Verzija na datum 17 april 2015 u 16:23 uredi Dcirovic (razgovor \| doprinos) Administratori 1.513.357 izmena Nema sažetka izmjene ← Starija izmjena		Verzija na datum 17 april 2015 u 18:52 uredi poništi Dcirovic (razgovor \| doprinos) Administratori 1.513.357 izmena →‎Work in progress Novija izmjena →
Red 3: '''Opšta relativnost''' ili '''opšta teorija relativnosti''' (OTR) je [[Diferencijalna geometrija\|geometrijska]] [[Teorijska fizika\|teorija]] [[gravitacija\|gravitacije]] koju je [[Albert Einstein\|Albert Ajnštajn]] objavio u članku ''Osnove opšte teorije relativnosti'' ({{jez-nem\|Die Grundlage der allgemeinen Relativitätstheorie}}), 1915. godine u ''[[Annalen der Physik]]''.<ref>Albert Einstein: ''Die Grundlage der allgemeinen Relativitätstheorie''. U: ''Annalen der Physik''. 49, 1916., S. 769–822 ([http://www.physik.uni-augsburg.de/annalen/history/papers/1916_49_769-822.pdf Faksimil], PDF)</ref><ref>O'Connor, J.J. and E.F. Robertson (1996), "[http://www-history.mcs.st-and.ac.uk/HistTopics/General_relativity.html General relativity]". ''[http://www-history.mcs.st-and.ac.uk/Indexes/Math_Physics.html Mathematical Physics index]'', [http://www.st-andrews.ac.uk/maths/ School of Mathematics and Statistics], [http://www.st-andrews.ac.uk/ University of St. Andrews], Scotland, May, 1996. Retrieved 2015-02-04.</ref> Teorija predstavlja relativističko poopštenje [[specijalna relativnost\|specijalne relativnosti]] i [[Isaac Newton\|Newtonove]] teorije [[gravitacija\|gravitacije]]. Ona pruža ujedinjeni opis gravitacije kao geometrijskog svojstva [[prostor]]a i [[Vreme u fizici\|vremena]], ili [[prostor-vreme]]na. Specifično, [[zakrivljenost]] prostor-vremena je direktno povezana sa [[energija\|energijom]] i [[moment]]om nezavisno od toga koja [[materija]] i [[radijacija]] su prisutne. Odnos je specificiran u [[Ajnštajnova jednačine polja\|Ajnštajnovim jednačinama polja]], sistemu [[parcijalna diferencijalna jednačina\|parcijalnih diferencijalnih jednačina]]. Neka od predviđanja opšte relativnosti se znatno razlikuju od klasično fizičkih stavova, posebno u pogledu protoka vremena, geometrije prostora, kretanja tela pri [[slobodni pad\|slobodnom padu]], i prostiranja svetlosti. Primeri tih razlika obuhvataju [[Gravitaciona dilacija vremena\|gravitacionu dilaciju vremena]], [[Gravitacijske leće\|gravitationa sočiva]], [[gravitacioni crveni pomak]] svetlosti, i [[Šapirov efekat\|gravitaciono vremensko kašnjenje]]. Predviđanja teorije opšte relativnosti su do sad bila [[testovi opšte relativnosti\|potvrđena]] u svim opažanjima i eksperimentima. Mada opšta relativnost nije jedina [[Alternative opštoj relativnosti\|relativistička teorija gravitacije]], ona je [[Occamova oštrica\|najjednostavnija teorija]] koja je konzistentna sa eksperimentalnim podacima. Međutim, pitanja bez odgovora ostaju, najfundamentalnije od kojih je usaglašavanje opšte relativnosti sa zakonima [[kvantna mehanika\|kvantne fizike]] kojim bi se proizvela kompletna i usaglašena teorija [[kvantna gravitacija\|kvantne gravitacije]]. ~~== Work in progress ==~~ Neka od predviđanja opšte relativnosti se znatno razlikuju od klasično fizičkih, posebno u pogledu protoka vremena, geometrije prostora, kretanja tela pri [[slobodni pad\|slobodnom padu]], i prostiranja svetlosti. Primeri tih ralika obuhvataju [[gravitational time dilation]], [[gravitational lens]]ing, the [[gravitational redshift]] of light, and the [[Shapiro delay\|gravitational time delay]]. The predictions of general relativity have been [[tests of general relativity\|confirmed]] in all observations and experiments to date. Although general relativity is [[Alternatives to general relativity\|not the only relativistic theory of gravity]], it is the [[Occam's razor\|simplest theory]] that is consistent with experimental data. However, unanswered questions remain, the most fundamental being how general relativity can be reconciled with the laws of [[quantum mechanics\|quantum physics]] to produce a complete and self-consistent theory of [[quantum gravity]]. Ajnštajnova teorija ima važne astrofizičke implikacije. Na primer, iz nje proističe mogućnost postojanja [[crna rupa\|crnih rupa]] — prostornih regiona u kojima su prostor i vreme zakrivljeni na takav način da ništa, čak ni svetlost, ne može da pobegne — kao krajnjeg stadijuma masivnih [[zvezda]]. Postoji obilje dokaza da je intenzivna [[radijacija]] koju emituju pojedine vrste astronomskih objekata uzrokovana crnim rupama; na primer, [[mikrokvazar]]i i [[active galactic nucleus\|aktivna galaktika jezgra]] su rezultat prisustva [[Zvezdana crna rupa\|zvezdanih crnih rupa]] i crnih rupa [[Supermasivna crna rupa\|daleko masivnijeg tipa]], respektivno. Savijanje svetlosit dejstvom gravitacije može da dovede do fenomena [[Gravitacijske leće\|gravitacionog sočiva]], usled kojeg su višestruke slike istog udaljenog astronomskog objekta vidljive na nebu. Opšta relativnost takođe predviđa postojanje [[gravitacioni tala\|gravitacionih talasa]], koji su indirektno uočeni; direktna merenja su cilj projekata kao što su [[LIGO]] i NASA/ESA (''[[Laser Interferometer Space Antenna]]'') i raznih [[Nizovi za pulsarske vremenske proračune\|nizova za pulsarske vremenske proračune]]. Pored toga, opšta relativnost je osnova današnjih [[Fizička kosmologija\|kosmoloških]] modela konzistentno [[Širenje svemira\|ekspandirajućeg svemira]]. Einstein's theory has important astrophysical implications. For example, it implies the existence of [[black hole]]s—regions of space in which space and time are distorted in such a way that nothing, not even light, can escape—as an end-state for massive [[star]]s. There is ample evidence that the intense [[radiation]] emitted by certain kinds of astronomical objects is due to black holes; for example, [[microquasar]]s and [[active galactic nucleus\|active galactic nuclei]] result from the presence of [[stellar black hole]]s and black holes of a [[supermassive black hole\|much more massive type]], respectively. The bending of light by gravity can lead to the phenomenon of [[gravitational lens]]ing, in which multiple images of the same distant astronomical object are visible in the sky. General relativity also predicts the existence of [[gravitational wave]]s, which have since been observed indirectly; a direct measurement is the aim of projects such as [[LIGO]] and NASA/ESA [[Laser Interferometer Space Antenna]] and various [[pulsar timing array]]s. In addition, general relativity is the basis of current [[Physical cosmology\|cosmological]] models of a consistently [[Metric expansion of space\|expanding universe]]. == Postulati i struktura teorije ==

Opšta teorija relativnosti – razlika između verzija