Maine – razlika između verzija

}}</ref>

Najveće rijeke Maina su; Saint Croix, Penobscot, Kennebec i Salmon Falls. Maine je prošaran brojnim jezerima, kojih ima preko 1600, od kojih su najveća; Moosehead, Sebago, Chesuncook, Chamberlain i Veliki Rangeley.

''Maine'' je administrativno podjeljen od [[1860]]. na 16 okruga (counties), to su;<br />

<center>

|}

</center>

{| {{prettytable}}

!Grad

|-

|[[Portland (Maine)|Portland]]

|-

|}

''Maine'' ima mješavinu [[Vlažna kontinentalna klima|Vlažne kontinentalne klime - Dfb]] po [[Köppenova klasifikacija klime|Köppenovoj klasifikaciji klime]], koja prevladava uz atlansku obalu i izrazito [[Kontinentalna klima|Kontinentalnu klimu]] po brdovitoj unutrašnjosti države. Zime su hladne, sa prosječnim temperaturama nižim od -3 ° C, a ljeta kratka i topla, sa dosta kiša, tako da prosječna temperatura ne prelazi 22 ° C.

== Historija ==

[[Geologija|Geološki]] se obala Maina formirala tokom [[Ledeno doba|ledenog doba]], tad je prilikom povlačenja [[led]]a, nastalo stotine zaljeva, uvala i pitoresknih luka i oko dvije hiljade [[otok]]a i hridi duž obale.

 

Pretpostavlja se da je pet stotina godina prije službenog [[Kolumbo]]vog otkrića Amerike, do obala Maina doplovio [[Leif Ericson]] sa posadom od trideset [[Vikinzi|Vikinga]]. Isto se tako pretpostavlja da je i [[John Cabot]], [[Talijani|talijanski]] moreplovac u službi [[Engleska|engleskog]] kralja [[Henrik VII.|Henrika VII]], doplovio do do obala Maina [[1498]]., iako ne postoje konkretni dokazi o tome. U [[16. vijek]]u više [[Evropa|evropskih]] brodova je nakratko posjetilo obale Maina, neki od njih su i pristajali zbog popravka i opskrbe. <ref name=main/>

 

 

Tokom [[1620e|1620-ih]] osnovane su brojne engleske kolonije duž obale Maina, međutim zbog surove klime, siromaštva i napada indijanaca veći broj tih kolonija je uništen tokom narednih godina. Na početku [[17. vijek]]a samo se par kolonija uspjelo održati, u međuvremenu je [[Massachusetts]] kupio veći dio zemlje Maina.

Pitanje konrole nad Mainom bilo je predmet spora i sukoba između [[Engleska|Engleske]] i [[Francuska|Francuske]] tokom prve polovine [[18. vijek]]a. To razdoblje obilježili su brojni prepadi indijanaca na bijelačka naselja. Te napade podržavali su [[Francuzi]], koji su na taj način htjeli istjerati Engleze sa te teritorije. Prekretnica u tom sukobu bilo je zauzimanje francuske [[Utvrda Louisburg|Utvrde Louisburg]] u [[Nova Škotska|Novoj Škotskoj]], [[1745]]. koju su zauzeli kolonisti iz [[Massachusetts]]a predvođeni Williamom Pepperellom. Nakon tog je potpisan Mirovni sporazum u [[Pariz]]u [[1763]]. između [[Velika Britanija|Britanije]] i Francuske, na osnovu kog su se Francuzi odrekli pretenzija na taj teritorij. Smanjenje indijanskih napada polovinom [[18. vijek]]a i poklanjanje zemlje od strane Massachusetts doprinelo je porastu broja stanovnika Maina. Između [[1743]]. i [[1763. broj stanovnika se udvostručio od 12 000 na 24 000 stanovnika, do kraja [[18. vijek]]a broj stanovnika Maina je dosegao 150 000. <ref name=main/>

