Komunistička partija Poljske
Poljska komunistička partija (poljski: Komunistyczna Partia Polski, akronim: PKP) bila je politička partija osnovana 16. decembra 1918. ujedinjenjem Socijaldemokracije Kraljevine Poljske i Litvanije i lijeve frakcije Poljske socijalističke partije.[1]
| Poljska komunistička partija | |
|---|---|
 | |
| Osnovana | 1918. |
| Raspuštena | 1938. |
| Država djelovanja | Poljska |
| Podlomak | Savez mladih komunista |
| Ideologija | Komunizam, Marksizam-lenjinizam |
Od 1919. bila je jedna od sekcija Kominterne, a sve do 1925. službeno se zvala Komunistička radnička partija Poljske.[1] PKP je na svom početku 1919. imao oko 7-8 hiljada članova, 1923. broj je pao na 5,5 hiljada, a njviše članova imao je 1934 oko 10 000. Dobar dio članstva bili su Židovi, Belorusi i Ukrajinci, a čak 37% seljaci.[1]
Historija uredi
Lideri PKP-a na samom početku, vjerovali su da će nakon oktobarske, ubrzo izbiti i svijetska socijalistička revolucija, pa su se protivili osnivanju Druge Poljske Republike, kao reliktu buržujskog nacionalizma i protivniku Sovjetskog saveza. Zbog toga njegovi članovi nisu sudjelovali na izborima za Konstituantu (Sejm) 1919. PKP tek od 1922. - PKP ima prve poslanike u Sejmu, čija se aktivnost svodila u zahtjevu za nacionalizaciju ključnih industrijskih sektora i velikih poljoprivrednih imanja.[1]
Između 1918.-19. PKP-a se uglavnom koncentrirao na osnivanju radničkih savjeta i sindikata.[1]
Nakon Poljsko-sovjetskog rata (1919.-1921.) u periodu 1921.-23. došlo je do promjene političkog kursa, koja se svodila da PKP-a, namjerava izvesti revolucionarnu transformaciju zemlje u dvije faze; prvo kao - buržoasko-demokratsku a tek nakon nje socijalističku revoluciju. Da bi se izvela prva i PKP se odlučio boriti za konsolidaciju poljske nezavisnosti, na bazi Prava na samoopredjeljenje, Tad je lansirao dvije ključne parole; zemlja seljacima (agrarna reforma) i formiranje radničko-seljačke vlade.[1]
Što se tiče Prava na samoopredjeljenje, PKP je mislio šire od poljskih nacionalista, pa je 1923. osnovao autonomne partije; Komunističku partiju Zapadne Belorusije i Komunističku partiju Zapadne Ukrajine, koje su također imale u svom programu samoopredjeljenje, ali od Poljske.[1]
Od 1924. kad je u Poljskoj počela djelovati Međunarodna Crvena pomoć, pod njenim okriljem su osnovane radikalno ljevičarske organizacije; Nezavisna seljačka partija (Niezależna Partia Chłopska), Poljska socijalistička partija-Ljevice (Polska Partia Socjalistyczna – Lewica) i Savez seljačke ljevice - Samopomoć (Zjednoczenie Lewicy Chłopskiej -Samopomoc)[1]
U to vrijeme radikalno ljevičarske tendencije zahvatile su i međunarodni komunistički pokret pa i sam PKP, koji se razdvojio na dvije frakcije; Manjinsku (Julian Leszczyński, Jerzy Heryng, Saul Amsterdam) koja je bila za radikalizam i Većinsku (Maria Koszutska, Adolf Warski) koja je stala na stranu Piłsudskog kad je on izvršio državni udar 1926.[1]
Sukobi između te dvije frakcije nastavili su se do 1929., kad je vodstvo partije preuzela Manjinska frakcija (Generalni sekretar Leszczyński). On je mislio da je sazrilo vrijeme za socijalističku revoluciju i stvaranje poljske sovjetske republike po uzoru na Sovjetski Savez i da će na taj način zemlja izaći iz ekonomske krize. Smatrao je da će to moći izvesti bez suradnje sa centrističkim partijama okupljenih oko Piłsudskog, koje su da postignu isto, počele naginjati nekim rješenjima nacionalsocijalzma. Da to postigne Leszczyński je 1931. osnovao Savez ljevice, i intenzivirao štrajkaške akcije [1]
Kako od toga nije bilo ništa, na inicijativu Josifa Staljina - 1935. napravljen je radikalni zaokret u programu partije. PKP je odtad zalagao za koncept Narodnog fronta (priznanje Druge Poljske Republike, njezinog političkog sistema i granica) s tim da mu je otvorena mogućnost suradnje sa centrističkom Poljskom socijalističkom partijom i Poljskom narodnom partijom, sve u interesu odbrane poljske nezavisnosti.[1]
Za Španjolskog građanskog rata 1936.-38., brojni članovi PKP-a borili su se na strani republike.[1]
Staljina je 1937. odlučio likvidirati PKP (službeno je to bila odluka Kominterne) dobar dio lidera koji se zatekao u SSSR-u, pozatvaran je i likvidiran u Velikoj čistki pod optužbom da su provokatori i špijuni.[1]
PKP je za vrijeme dok je bio aktivan izdavao svoje novine; Czerwony Sztandar (Crvena zastava) i Nowy Przegląd (Novi pogled).[1]
