Pokret za građanska prava (SAD)
Pokret za građanska prava (engleski: Civil rights movement) je izraz kojim se u kontekstu historije SAD označavaju nastojanja da se propagandom, agitacijom, demonstracijama, političkim lobiranjem i brojnim drugim, u pravilu nenasilnim akcijama kao što su demonstracije i bojkoti, izbore građanska prava za pripadnike crne, odnosno afroameričke zajednice u SAD, te ukine dotada institucionalna rasna segregacija i diskriminacija, te afroamerički državljani SAD izjednače u svojim pravima sa većinskim bijelcima. U užem smislu se pod time podrazumijeva kampanja koja se od sredine 1950-ih do kraja 1960-ih vodila, pretežno u državama američkog Juga, sa ciljem da se ukinu tzv. zakoni Jima Crowa koji su na razne, najčešće posredne načine, crnom stanovništvu spriječavali politički angažman, propisivala de jure rasna segracija a crnačko stanovništvo de facto stavljalo u neravnopravan i podređen socioekonomski položaj. Ona je pod vodstvom crnog baptističkog svećenika Martina Luthera Kinga, usprkos izrazitog neprijateljstva Demokratske stranke koja je dominirala američkim Jugom, a u nekim slučajevima i nasilnih i terorističkih akcija od strane lokalnih rasista, s vremenom uspjela steći široku podršku te sredinom 1960-ih potaknuti Johnsonovu federalnu administraciju i Kongres da donesu niz dalekosežnih zakona kojima su zakoni Jima Crowa ukinuti. Tako je afroameričko stanovništvo u SAD u formalnom smislu potpuno izjednačeno s bijelim, ali su Kingova kasnija nastojanja da se položaj crnaca poboljša u ekonomskom pogledu doživjela neuspjeh, odnosno koincidirala s nizom krvavih rasnih nereda i radikalizacijom unutar same crnačke zajednice koja će dodatno eskalirati nakon Kingovog ubistva 1968. godine. Usprkos toga, uspjeh tog pokreta često se uspoređuje s dostignućima ranijeg pokreta za indijsku nezavisnost, odnosno dokazom kako se i najradikalnija društvena promjena može postići mirnim putem, pa su brojni slični pokreti uzimali njega kao uzor, a za što je najnoviji primjer pokret za LGBT prava.
Pokret za građanska prava u SAD se često smješta u širi kontekst globalnog pokreta za građanska prava koji od sredine 20. vijeka postoji u gotovo svim zemljama svijeta.
V. također uredi
Vanjske poveznice uredi
- Arhiva najbitnijih događaja pokreta Arhivirano 2014-07-06 na Wayback Machine-u