Otpor novoj britanskoj poreznoj politici počeo je još [[1765]]. kad su lokalni patrioti zaplijenili porezne markice u tadašnjem Falmouthu (današnji [[Portland (Maine)|Portland]]), istovremeno su otpočeli i napadi na porezne službenike. Godinu dana nakon slavne [[Bostonska čajanka|Bostonske čajanke]], i u Mainu se odigrao sličan događaj kada je grupa gnjevnih patriota zapalila uskladišeni čaj u Yorku. <ref name=main/>Nakon izbijanja oružanog sukoba u Lexingtonu i Concordu, stotine dobrovoljaca iz Maina priključilo se borbi za nezavisnost. Za tog rata zbilo se dosta borbi po unutrašnjosti Maina. Britanski brodovi su [[1775]], pod komandom [[kapetan (vojska)|kapetana]] Henry Mowatta, bombardirali i spalili Falmouth. Time su Britanci htjeli kazniti građane zbog njihova suprotstavljanja britanskoj kruni. Prva pomorska bitka tokom [[Američka revolucija|Američke revolucije]] dogodila se u junu [[1775]]. kada je grupa američkih patriota pored Machiasa zarobila brod ''Margareta''. Kasnije te godine grupa dobrovoljaca iz Maina pridružila se [[pukovnik]]u Benedictu Arnoldu na njegovom dugom maršu kroz šume sjevera u napad na [[Quebec]]. Prilikom pokušaja američke mornarice da [[1779]]. zauzme britansku utvrdu Castine došlo je do najkrvavije pomorske bitke tokom Američke revolucije. Maine je za vrijeme Američke revolucije podnio velike žrtve, oko hiljadu ljudi je poginulo, trgovina je zamrla, glavni grad je sravnjen sa zemljom, a troškovi Maina bili su veći nego u kasnijem [[Američki građanski rat|Američkom građanskom ratu]]. <ref name=main/>

 

Nakon Američke revolucije pojedini kolonisti iz unutrašnjosti Maina počeli su tražiti da se odcijepe od [[Massachusetts]]a, tome su se protivili bogati i utjecajni trgovci iz primorskih gradova. Od nezavisnosti Maina vjerojatno ne bi bilo ništa, da nije došlo do svađe u [[Kongres SAD|kongresu]] oko [[Missouri]]ja i pitanja hoće li on biti [[Robovlasništvo|robovlasnička]] država ili ne? Taj sukob koji je bio na neki način u [[Američki građanski rat]] riješen je takozvanim Missouri kompromisom [[15. mart]]a [[1820]]. tako da je [[Missouri]] postao robovlasnička država, ali da se održi ravnoteža između sjeveroistočnih država koje su bile protiv robovlasništva i južnih za robovlasništvo, - Main je izdvojen iz [[Massachusetts]]a i proglašen 23. saveznom državom [[SAD|Sjedinjenih Američkih Država]]. <ref name=main/> Prilikom stupanja u Uniju Maine je imao skoro 300 000 stanovnika, u devet okruga i 236 naselja. Prvi guverner Maina bio je William King, ugledni trgovac i brodograditelj. Za privremeni glavni grad odabran je [[Portland (Maine)|Portland]], koji je to bio do [[1832]]. kad je glavni grad postao [[Augusta (Maine)|Augusta]]. <ref name=main/>

 

 

 

Nakon dobijanja statusa savezne države došlo je do razvoja rudarstva i industrije što je dovelo do snažnijeg ekonomskog rasta, pored prerade drvne građe, procvat je doživjelo ribarstvo i brodogradnja. Nikle su brojne [[Manufaktura|manufakture]] sa strojevima koje je pokretala voda uzduž najvećih rijeka. Maine je u tom dobu bio značajni proizvođač [[tekstil]]a, [[papir]]a i proizvoda od kože. Razvila se i [[poljoprivreda]], ali ona je doživljavala velike turbulencije zbog čestih promjena cijena.

