Položaj LGBT osoba u Evropi

Uprkos značajnim razlikama koje postoje među zemljama po pitanju vidljivosti LGBT zajednice i garantovanja prava LGBT osoba, Evropa se može smatrati najinkluzivnijim kontinentom kada su gejevi, lezbejke, biseksaulne i transrodne osobe u pitanju. Osam od jedanaest država na planeti koje su do sada priznale istopolne brakove nalaze se u Evropi. Pored toga, dvadeset evropskih zemalja priznaje neki od oblika istopolnih zajednica, koji u manjoj ili većoj meri garantuju prava koja su garantovana brakom. Homoseksualni odnosi su legalni u svim državama Evrope, a velika većina zemalja ima zakone za borbu protiv diskriminacije na osnovu seksualne orijentacije ili rodnog identiteta.

Status istopolnih zajednica u Evropi.

  Istopolni brak

  Registrovana partnerstva

  Neregistrovane kohabitacije

  Ograničeno priznavanje gej brakova sprovedenih u drugim zemljama

  Ne priznaju se ili nepoznat status

  Brak ustavno zabranjen

Zakoni

Istopolni odnosi su legalni u celoj Evropi. Turska Republika Severni Kipar je poslednja evropska teritorija (TRSK nije međunarodno priznata nezavisna država) koja je legalizovala homoseksualnost izmenom Krivičnog zakona koji stupa na snagu 1.1.2009. Aktualna politička i zakonska pitanja koja se danas pokreću u najvećem broju evropskih država su antidiskriminacioni zakoni, istopolna partnerstva i brakovi i usvajanje dece od strane istopolnih parova.

Istopolna partnerstva

Istopolna partnerstva postoje zakonski priznata u većini zapadno- i severnoevropskih zemalja. Prva zemlja koja je donela zakon o registrovanom partnerstvu bila je Danska, 1989. godine. Danska je ujedno i prva zemlja u svetu koja je donela ovakav zakon. Njen primer su uskoro počele da slede i druge skandinavske i zapadnoevropske zemlje, koje su donosile zakone o različitim oblicima istopolnih zajednica koje u manjoj ili većoj meri garantuju ista prava koja su garantovana brakom.

Usvajanje dece

Legalni status usvajanja dece od strane istopolnih parova u Evropi:

  Usvajanje dece od strane istopolnih parova legalno

  Usvajanje dece partnera/partnerke u istopolnoj zajednici legalno

  Nepoznato/Nejasno

Zakoni o usvajanju dece od strane istopolnih parova se razlikuju u državama koje odobravaju usvajanja. Potpuno izjednačena prava heteroseksualnih i istopolnih parova pri usvajanju dece garantuju Velika Britanija, Švedska, Španija, Norveška, Island, Holandija, Belgija i Andora, s tim što u Norveškoj istopolni parovi ne mogu da usvajaju decu iz inostranstva, dok u ostalim navedenom državama na to imaju prava. U Danskoj i Nemačkoj dozvoljeno je da partner ili partnerka u registrovanom partnerstvu usvoji dete svog partnera, odnosno svoje partnerke. U nekim državama, kao što su Francuska, Irska i Finska, omogućena su usvajanja dece od strane samo jedne osobe, ali zajednička usvajanja nisu omogućena. U Finskoj, iako nisu legalizovana zajednička usvajanja dece od strane istopolnih parova, istopolni parovi mogu da budu hraniteljske porodice.

Istopolni brakovi

Prva zemlja u Evropi i u svetu koja je zakonski priznala istopolne brakove bila je Holandija, 2001. godine. Time je Holandija potpuno izjednačila prava istopolnih i heteroseksualnih parova. Nakon ovog, usledilo je priznavanje istopolnih brakova u Belgiji (2003), Španiji (2005), Norveškoj (2009), Švedskoj (2009), Portugalu (2010), Islandu (2010), Danskoj (2012), i Francuskoj (2013).

