Irački Kurdistan – razlika između verzija
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
Nova stranica: thumb|Irački Kurdistan 1975. godine thumb|Irački Kurdistan 1998. godine [[Image:Kurdistan 2009.png|thumb|Irački Kurdist... |
dodatak sa sr.wiki |
||
Red 1:
{| border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right"
[[Image:Kurdistan 1975.png|thumb|Irački Kurdistan 1975. godine]]▼
! colspan="2" align=center bgcolor="#FFDEAD" | Region Kurdistan</big>
[[Image:Kurdistan 1998.png|thumb|Irački Kurdistan 1998. godine]]▼
{| border="0" cellpadding="2" cellspacing="0"
[[Image:Kurdistan 2009.png|thumb|Irački Kurdistan 2009. godine]]▼
| align="center" width="50 %" | {{border|[[Datoteka:Flag of Kurdistan.svg|150px|n|Zastava Kurdistana]]}}
'''Irački Kurdistan''' je autonomni region na severu [[Irak]]a, pretežno nastanjen [[Kurdi]]ma. Glavni grad regiona je [[Erbil]].▼
| align="center" width="50 %" | [[Datoteka:Coat of Arms of Kurdistan.svg|n|100px|Grb Kurdistana]]
|----
| align="center" width="50 %" | [[Zastava Kurdistana|Zastava]]
| align="center" width="50 %" | [[Grb Kurdistana|Grb]]
|}
|-
! colspan="2" align="center" | [[Datoteka:IraqiKurdistan DeFactoMap.png|200px|centar|Položaj u Iraku]]
|-
|----- valign="top"
|----- bgcolor="#FFFFFF"
| [[Država]]: || [[Irak]]
|----- bgcolor="#FFFFFF"
| [[Površina (geometrija)|Površina]]: || 40.000 -{km²}-
|----- bgcolor="#FFFFFF"
| [[Stanovništvo]]: || 7.549.842 ''<small>(2009.)</small>''
|----- bgcolor="#FFFFFF"
| [[Glavni grad]]: || [[Erbil]]
|----- bgcolor="#FFFFFF"
| [[Gustina naseljenosti|Gustina stanovništva]]: || -
|----- bgcolor="#FFFFFF"
|}
[[Datoteka:Autonomous Region Kurdistan en.png|mini|250px|Mapa Južnog Kurdistana koja prikazuje granice Kurdistana iz 1970. godine, priznate granice Kurdistana iz 2005. godine i teritorije pod faktičkom kontrolom Kurda]]
▲'''Južni Kurdistan''' (poznat i kao '''Irački Kurdistan''' i '''Region Kurdistan''') je autonomni region na severu [[Irak]]a,
==Istorija==
U prošlosti su na području današnjeg Južnog Kurdistana postojale kurdske kneževine [[Baban]], [[Badihan]] i [[Soran]]. U 19. veku, stanovnicima ovog regiona nametnuta je direktna [[Osmansko carstvo|turska]] vlast, koja je trajala sve do [[Prvi svetski rat|Prvog svetskog rata]], kada upravu nad područjem Iraka preuzimaju [[Velika Britanija|Britanci]]. U međuratnom periodu, Kurdi su podigli tri pobune protiv Britanaca.
Autonomni kurdski region na severu Iraka formiran je 1970. godine, sporazumom kurdske opozicije i iračke vlade. Posle ustanka Kurda protiv režima [[Sadam Husein|Sadama Huseina]] i prvog zalivskog rata 1991. godine, Kurdistan postaje faktički nezavistan od Iraka i takvo stanje ostaje do savezničke invazije na Irak 2003. godine, posle čega se Kurdistan integriše u politički sistem Iraka. Novim iračkim ustavom iz 2005. godine, Kurdistan je priznat kao federalni entitet u okviru Iraka.
<gallery>
Datoteka:Kurdish states 1835.png|Nezavisne kurdske kraljevine i autonomne kneževine oko 1835. godine
</gallery>
==Položaj i granice==
Južni Kurdistan se na istoku graniči sa [[Iran]]om, na severu sa [[Turska|Turskom]], na zapadu sa [[Sirija|Sirijom]] i na jugu sa [[Arapi|arapskim]] delom Iraka.
Iračka vlada je priznala Kurdistan u granicama koje su kontrolisali [[Kurdi]] između 1991. i 2003. godine, ali su Kurdi tokom savezničke invazije na Irak 2003. godine, proširili teritoriju koju drže pod kontrolom, tako da umesto priznatih 10% teritorije Iraka, kontrolišu još dodatnih 7%, zbog čega vlada Kurdistana vodi spor sa federalnom iračkom vladom.
