Globus – razlika između verzija

'''Globus''' ({{jez-lat|globus}} - lopta) je umanjeni [[lopta]]sti prikaz [[Zemlja|Zemlje]], [[planeta]] ili [[nebo|nebeske]] [[sfera|sfere]] sa ucrtanim [[kartografija|kartografskim]] prikazom date površine. Odnos i geometrijska podudarnost sa stvarnim prikazima je najsličnija od svih mogućih interpretacija ([[mapa]] i dr). Prema tipu globusi se mogu podeliti na geografske i astronomske. U nastavi [[geografija|geografije]], sferni prikaz Zemlje je jedan od osnovnih učila.

 

Prvi globusi pojavili su se još u [[stari vek|starom veku]], odmah po saznanju da je Zemlja okrugla. Prvim tvorcem smatra se [[Karates]] sa ostrva [[Malos]], koji je u [[II vek]]u pre nove ere izradio sferni model planete. [[Ptolomej]] je u svom delu „Geografija“, dao uputstva za izradu globusa. Tokom [[XIII vek]]a u [[Arabija|arapskom]] svetu je napravljenom nekoliko modela Zemlje, samo dva u sačuvana do danas. [[Martin Behajm]] je [[1492.]] godine konstruisao prvi globus u [[srednji vek|srednjem veku]], i to pre otkrića [[Novi svet|Novog sveta]]. Na međunarodnoj izložbi u [[Pariz]]u [[1889.]] godine izložen je model prečnika 13 metara i težak oko deset tona u razmeri 1:1.000.000. U današnje vreme standardni globus izrađuju se u razmeri 1:38.000.000

 

Preslikavanje Zemljine površine na globus vrši se po pravilima [[centralna projekcija|centralne projekcije]]. Naime, zamisle se dve identične lopte sa zajedničih centrom, od kojih je Zemlja veća, a uzeta sfera manja. Zatim, se [[tačka|tačke]] projektuju zamišljenim zracima koji se sastaju u zajedničkom središtu. Time se projekcije površina sa Zemlje nalaze na globusu u tačkama presecanja. [[Razmer]] globusa je jednak u svakoj tački. Uglovi sa modela su jednaki istovetnim na Zemljinoj lopti, pa se to naziva konformnost. Takođe i odnos površina je u razmeri.

 

Glavna svojstva svakog globusa su: očuvanje sličnosti figure, konformnost uglova i ekvivalentnost [[površina]] i [[linija]]. Na osnovu ovih pokazatelja globus je naverniji i najpribližniji prikaz Zemljine lopte.

 

Globusi se prema tipu mogu podeliti na:

* ''geografske'' (opšti, tematski i indukcioni)

* ''astronomske'' (zvezdani, planetarni i mesečevi)

 

* [[Zemlja]]

* [[Geografska karta]]

* [[Kartografska projekcija]]

 

<center>

<gallery>

</center>

 

* Mastilo, N. (2005): Rečnik savremene srpske geografske terminologije'', Geografski fakultet, Beograd; ISBN 86-82657-55-4

* Lješević, A. i Živković, D. (2001): Kartografija, Geografski fakultet, Beograd; ISBN 86-83501-06-X

[[kk:Глобус]]

[[ko:지구의]]

[[lt:Gaublys]]

[[lv:Globuss]]