Pregled zakonskog statusa

Južna Evropa

Država	Istopolni odnosi	Istopolne zajednice	Istopolni brakovi	Usvajanje dece	Vojska	Zabrana diskriminacije (Seksualna orijentacija)	Promena zvaničnog pola
Grčka LGBT u Grčkoj	Legalni od 1951. + potpisana UN dekl.	Legalni od 2015	Ne	Ne	Označeni kao mentalno bolesni. M2F označene kao gej.	Zabranjeni neki oblici diskriminacije.	Da
Italija LGBT u Italiji	Legalni od 1890. + potpisana UN dekl.	Ne	Ne	Mogu da usvajaju samo venčani parovi	Da	Zabranjeni neki oblici diskriminacije	Da
Kipar LGBT na Kipru	Legalni od 1998. + potpisana UN dekl.	Legalni od 2015	Ne	Ne	Da	Zabranjeni neki oblici diskriminacije	Nepoznato
Malta LGBT na Malti	Legalni od 1973. + potpisana UN dekl.	Legalni od 2014	Ne	Legalni od 2014	Da	Zabranjeni neki oblici diskriminacije	Da
Portugal LGBT u Portugalu	Legalni od 1983. + potpisana UN dekl.	od 2001. Istopolna zajednica	od 2010. Istopolni brak	Legalni od 2016	Da	Zabranjen svaki oblik diskriminacije	Da
San Marino LGBT u San Marinu	Legalni od 2001. + potpisana UN dekl.	Ne	Ne	Ne	Nepoznato	Zabranjeni neki oblici diskriminacije	Nepoznato
Španija LGBT u Španiji	Legalni od 1979. + potpisana UN dekl.	od 1998. Istopolna zajednica	od 2005. Istopolni brak	Da	Da	Zabranjen svaki oblik diskriminacije	Da
Turska LGBT u Turskoj	Nikada nisu bili zabranjeni	Ne	Ne	Ne	Ne	Marta, 2010. sastavljena komisija za pisanje antidiskriminacionog zakona koji bi uključio seksualnu orijentaciju	Da

