1526 – razlika između verzija
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
proleksis |
v. klaić |
||
Red 1:
{{year dab|1526}}
{{godina nav}}
[[Datoteka:Dorffmaister The death of Louis II of Hungary 1795-1796.jpg|thumb|
{{godina u drugim kalendarima|1526}}
Godina '''1526''' ('''[[rimski brojevi|MDXXVI]]''') bila je [[redovna godina koja počinje u ponedjeljak]] (1. jan./sij. po julijanskom kalendaru).
==Događaji==
;Januar/Siječanj
* [[14. 1.]] - Madridski ugovor: zarobljeni francuski kralj [[François I od Francuske|François I]] se morao odreći prava u Italiji, Flandriji i Artoa, predati Burgundiju [[Karlo V., car Svetog Rimskog Carstva|Karlu V]].▼
* [[siječanj]], početkom - [[Pavle Bakić]] na ugarskom dvoru izveštava o turskim planovima za osvajanje [[Budim]]a<ref>V. Klaić, str. 349</ref>.
* [[12. 1.]] - [[Pál Tomori]], kaločki nadbiskup i branitelj južne Ugarske, došao u Budim da se odrekne titula jer njegove čete i posade 11 mjeseci nisu dobile plaću (vratio se u ožujku na molbu papinskog legata Burgija).
▲* [[14. 1.]] - Madridski ugovor: zarobljeni francuski kralj [[François I od Francuske|François I]] se morao odreći prava u Italiji, Flandriji i Artoa, te predati Burgundiju [[Karlo V., car Svetog Rimskog Carstva|Karlu V]].
* [[25. 1.]] - Veliki sabor Hrvatske i Slavonije u Križevcima, otkazuju posluh kralju [[Ljudevit II Jagelović|Ljudevitu]], [[Krsto I. Frankapan Brinjski|Krsto Frankapan]] predlaže da se priklone caru Karlu i nadvojvodi Ferdinandu<ref>V. Klaić, str. 347</ref>.
;Februar/Veljača
* [[6. 2.]] - [[Franko-otomanski savez]]: u Francusku stigao potvrdan [[Sulejman I|Sulejmanov]] odgovor na predloge kraljice-majke [[Lujza Savojska|Lujze Savojske]].
* ca. 14. 2. - Sud odredio da [[Ivan Zapolja]] nema prava na imovinu pokojnog [[Lovro Iločki|Lovre Iločkog]], već da ona pripada ugarskoj kruni - rascjep između Zapolje i palatina [[István Werbőczy|Verbecija]].
* [[27. 2.]] - Protestantski kneževi iz Nemačke osnovali Ligu iz Torgaua.
;Mart/Ožujak
* [[11. 3.]] - Car Karlo V se oženio [[Izabela Portugalska|Izabelom Portugalskom]]. ▼
* [[11. 3.]] - [[Stjepan Brodarić]] vrhovni državni kancelar Ugarske nakon nepopularnog Lasla Salkaja, takođe postavljen i za srijemskog biskupa.
* [[22. 3.]] - Kralj Fransoa (pušten 6. 3.) izjavljuje, uz papin blagoslov, da se neće pridržavati Madridskog ugovora jer je iznuđen.
* [[27. 3.]] - Nadvojvoda Ferdinand I odredio [[Nikola Jurišić|Nikolu Jurišića]] za vrhovnoga kapetana vojske protiv Turaka (o tome je obavestio kralja Ljudevita koji je na to pristao).
;April/Travanj
* [[21. 4.]] - [[Bitka kod Panipata (1526)|Bitka kod Panipata]]: [[Babur]] poražava [[Dinastija Lodi|lodiski]] [[Delhi Sultanat]], [[Ibrahim Lodi]] poginuo - početak '''[[Mogulsko Carstvo|Mogulskog Carstva]]''' u Indiji koje traje do [[1857]].
* [[travanj]] - Bosanski paša opsjeda [[Bosanska Krupa|Krupu]] krbavskog kneza [[Ivan Karlović|Ivana Karlovića]].
* [[23. 4.]] - Sultan [[Sulejman I]] krenuo sa vojskom iz Carigrada (u Ugarskoj se za ovo saznalo koncem svibnja)<ref>V. Klaić, str. 350</ref>.
* [[28. 4.]] - Ugarski sabor: [[Stjepan VII. Báthory]] opet postavljen za palatina, nakon bjekstva [[István Werbőczy|Istvána Werbőczyja]]<ref>V. Klaić, str. 336</ref>.
