Marko Porcije Katon Stariji – razlika između verzija

 

== Život i politički rad ==

Kao [[Tribun|vojni tribun]] borio se u [[Punski ratovi|drugom punskom ratu]], a zatim započeo političku karijeru pod pokroviteljstvom Lucija Valerija Flaka, koji je bio impresioniran Katonovim [[moral]]nim načelima. Kao [[kvestor]] je boravio na [[Sicilija|Siciliji]], a vraćajući se odatle na [[Sardinija|Sardiniji]] je navodno sreo pesnika [[Kvint Enije|Enija]] i poveo ga sa sobom u [[Rim]]. Dužnost [[pretor]]a obavljao je 198. godine, a dužnost [[konzul]]a 195. godine sa Valerijem Flakom kao kolegom. Nakon konzulata kao namesnik upravljao je [[Rimske provincije|provincijom]] [[Hispanija|Hispanijom]], gde je postigao vojne uspehe za koje je nagrađen [[trijumf]]om. Tokom osamdesetih godina 2. veka st. e. Katon je često nastupao kao ogorčeni protivnik porodice [[Scipioni|Scipiona]] i njihovih nastojanja da osnaže [[Antička Grčka|grčki]] uticaj na rimsku kulturu. Ipak, prema [[Antika|antičkoj]] tradiciji, i sam Katon je na kraju naučio grčki jezik.

 

 

== Književna dela ==

Katon je za svoga sina sastavljao spise na različite teme. Najvažnije mu je delo bilo '''''Počeci''''' ''(Origines)''. U prve tri knjige ovog dela Katon izlaže staru istoriju Rima od dolaska [[Eneja|Eneje]] u [[Italija|Italiju]], [[Osnivanje Rima|osnivanje grada Rima]] i drugih italskih gradova, pa odatle delu i taj naziv. Kasnije je Katon dodao još četiri knjige, u kojima je izložio noviju istoriju od punskih ratova do svoga vremena. Ovo nam je delo danas izgubljeno, ali je značajno jer je predstavljalo prvo takvo delo na latinskom jeziku, jer je ohrabrivalo [[Istioriografija|istoriografski]] rad u Rimu i jer je udarilo temelje latinskom proznom stilu. Katonov je jezik arhaičan i jednostavan, ali precizan i jasan i predstavlja plod velikog književnog truda, sasvim u neskladu s njegovom vlastitom poslovicom ''rem tene, verba sequentur'' (= "drži se teme, a reči će same doći"). U "Počecima" je napušten [[Analisti|analistički]] metod i građa je raspoređena prema tematici i događajima. Mana dela leži u tome što Katon ličnosti nije beležio po njihovim imenima, već po zvanjima ("konzul", "tribun" itd.). Izgleda da je faktografska vrednost dela bila velika: znamo da Katon u svoje izlaganje nije unosio izmišljene, pretpostavljene govore istorijskih ličnosti, što je bila uobičajena praksa kod grčkih istoričara i analista, ali je zato u delo uneo svoje govore koje je uistinu držao tokom svoje političke karijere. Premda je bio protivnik grčkih uticaja, Katon je za istoriju mnogih italskih gradova morao koristiti grčke izvore, kojima je ponekada ukazivao i preveliko poverenje.

 

''Katonove izreke'' ''(Dicta Catonis)'' predstavljaju zbirku kratkih i jezgrovitih moralnih pouka, delom u prozi, a većinom u stihovima, koja je bila izuzetno popularan udžbenik tokom [[Srednji vek|srednjeg veka]] pa je kao takva i prevedena je na nekoliko [[Evropa|evropskih]] jezika. Ova zbirka, međutim, ne potiče od samoga Katona, iako znamo da je i on sam sastavio jednu sličnu zbirku, danas izgubljenu, pod naslovom '''''Izreke''''' ''(Apophthegmata)''.

 

* [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Cato/De_Agricultura/home.html Cato's De Agricultura]: Latin text, English translation, information on the manuscripts, prefatory material.

* {{gutenberg author| id=Marcus+Porcius+Cato | name=Cato the Elder}}

{{Plutarhovi životopisi}}

 

 

[[Kategorija:Rimski pisci]]