Istočna Evropa

Država	Istopolni odnosi	Istopolne zajednice	Istopolni brakovi	Usvajanje dece	Vojska	Zabrana diskriminacije (Seksualna orijentacija)	Promena zvaničnog pola
Albanija LGBT u Albaniji	Legalni od 1995 + potpisana UN dekl.	Ne	Ne	Ne	Da	Zabranjen svaki oblik diskriminacije.	Da
Crna Gora LGBT u Crnoj Gori	Legalni od 1977 + potpisana UN dekl.	Ne	Ustavna zabrana	Ne	Da	Zabranjeni svi oblici diskriminacije.	Da
Češka LGBT u Češkoj	Legalni od 1962 + potpisana UN dekl.	od 2006. Istopolna zajednica	Ne	Ne	Da	Zabranjeni neki oblici diskriminacije.	Da
Belorusija LGBT u Belorusiji	Legalni od 1994.	Ne	Ne	Ne	Ne	Ne	Nepoznato
Bosna i Hercegovina LGBT u BiH	Legalni od 1996; od 1998. u Republici Srpskoj + potpisana UN dekl.	Ne	Ne	Ne	Da	Zabranjeni neki oblici diskriminacije.	Nepoznato
Bugarska LGBT u Bugarskoj	Legalni od 1968. + potpisana UN dekl.	Ne	Ustavna zabrana	Ne	Da	Zabranjeni neki oblici diskriminacije.	Nepoznato
Hrvatska LGBT u Hrvatskoj	Legalni od 1977. + potpisana UN dekl.	od 2003. Životno partnerstvo od 2014.	Ustavna zabrana od 2013.	Ne	Da	Zabranjeni svi oblici diskriminacije.	Da
Latvija LGBT u Letoniji	Legalni od 1992. + potpisana UN dekl.	Ne	Ustavna zabrana od 2006.	Samo venčani parovi mogu da usvajaju.	Da	Zabranjeni neki oblici diskriminacije.	Nepoznato
Litvanija LGBT u Litvaniji	Legalni od 1993. + potpisana UN dekl.	Ne	Ustavna zabrana od 1992.	Samo venčani parovi mogu da usvajaju.	Da	Zabranjeni neki oblici diskriminacije.	Nepoznato
Mađarska LGBT u Mađarskoj	Legalni od 1962. + potpisana UN dekl.	neregistrovana kohabitacija od 1996, registrovano partnerstvo od 2009. Istopolna zajednica	Ne	Ne	Da	Zabranjeni neki oblici diskriminacije.	Nepoznato
Makedonija LGBT u Makedoniji	Legalni od 1996. + potpisana UN dekl.	Ne	Ne	Ne	Da	Zabranjeni neki oblici diskriminacije.	Nepoznato
Moldavija LGBT u Moldaviji	Legalni od 1995.	Ne	Ustavna zabrana	Ne	Da	Ne	Nepoznato
Poljska LGBT u Poljskoj	Legalni od 1932. + potpisana UN dekl.	Ne	Ustavna zabrana	Ne	Da	Zabranjeni neki oblici diskriminacije.	Da
Rumunija LGBT u Rumuniji	Legalni od 1996. + potpisana UN dekl.	Ne	Ne	Ne	Da	Zabranjeni svi oblici diskriminacije.	Da
Rusija LGBT u Rusiji	Legalni od 1993.	Ne	Ne	Ne	Da	Ne	Da
Slovačka LGBT u Slovačkoj	Legalni od 1962. + potpisana UN dekl.	Ne	Ne	Ne	Da	Zabranjeni neki oblici diskriminacije.	Nepoznato
Slovenija LGBT u Sloveniji	Legalni od 1977. + potpisana UN dekl.	od 2006. Istopolne zajednice	Da	Da	Da	Zabranjeni svi oblici diskriminacije.	Da
Srbija LGBT u Srbiji	Legalni od 1994. + potpisana UN dekl.	Ne	Ustavna zabrana	Ne	Da	Zabranjeni svi oblici diskriminacije.	Da
Ukrajina LGBT u Ukrajini	Legalni od 1991.	Ne	Ustavna zabrana	Ne	Da	Zabranjeni neki oblici diskriminacije.	Da

Severna Evropa

Država	Istopolni odnosi	Istopolne zajednice	Istopolni brakovi	Usvajanje dece	Vojska	Zabrana diskriminacije (Seksualna orijentacija)	Promena zvaničnog pola
Danska LGBT u Danskoj	Legalni od 1933. + potpisana UN dekl.	od 1989. Istopolne zajednice	od 2012.	Samo u registrovanoj zajednici i samo decu partnera/ke	Da	Zabranjeni neki oblici diskriminacije.	Da
Estonija LGBT u Estoniji	Legalni od 1992. + potpisana UN dekl.	Legalni od 2016.	Ne	Ne	Da	Zabranjeni neki oblici diskriminacije.	Nepoznato
Finska LGBT u Finskoj	Legalni od 1971. + potpisana UN dekl.	od 2002. Istopolna zajednica	Ne	Ne	Da	Zabranjeni neki oblici diskriminacije.	Da
Irska Irska LGBT u Irskoj	Legalni od 1993. + potpisana UN dekl.	Legalni od 2011.	Legalni od 2015.	Legalni od 2015.	Da	Zabranjeni neki oblici diskriminacije.	Legalni od 2015.
Island LGBT na Islandu	Legalni od 1940. + potpisana UN dekl.	od 1996. Istopolne zajednice	od 2010. Istopolni brak	Samo u registrovanim zajednicama	Nema vojsku	Zabranjeni neki oblici diskriminacije.	Da
Norveška LGBT u Norveškoj	Legalni od 1972. + potpisana UN dekl.	od 1993. Istopolne zajednice	od 2009. Istopolni brak	Da	Da	Zabranjeni neki oblici diskriminacije.	Da
Man LGBT na Otoku Man	Legalni od 1994.	Priznate zajednice iz UK, zakon je u proceduri	Ne	Da	UK zaduženo za odbranu	Zabranjeni neki oblici diskriminacije.	Da
Švedska Položaj LGBT osoba u Švedskoj	Legalni od 1944. + potpisana UN dekl.	od 1995. Istopolne zajednice	od 2009. Istopolni brak	Da	Da	Zabranjeni svi oblici diskriminacije.	Da
Ujedinjeno Kraljevstvo LGBT u UK	Legalni 1967 u Engleskoj i Velsu; od 1980 u Škotskoj i 1982. u Severnoj Irskoj + potpisana UN dekl.	od 2005. Istopolne zajednice	od 2014.	Da	Da	Zabranjeni neki oblici diskriminacije.	Da