;Maj/Svibanj
* [[22. 5.]] - [[Rat Konjačke lige]] (sedmi [[Talijanski ratovi|Talijanski rat]]): papa [[Klement VII.]] i Francuzi protiv cara [[Karlo V., car Svetog Rimskog Carstva|Karla]] u Italiji.
* [[23. 5.]] - [[Tranzit Venere]], poslednji pre nego što su [[filter (optika)|filteri]] omogućili njegovo osmatranje.
;Jun/Lipanj
* [[9. 6.]] - [[Go-Nara]] je novi [[japanski car]] (do [[1557]]).
;Jul/Srpanj
* [[srpanj]], početkom - Sultan Sulejman stigao u Beograd; veliki vezir [[Ibrahim-paša Pargalija|Ibrahim-paša]] se utaborio nekoliko dana ranije kod Zemuna gdje su mu se pridružile bosanske (Kosrev-paša) i hercegovačke čete i [[Gazi Bali-beg Jahjapašić|Bali-beg]] beogradski.
* [[10. 7.]] - Španci zauzeli [[Milano]].
* [[18. 7.]] - Ugarski kralj poklonio grad Šoljmoš [[Pavle Bakić|Pavlu Bakiću]].
* [[jul]] - Brod ''Santiago'', jedan iz [[García Jofre de Loaísa|de Loaísine]] ekspedicije upućene zapadnim putem prema [[Začinska ostrva|Začinskim ostrvima]], stigao do zapadne obale Meksika.
* [[
;Avgust/Kolovoz
* [[1. 8.]] - Ugovorom u Speyeru Krsto Frankopan stupio u službu nadvojvode Ferdinanda.
* [[6. 8.]] - Kralj Ludvig II stigao na zborište u [[Tolna|Tolnu]] (u međuvremenu pao i [[Ilok]]).
* [[8. 8.]] - [[Osijek]] i [[Erdut]] se predali Mustafa-paši Jahjaogluu.
* [[14. 8.]] - Sulejman u Osijeku, gradi se most preko Drave kojim prelazi turska vojska (sam Sulejman zatim srušio most 23. 8.).
* [[avgust]] - [[Francisco Pizzaro]] kreće iz Paname sa dva broda i 160 ljudi prema jugu; Bartolomé Ruiz prešao ekvator, zarobio indijanski splav sa vrednim predmetima.
* [[21. 8.]] - [[Alonso de Salazar]] (pripadnik de Loaísine ekspedicije) otkrio [[Maršalovi Otoci|Maršalove Otoke]].
Linija 31 ⟶ 53:
* [[29. 8.]] - '''[[Mohačka bitka]]''', Turci na čelu sa Sulejmanom Veličanstvenim razbili mađarsku vojsku i državu, poginuo kralj [[Ljudevit II Jagelović|Ljudevit II]] (kraj nada i za Srbiju).
;Septembar/Rujan
* [[10. 9.]] - Sulejman ušao u [[Budim]] - varoš spaljena, kraljevski dvor opljačkan; isto se desilo i Pešti.
** Sultan se 25. 9. vraća nazad, 7. 10. je u Petrovaradinu, u međuvremenu opustošeni krajevi između Dunava i Tise.
** Turci iz Ugarske i Slavonije odvode 200.000 robova<ref>Jovan Hadži Vasiljević, [http://www.rastko.rs/kosovo/istorija/vasiljevic_muslimani.html Muslimani naše krvi u Južnoj Srbiji], rastko.rs</ref>.
* septembar? - Bačkom zagospodario [[Car Jovan Nenad|Jovan Nenad]] koji se proglasio za srpskog cara, sedište mu je u Subotici. ▼
;Oktobar/Listopad
▲*
* [[24. 10.]] - Austrijski nadvojvoda [[Ferdinand I]] izabran za češkog kralja (do [[1564]], naslednost nije odmah priznata).
;Novembar/Studeni
* [[11. 11.]] - [[Ivan Zapolja]] krunisan za kralja u [[Stolni Biograd|Stolnom Biogradu]], kojeg je zaposeo Pavle Bakić<ref>[[Vladimir Ćorović]], [http://www.rastko.rs/rastko-bl/istorija/corovic/istorija/6_1_l.html Srbi pod tuđom vlašću], rastko.rs</ref>.
;Decembar/Prosinac
* [[16. 12.]] - Ugarski sabor u Požunu/Bratislavi izabrao Ferdinanda za mađarskog kralja; patriotska stranka je za Ivana Zapolju, dolazi do građanskog rata.
** Hrvatsko plemstvo će na [[Cetinski sabor|Cetinskom saboru]] izabrati Ferdinanda.
| |||