James Dean – razlika između verzija

| nameime = James Dean

| imageslika = James Dean in- East of Eden trailer 2Giant.jpg

| othernameperiod = Jimmy Dean1951-1955

'''Džejms Bajron Din''' ({{jez-en|James Byron Dean}}) (Marion, [[8. februar]]a [[1931]]. - Šolam, [[30. septembar|30. septembra]] [[1955]].) je [[SAD|američki]] [[film]]ski [[glumac]]. Ostaće upamćen po jednoj od najkraćih i najspektakularnijih filmskih karijera u istoriji [[holivud|HolivudaHolivud]]a. Za samo nešto više od godinu dana i sa samo tri snimljena filma dostigao je svetsku slavu i postao simbol nemirnih i nezadovoljnih genaracija američke omladine s kraja pedesetih godina XX veka. I danas, pedeset godina posle smrti, njegov lik predstavlja svojevrsnu kulturnu ikonu, oličenje buntovnika, autsajdera i usamljenika i ima veliki broj obožavaoca širom sveta.

'''Džejms Bajron Din''' je rođen 8 februara [[1931]]. godine u [[Merion|Merionu]]u u [[Indijana|Indijani]]. Kada je Džejms imao šest godina, zbog posla njegovog oca koji je bio zubni tehničar, porodica Din se seli u [[Kalifornija|Kaliforniju]]. Samo nekoliko godina kasnije Dinova majka umire od raka, a njegov otac odlučuje da je za Džejmsa najbolje da živi kod rođaka na farmi u [[Ferimont|Ferimontu]]u. Po završetku srednje škole [[1949]] godine Din se vraća u [[Kalifornija|Kaliforniju]] gde najpre upisuje pravo na [[Santa Monika]] koledžu, ali ubrzo prelazi na "[[UCLA]]" gde studira dramu. Istovremeno pohađa i glumačku radionicu glumca Džejmsa Vajtmora i pokušava da ostvari neki značajniji uspeh kao glumac.

[[1951]] godine definitivno napušta studije i po nagovoru Džejmsa Vajtmora seli se u [[Njujork]] kako bi se ozbiljnije posvetio svojoj glumačkoj karijeri. Počinje da radi na parkingu ispred "[[CBS]]" televizijskog studija kako bi se izdržavao. Njegov prvi profesionalni angažman bio je u reklami za "[[Pepsi kola|Pepsi kolu]]" , a dobija i nekoliko vrlo malih uloga u pozorištu i na filmu. Pojavljuje se i u nekoliko televizijskih šou programa koji su bili veoma popularni pedesetih godina HH veka. Uskoro dobija i svoju prvu pozorišnu ulogu na [[Brodvej|Brodveju]]u u predstavi ''See the Jaguar'' i postaje član prestižne glumačke škole "''Actors Studio''" koju su u to vreme pohađali i [[Marlon Brando]], [[Džuli Haris]], [[Artur Kenedi]] i drugi poznati glumci tog vremena.

[[Datoteka:James Dean Memorial.JPG|thumb|desno|Spomenik u Šolamu]][[1954]] godine dobija ulogu u pozorišnoj predstavi ''The Immoralist'' zahvaljujući kojoj ga reditelj [[Elija Kazan]] i filmski studio [[Vorner Braders]] angažuju za ulogu Kala Traska u filmskoj adaptaciji romana [[Džon Stajnbek|Džona Stajnbeka]] "[[Istočno od raja]]". Veoma brzo dobija ulogu u filmu ''[[Buntovnik bez razloga]]'' reditelja [[Nikolas Rej|Nikolasa Reja]], gde tumači lik problematičnog tinejdžera Džimija Starka pored [[Natali Vud]] i [[Sal Mineo|Sala Minea]]. Po završetku snimanja filma ''[[Istočno od raja]]'' Džejms Din, koji je bio pasionirani ljubitelj automobilskih trka, kupuje svoj prvi sportski automobil [[Porsche 356 Speedster]] i počinje da se takmiči na trkama. Bio je drugi u [[Palm Springs|Palm Springsu]]u marta [[1955]]. godine, treći u [[Bekersfild|Bekersfildu]]u maja iste godine,a u [[Santa Monika|Santa Moniki]] je morao da odustane zbog kvara na automobilu. Za vreme snimanja filma ''[[Buntovnik bez razloga]]'' Din kupuje automobil [[Porsche 550 Spyders]] (jedan od samo 90 proizvedenih te godine) koji je zvao "mala bitanga". Po dobijanju uloge naftnog bogataša u filmu ''[[Div]]'' u kome je glumio sa [[Elizabet Tejlor]] i [[Rok Hadson|Rokom Hadsonom]] odlazi u [[Teksas]] na snimanje i u tom periodu ne učestvuje u automobilskim trkama jer mu je to bilo zabranjeno filmskim ugovorom.

Po završetku snimanja filma ''[[Div]]'', [[30. septembra]] [[1955]]. godine Džejms Din kreće na trke u [[Salinas|Salinasu]]u i gine u saobraćajnoj nesreći u svojoj dvadeset četvrtoj godini. Nije doživeo premijere svojih filmova ''[[Buntovnik bez razloga]]'' i ''[[Div]]'' i jedini je glumac u istoriji [[Holivud|Holivuda]]a koji je dva puta posthumno bio nominovan za nagradu "[[Oskar]]".

Džejms Din je sahranjen na "Park" groblju u [[ferimont|FerimontuFerimont]]u, a [[1977]]. godine blizu mesta gde je poginuo u [[Šolam|Šolamu]]u ([[Kalifornija]]) podignut je spomenik ovom glumcu.

*''Lux Video Theater'', "The Foggy, Foggy Dew" ([[17. mart]], [[1952]])