Zapadna Evropa

Država	Istopolni odnosi	Istopolne zajednice	Istopolni brakovi	Usvajanje dece	Vojska	Zabrana diskriminacije (Seksualna orijentacija)	Promena zvaničnog pola
Austrija LGBT u Austriji	Legalni od 1971. + potpisana UN dekl.	od 2010. Istopolne zajednice	Ne	od 2016.	Da	Zabranjeni neki oblici diskriminacije.	Da
Belgija LGBT u Belgiji	Legalni od 1795. + potpisana UN dekl.	od 2000. Istopolna zajednica	od 2003. Istopolni brak	od 2006.	Da	Zabranjeni svi oblici diskriminacije.	Da
Francuska LGBT u Francuskoj	Legalni od 1791. + potpisana UN dekl.	od 1999. Istopolna zajednica	od 2013.	od 2013.	Da	Zabranjeni neki oblici diskriminacije.	Da
Holandija LGBT u Holandiji	Legalni od 1811. + potpisana UN dekl.	od 1998. Istopolne zajednice	od 2001. Istopolni brakovi	Da	Da	Zabranjeni svi oblici diskriminacije.	Da
Lihtenštajn LGBT u Lihtenštajnu	Legalni od 1989. + potpisana UN dekl.	Legalni od 2011.}	Ne	Ne	Nema vojsku	Ne	Nepoznato
Luksemburg LGBT u Luksemburgu	Legalni od 1795. + potpisana UN dekl.	od 2004. Istopolne zajednice	Legalni od 2015	Legalni od 2015.	Da	Zabranjeni neki oblici diskriminacije.	Nepoznato
Monako LGBT u Monaku	Legalni od 1793.	Ne	Ne	Ne	Francuska zadužena za odbranu	Ne	Nepoznato
Njemačka LGBT u Nemačkoj i LGBT istorija	Legalni od 1969 u Zapadnoj Nemačkoj, od 1968. u Istočnoj Nemačkoj + potpisana UN dekl.	od 2001. Istopolne zajednice	Ne	Samo decu partnera/ke	Da	Zabranjeni neki oblici diskriminacije.	Da
Švicarska LGBT u Švajcarskoj	Legalni od 1942. + potpisana UN dekl.	od 2007. Istopolne zajednice	Ne	Partneri/ke moraju pružati vaspitnu i finansiju podršku biološkoj deci svojih partnera/ki.	Da	Zabranjeni neki oblici diskriminacije.	Da

Društveni odnos

Javno mnenje

Javno mnenje po pitanju prava LGBT osoba, kao i prihvatanja LGBT osoba u javnosti se veoma razlikuje između različitih delova Evrope. Zapadna i Severna Evropa su najliberalnije po ovom pitanju. Velika većina zemalja u ovim regionima zakonski priznaje istopolne zajednice i sve zemlje, osim jedne, zabranjuju diskriminaciju na osnovu seksualne orijentacije. Južna Evropa je nešto zatvorenija po ovom pitanju, ali je liberalnija od istočne, koja se još uvek oporavlja od uticaja doskorašnjih komunističkih uređenja i pod jakim je uticajem Katoličke ili Pravoslavne crkve.