==Guvernorati==
Područje Južnog Kurdistana sastoji se iz tri guvernorata:
*[[Guvernorat Sulejmanija]]
*[[Guvernorat Erbil]]
*[[Guvernorat Dahuk]]
==Gradovi==
[[Datoteka:Hawler Castle.jpg|mini|250px|Erbil, glavni grad Kurdistana]]
[[Datoteka:Iraqi Kurdish National unity traditional 2007.jpg|mini|250px|Narodne igre Južnog Kurdistana]]
[[Datoteka:Pechmerga 2003.jpg|mini|250px|"Pešmerga" vojnici Južnog Kurdistana 2003. godine]]
Glavni i najveći grad Kurdistana je [[Erbil]] (1.190.251 stanovnika), a ostali veći gradovi su:
* [[Sulejmanija]] (759.508)
* [[Dahuk]] (241.033)
* [[Zaho]] (186.129)
* [[Ravanduz]] (102.399)
==Demografija==
U Kurdistanu živi oko 7.500.000 stanovnika. 95% stanovništva čine [[Kurdi]], a ostalo su etničke manjine.
==Jezik==
[[Kurdski jezik]] je službeni i dominantan jezik u Kurdistanu i koristi se u školama, institucijama kurdistanske vlade i na televizijskim kanalima. U opštinama gde manjine čine većinsko stanovništvo, manjinski jezici su takođe u službenoj upotrebi.
==Religija==
Glavna religija u regionu je [[islam]]. [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Europe_religion_map.png]
==Politika==
Južni Kurdistan ima sopstvenu vladu, parlament, predsednika, premijera, vojne snage, itd. Iračkim ustavom je predviđena potpuna federalizacija države, posle koje bi federalni regioni upravljali sopstvenim unutrašnjim poslovima, dok bi vlada u [[Bagdad]]u bila nadležna za spoljne poslove. Južni Kurdistan predstavlja prvi od ovih regiona koji je formiran, a dozvoljeno mu je i da održava međunarodne odnose sa drugim državama bez uplitanja Bagdada. Odnosi sa susednim državama, Turskom, Sirijom i Iranom su uvek bili napeti zbog činjenice da u ovim državama živi brojno kurdsko stanovništvo, koje je u velikoj meri obespravljeno (posebno na području Turske). Nerešeno je i pitanje definitivnih granica Južnog Kurdistana, jer pored teritorije koja je zvanično priznata kao deo regiona, Kurdi traže da u sastavu regiona budu i gradovi [[Kirkuk]] i [[Mosul]], koji su u značajnoj meri nastanjeni kurdskim stanovništvom.
==Vojne snage==
Prema iračkom ustavu, Južnom Kurdistanu je dozvoljeno da ima sopstvene vojne snage, dok zakon iračkoj armiji zabranjuje ulazak na teritoriju Južnog Kurdistana. Vojnici Južnog Kurdistana nazivaju se imenom "pešmerga", što u prevodu znači "borci za slobodu". "Pešmerga" borci su delovali na ovom području još od 1920-ih godina, a borili su se zajedno sa [[SAD|američkim]] trupama protiv režima Sadama Huseina. Posle pada Sadamovog režima, pešmerge su igrale značajnu ulogu u održavanju bezbednosti u Južnom Kurdistanu i drugim delovima Iraka, u koje su bili poslati zbog anti-terorističkih operacija.
==Privreda==
Privreda Južnog Kurdistana je razvijenija u odnosu na ostatak Iraka, a glavne privredne grane u regionu su naftna industrija, poljoprivreda i turizam.
==Obrazovanje==
Za vreme prethodnih iračkih režima na prostoru Južnog Kurdistana je postojao mali broj osnovnih i srednjih škola u kojima se nastava obavljala na [[arapski jezik|arapskom]]. Posle uspostave autonomnog Južnog Kurdistana, ovakvo stanje se promenilo, tako da danas, pored činjenice da se nastava u regionu obavlja na [[kurdski jezik|kurdskom jeziku]], stanovnici Južnog Kurdistana imaju i mogućnost da steknu visoko obrazovanje na osam univerziteta koji postoje u regionu.
==Vidi još==
*[[Kurdistan]]
*[[Kurdistan (Iran)]]
*[[Kurdi]]
==Spoljašnje veze==
*[http://www.krg.org/ Sajt vlade Južnog Kurdistana]
{{Commonscat|Iraqi Kurdistan}}
[[Kategorija:Irak]]
| |||
