U crkvenoj literaturi se naglašava da su oni u logoru Dahau ‘doživeli sve strahote ovog pakla na zemlji’ i pretrpeli ‘stradanje i patnje’.

 

U Dahauu ostaju tri meseca, do decembra [[1944]]. godine kada ih Nemci oslobađaju. Izgleda da je puštanje Velimirovića i Dožića iz logora Dahau bilo je deo pogodbe Ljotića i Nedića s visokim nemačkim funkcionerom u okupiranoj Srbiji [[Hermann Neubacher|Hermanom Nojbaherom]].<ref name="Byford"/> Iz Nemačke putuju zajedno sa [[Milan Nedić|Milanom Nedićem]] i nemačkim generalom Hermanom Nojbaherom u Sloveniju, gde su se Nemci nadali kako će iskoristiti njihov autoritet među izbeglim Srbima u borbi protiv [[NOVJ|partizana]]. Krajem [[april]]a 1945. patrijarh Gavrilo i episkop Nikolaj su preko [[Momčilo Đujić|Momčila Đujića]] stupili u kontakt sa Dimitrijem Ljotićem, tražeći da se sastanu sa njim. Dimitrije Ljotić je krenuo prema njima ali je poginuo [[23. april]]a [[1945]]. kod [[Ajdovščina|Ajdovščine]] u Sloveniji bežeći od [[Narodnooslobodilačka vojska Jugoslavije|Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije]].