Prema istraživanjima koje je sproveo Pew Research Center, 2002. godine, većina u zapadnoevropskim zemljama smatra da LGBT osobe treba da budu prihvaćene u društvu, dok se u takvom stavu protivi većina u državama kao što su Rusija, Poljska i Ukrajina . Istraživanje koje je 2006. sproveo Eurobarometer na 30.000 stanovnika Evropske unije pokazuje podeljenost EU-a oko pitanja istopolnih brakova. Podršku istopolnim brakovima daje većina građana i građanki Holandije (82%), Švedske (71%), Danske (69%), Luksemburga (58%), Španije (56%), Nemačke (52%) i Češke (52%). U svim ostalim državama, među kojima je najveći broj novih članica Evropske unije, procenat onih koji podržavaju istopolne brakove je ispod 50%: Rumunija (11%), Letonija (12%), Kipar (14%), Bugarska (15%), Grčka (15%), Poljska (17%), Litvanija (17%) i Malta (18%). Usvajanje dece od strane istopolnih parova ima većinsku podršku samo u dve države: u Holandiji (69%) i u Švedskoj (51%), dok najmanje podrške dolazi iz Poljske i sa Malte ( 7%). Istraživanje provedeno u Hrvatskoj krajem 2013. pokazalo je da 59% građana podržava inicijativu da da se brak Ustavom definira kao zajednica muškarca i žene, dok ih 31% inicijativu ne podupire.

Istraživanje Gallup grupe iz 2003. godine pokazuje da žene, mlađa populacija, kao i oni sa višim obrazovanjem pružaju više podrške pitanjima kao što su istopolni brakovi i usvajanje dece od strane istopolnih parova.

LGBT događaji

Dalje: Spisak LGBT manifestacija

U Evropi se održava stotinak različitih godišnjih manifestacija koje za cilj imaju povećanje vidljivosti LGBT osoba i pitanja poštovanja LGBT prava. U većini država se godišnje organizuje bar jedna parada ponosa LGBT osoba, dok se u nekim državama organizuje i više njih u različitim gradovima. Najznačajnije parade ponosa održavaju se u velikim evropskim centrima, kao što su Berlin (Christopher Street Day), Keln (Cologne Pride), Amsterdam (Amsterdam Gay Pride), London (Pride London), Pariz (Pariz Pride) i dr. Takođe, godišnje se organizuje i Europride, kao centralna evropska proslava ponosa LGBT osoba, koja se održava u različitim evropskim gradovima. Kao panevropsko LGBT sportsko takmičenje, organizuju se Eurogames, koje takođe menjaju mesto održavanja svake godine.

Eurogames

Eurogames organizuje Evropska gej i lezbejska sportska federacija svake godine, osim u godinama kada se održavaju Gay Games. Zvanično postoje Big EuroGames, koje se organizuju u godinama kada se dešavaju Olimpijske igre, dok se male EuroGames organizuju ostalih godina, kada je broj učesnika i učenica ograničen na 1500 i kada se organizuju takmičenja iz samo 7 disciplina. Ovakav fromat se polako menja jer u poslednjim godinama raste interesovanje za ova dešavanja, pa time i broj učesnika i učesnica, kao i sportskih disciplina. Glavni razlog za organizovanje ovakvih takmičenja je homofobija i diskriminacija u sportskim savezima.

Europride

Europride je međunarodna proslava Dana ponosa LGBT osoba. Organizaciju Europridea na sebe uzimaju veliki evropski gradovi sa razvijenom LGBT zajednicom. Prvi Europride organizovan je u Londonu, 1992. godine sa oko 100.000 učesnika i učesnica. Popularnost ovog događaja od tada raste, tako da je na Europrideu u Kelnu, 2002. godine učešće uzelo više od jednog miliona ljudi. Cela proslava traje oko nedelju dana, kada se organizuje umetnički, kulturni, sportski i politički program širom grada-domaćina, a kulminira za vikend kada se održava karneval sa povorkom kroz centralne ulice grada i zabavnim, muzičkim programom, specijalnim klupskim zabavama i noćnim bdenjem posvećenim žrtvama AIDS-a.

Reference

Položaj LGBT osoba u Evropi na Wikimedijinoj ostavi