Eneida – razlika između verzija

 

=== Knjiga VI ===

 

Eneja posećuje [[Sibila|Sibilu]] u [[Kuma|Kumi]], koja mu predskazuje muke koje ga čekaju u [[Lacij]]u. Po njenom uputstvu, Eneja otkine [[Zlatna grana|zlatnu granu]] i zatim sa Sibilom kroz [[Avernijska pećina|Avernijsku pećinu]] blizu [[Avernijsko jezero|Avernijskog jezera]] silazi u [[Had (podzemni svijet)|podzemni svet]]. Stigavši do reke [[Stiks]] ugledaju duhove nesahranjenih ljudi koji ne mogu preći reku, a među njima je i krmanoš Palinur, koji im priča o svojoj sudbini i moli ih da mu prirede pokop. Videvši zlatnu granu, [[Haron]] im dopušta da pređu Stiks, a zatim njih dvoje uspavaju [[Kerber]]a nekim kolačem u koji su umešali sredstvo za spavanje. Iza Kerberove pećine Eneja i Sibila nalaze različite grupe pokojnika: tu su deca, nepravedno osuđeni na smrt, oni koji su umrli od neuzvraćene ljubavi (među njima je i Didona, koja ostaje nedirnuta Enejinim izvinjenima i molbama za oproštaj), te oni koji su poginuli u bitkama. Eneja i Sibila zatim stižu pred ulaz u [[Tartar]], gde najgori grešnici trpe ogromne muke i patnje, a onda nastavljaju put sve dok ne stignu do [[Elizij]]a, gde u blaženstvu žive [[Duša|duše]] pravednika. Tu Eneja sreće svoga oca Anhiza te uzalud pokušava da ga zagrli. Eneja ugleda duše kako piju vodu iz reke [[Leta (rijeka)|Lete]], te Anhiz objašnjava da su to one duše koje će se [[Reinkarnacija|ponovo roditi]]: tokom dugog boravka u podzemnom svetu te su se duše očistile od svojih pređašnjih [[greh]]ova i sada iz reke Lete piju vodu kako bi izgubili sve svoje dosadašnje [[sećanje]]. Ovu teoriju o reinkarnaciji Vergilije je možda preuzeo od [[Platon]]a ili od [[Orfej|orfičkih]] i [[Pitagorejci|pitagorejskih]] učenja. Anhiz pokazuje Eneji duše onih ljudi kojima je preodređeno da dostignu veliku slavu u rimskoj istoriji, a to su: [[Romul]], [[Rimsko kraljevstvo|rimski kraljevi]], veliki rimski vojskovođe, sam [[Oktavijan Avgust]] i njegov nećak [[Marko Klaudije Marcel]] (o čijem kratkom životu Vergilije pravi dirljivu [[aluziju]]). Nakon toga Eneja i Sibila napuštaju podzemni svet kroz "vrata od slonovače", putem kojih se ljudima šalju lažne vizije (o značaju ovih vrata kod Vergilija mnogo se i dugo raspravljalo, ali bez konačnog zaključka). U ovoj knjizi nalaze se stihovi koji se mogu smatrati središnjim za ceo ep (VI, 851–853):

 

== Društveni i književni kontekst ==

 

Pobedivši [[Marko Antonije|Marka Antonija]] u bici kod Akcija 31. godine st. e. Oktavijan je zavladao i [[Antička Grčka|grčkim]] istokom, postavši [[Autokratija|samovladar]], ali ne [[Monarhija|monarh]] [[Helenizam|helenističkog]] tipa, nego oslanjajući se, barem formalno, na rimske [[republika]]nske tradicije. Voleo je da ga nazivaju ''princeps'', tradicionalnim nazivom za prvaka senata u doba republike ''(princeps senatus)'': stoga je i [[državno uređenje]] koje je zaveo nazvano [[principat]]om. Time su završene decenije krvavih [[Rimski građanski ratovi|građanskih ratova]], ali je time nestalo i [[Rimska republika|Rimske republike]]. Za tradicionalni datum utemeljenja principata uzima se 13. januar 27. godine st. e., čime je započelo i viševekovno razdoblje [[Rimsko carstvo|Rimskog carstva]]. Tri dana nakon toga Oktavijan je od [[Rimski senat|senata]] dobio naziv ''Augustus'' (grčki ''Sebastós'' = Uzvišeni), što će otada i on sam i njegovi naslednici isticati kao deo svojega imena: ''Imperator Caesar Augustus''. Koncentrisavši u svojim rukama sve najvažnije časti, od [[konzul]]skog naziva i vrhovnog zapovedništva nad [[Rimska vojska|vojskom]] do časti [[Tribun|narodnog tribuna]], Avgust je postao samovladar, a u Rimu uspostavio [[mir]], nazvan po njemu ''pax Augusta''. Najjasniju ocenu prilika toga doba sažeo je [[Tacit]] u drugom poglavlju na početku svojih ''[[Anali (Tacit)|Anala]]'': "Kada nakon Antonijeve nasilne smrti ni [[Julije Cezar|julijevskoj]] stranci nije preostalo drugih vođa do Cezara, ovaj se odrekne [[Drugi trijumvirat|trijumvirskog]] položaja, stade se nazivati [[konzul]]om i navodno se zadovolji [[tribun]]skim pravom da zaštiti narod. Pošto pridobije vojnike darovima, narod obiljem žita, sve pak sladošću mira, stade se postepeno izdizati i sebi prisvajati prava senata, [[magistrat]]a i [[zakon]]a. I niko mu se nije protivio, jer najodvažniji bejahu pali u bitkama ili [[Proskripcije|proskripcijama]] i jer su se ostali [[Nobilitet|nobili]] toliko više uzdizali u bogatstvu i častima koliko je ko bio spremniji na ropsku poslušnost, a kako su u novome poretku bili na dobitku, više su voleli sigurnu sadašnjost nego pogubnu prošlost".

[[Religija|Religijska]] verovanja kojima je ep prožet mnogo su dublja od tradicionalnih [[Grčka mitologija|mitoloških]] predstava grčkih i rimskih božanstava. [[Antika|Antička]] verovanja i [[ritual]]i, prema kojima se u epu iskazuje dužno poštovanje, koegzistiraju zajedno sa [[Filozofija|filozofskim]] stavovima koje su Rimljani preuzeli iz [[Antička filozofija|grčke filozofije]] i modifikovali ih prema vlastitom sistemu vrednosti. [[Teologija]] u VI knjizi i [[Etika|etička]] pitanja koja se raspravljaju u IV i XII knjizi izazivaju pitanja na koja se ne može dati konačan odgovor. Naročito je ljubav između [[Eneja|Eneje]] i [[Didona|Didone]] u IV bila predmet mnogih rasprava, a pesnik je izazivao i kritike zbog toga što je tu Eneju predstavio kao prilično zlobnog čoveka, za razliku od Kartaginjanke Didone koja izaziva sve simpatije čitaoca. Veliko je pesnikovo dostignuće ne samo to što je prikazao božansko predoređenje Rima da osvaja, vlada i nameće mir, nego i to što je opisao patnje i osvajača i osvojenih, i plemenitih i običnih ljudi, i onih koji su se zapleli u sudbinu drugih ljudi, kao što su [[Kreuza]], [[Turno]], Laus, [[Palas]] i [[Mezencije]].

 

{{Commonscat|Aeneid}}

* '''Translations'''