Italijanska liberalna partija

Italijanska liberalna partija (ital. Partito Liberale Italiano, skr. PLI) bila je italijanska politička partija pretežno liberalne i sekularne ideologije koja je djelovala u 20. vijeku te se u ideološkom smislu nastojala naslanjati na umjerene tendencije Risorgimenta, odnosno u prvih pola vijeka nakon ujedinjenja zemlje.

U formalnom je smislu prvi put osnovana nakon Prvog svjetskog rata u Bologni 8. oktobra 1922.. Tada je ušla u koaliciju sa Nacionalnom fašističkom partijom (PNF) premijera Benita Mussolinija i u njoj ostala sve do ubistva socijalističkog vođe Giacoma Matteotija 1924. godine, koji se smatra početkom otvorene fašističke diktature u Italiji. Sljedeće godine je PLI bila zabranjena.

Njen je rad obnovljen nakon pada Mussolinijevog režima u ljeto 1943. godine, kada su novu stranku osnovali Benedeto Croce i Luigi Einaudi. Partija u poratnoj Italiji nije imala snažnu glasačku podršku, ali je zbog relativnog velikog broja intelektualaca u svojim redovima uživala veliki ugled, pa su tako prva dva predsjednika novoproglašene Republike - Enrico di Nicola i Einaudi - bili njeni članovi.

Za PLI je, pogotovo u prvim decenijama nakon rata, bila karakteristična duboka podjela na frakcije i često repozicioniranje prema suprotnim pozicijama političkog spektra. Tako je pred izbore 1948. godine pod vodstvom Roberta Lucifera skrenula udesno, da bi se pod vodstvom Bruna Villabrune pozicionirala prema centru, a potom pod Giovannijem Malagodijem počela inzistirati na tzv. ekonomskom liberalizmu ("liberismo"). To je, pak, izazvalo kontra-frakciju okupljenu oko časopisa Il Mondo i Marija Pannunzija koja je inzistirala na društveno liberalnoj orijentaciji i koja će se 1955. otcijepiti od PLI stvorivši Radikalnu partiju.

PLI je sve do 1970-ih uglavnom bila u opoziciji prema vladama pod dominacijom demokršćana, a pogotovo nakon što su demokršćani 1960-ih ušli u koaliciju sa socijalistima. Od sredine 1970-ih se pod vodstvom Valerija Zanonea počela okretati ulijevo, a od 1980-ih je sa demokršćanima ušla u petostranačku koaliciju (pentopartito).

Kao i sve partije te koalicije i PLI je početkom 1990-ih teško pogođena sa korupcijskim skandalom tzv. tangentopolija, a što je na izborima 1994. godine dovelo do njenog praktičkog nestanka.

Otada nekoliko kasnije stvorenih partija se poziva na njenu tradiciju.

Vanjske veze

• „Articolo sulla storia del PLI”. 
• „La Fondazione Einaudi di Roma, che conserva parte dell'archivio storico dei segretari del PLI”. Arhivirano iz originala na datum 2015-08-01. Pristupljeno 2016-08-15. 
• „Liberalismo e PLI sul sito di Alleanza Cattolica”. 
• „Paolo Guzzanti intervista Antonio Martino”.