 

 

Pored borbe za prohibiciju, Maine je bio i uporište [[Abolicionizam|abolicionista]] oni su osnovali svoje udruženje ravno 25 godina prije [[Američki građanski rat|Američkog građanskog rata]]. Maine je značajno doprinio vojsci Unije, kojoj je dao 73 000 vojnika, od kojih je oko 10 % poginulo. <ref name=main/>Dva [[general]]a iz Maina su se istakla tokom ovog rata; Oliver Otis Howard koji se istakao u bitkama kod [[Gettysburg, Pennsylvania|Gettysburga]] i Bull Runa i Joshua L. Chamberlain u Bitci kod Little Round Topa. Chamberlain je bio komandant jedinice Unije kojoj se predao general [[Robert Edward Lee|Robert Lee]] kod Appomattoxa. Nakon rata izabran je za guvernera Maina. Oba generala cijenila su obrazovanje pa je Howard osnovao Univerzitet Howard i bio je njegov prvi predsednik, dok je Chamberlain bio predsednik Koledža Bowdoin. <ref name=main/>

 

Prohibicija i abolicionistički pokreti bili su faktori koji su presudno utjecali na osnivanje [[Republikanska stranka SAD|Republikanske partije]] u Mainu [[1854]]. Hannibal Hamlin, dotadašnji [[senator]] iz redova [[Demokratska stranka SAD|demokrata]], istupio je iz svoje partije zbog neslaganja oko [[Robovlasništvo|robovlasništva]]. On je bio osnivač [[Republikanska stranka SAD|Republikanske partije]] u Mainu i prvi [[guverner]] Maina iz redova te partije. Kad je[[Abraham Lincoln]] izabran za predsjednika, Hamlin je postao podpredsjednik. <ref name=main/>

[[Datoteka:National park acadia 1.jpg|thumb|left|280px|Pogled na Nacionalni park Acadia]]

 

Treći značajni političar iz tog razdoblja bio je Thomas B. Reed kongresmen tokom poslednje četvrtine [[19. vijek]]a. Tri puta je bio predsjedavajući [[Kongres SAD|kongresa]], poznat po oštrini i odlučnosti da progura zakone do kojih mu je stalo, pa je dobio nadimak ''Car Reed''. <ref name=main/>

Nakon velikih pronalazaka koji su omogućili proizvodnju [[električna energija|električne energije]] [[1890e|1890-ih]], po Mainu je počela gradnja [[hidroelektrana]], na rijekama Androscoggin, Kennebec, Penobscot i Saco. I tokom [[20. vijek]]a nastavio se rast industrijske proizvodnje, tad su se otvarale tvornice [[celuloza|celuloze]] i [[papir]]a, umjesto tekstilnih tvornica koje su se počele seliti na jug. <ref name=main/>

 

Velike farme na kojima se dotada uzgajao [[krumpir]], i uzgajali [[puran]]i i [[Krava|krave]], postepeno su podjeljene na brojne manje. Velika ekonomska kriza tokom [[1930e|1930-ih]] odrazila se i na ekonomiju Maina. Od druge polovice [[20. vijek]]a Maine je ušao u recesiju, koja praktički traje do danas.

 

Uz povremene kratke prekide, Mainom vladaju republikanci, gotovo punih 100 godina, od osnivanja partije [[1854]]. do izbora demokrate Edmund S. Muskiea za [[guverner]]a [[1954]]. Muskie i mala grupa mladih naprednih ljudi je uspela da Maine pretvori u pravu dvopartijsku saveznu državu. Muskie je [[1958]]. postao američki [[senator]], i predvodnik ekološke borbe, stručnjak za zakonodavstvo i kontrolu budžeta. Na Američkim predsjedničkim izborima [[1968]]. bio je kandidat za potpredsednika u kampanji [[Hubert Humphrey|Huberta Humphreya]], a četiri godine kasnije bio je jedan od glavnih demokratskih kandidata za predsjednika. Američki predsjednik [[Jimmy Carter]] postavio ga je [[1979]]. za državnog sekretara. <ref name=main>{{cite web

| url =http://www.maine.gov/sos/kids/about/history.htm

| publisher=Maine goverment

}}</ref>

Danas se privreda Maina uglavnom bazira na uslugama, nekad snažna proizvodnja papira, danas se radikalno smanjila. Uz usluge stanovništvo se bavi ribarstvom, rudarstvom, poljoprivredom i eksploatacijom šuma. Maine stoji na raskršću između očuvanja prirode i ponovnog snažnog industrijskog razvoja, koji ne bi trebao ići na štetu okoliša. <ref name=main/>

 

{{SAD}}

<!-- interwiki -->

[[Kategorija:Američke savezne države]]

 

[[mrj:Мэн (штат)]]

[[ms:Maine]]

[[nah:Maine]]

[[nds:Maine]]