Panonski Rusini

Panonski Rusini Rusini

Ukupna populacija:	16.182 (2011)
Populacija:	Srbija (uglavnom Vojvodina) - 14.246 (2011), Hrvatska - 1.936 (2011)
Jezik:	srpski, hrvatski i panonskorusinski
Religija:	grkokatoličanstvo, pravoslavlje
Etnička grupa:	Rusini

Panonski Rusini ili samo Rusini, su narod slovenskog porekla^[1], koji pretežno živi u Srbiji (srpskoj pokrajini Vojvodini, u kojoj je njihov jezik jedan od 6 službenih jezika) i manjim delom u istočnoj Hrvatskoj (Srem, Slavonija). Jezik ovih Rusina se govori uglavnom na ovim prostorima, a istorijski je nastao u karpatskom arealu, gde se seku izoglose istočnoslovenskih i zapadnoslovenskih jezika.^[2] Prema jednom mišljenju, ovaj jezik se svrstava u zapadnoslovenske jezike^[3] i sličan je slovačkom jeziku, dok je, prema drugom mišljenju on dijalekat književnog ukrajinskog jezika.^[2]

Geografija

U Srbiji, Rusini čine najveći deo stanovništva u naseljima Ruski Krstur, Kucura i Bikić Do. U Hrvatskoj čine većinu u naseljima Petrovci i Mikluševci. Kulturni centar Rusina u Vojvodini je Ruski Krstur.

Pored toga, Rusina u značajnijem broju ima i u Novom Sadu, Đurđevu, Vrbasu, Šidu, Berkasovu i Bačincima.

Rusini i Ukrajinci u Vojvodini, 1948.
Rusini i Ukrajinci u Vojvodini, 1961.

Populacija

Kretanje broja Rusina u Vojvodini prema različitim popisima:

1948: 22.077
1953: 23.038
1961: 24.548
1971: 20.109
1981: 19.305
1991: 17.652
2002: 15.626
2011: 13.928

Istorija

Rusinsko etničko područje na Karpatima

Grkokatolici u Vojvodini 1931.

Preci Rusina bili su pravoslavne vere. Krajem 16. veka, katolički jezuiti su vodili propagandu i agitaciju među pravoslavnim vernicima Podkarpatske Rusije da se priključe uniji. 1590. godine. tri pravoslavna episkopa su donela odluku o priključenju Katoličkoj crkvi. Jezuiti su nakon početnih uspeha, pokrenuli kampanju zavađanja i terora nad pravoslavnim vernicima i sveštenicima Podkarpatske Rusije. U tim uslovima, pravoslavni mitropolit Podkarpatske Rusije, Ragoza, se službeno izjasnio za priključenje Pravoslavne crkve Katoličkoj. S obzirom na otpor pravoslavnog stanovništva, proces širenja unije u Podkarpatskoj Rusiji trajao je dugo, od 1590. do 1665. godine, a nastavio se čak i do 18. veka.

Rusini su se na područje današnje Vojvodine naselili u 18. veku (1750-1784), a potiču iz kraja koji su sami nazivali "Hornjica" (u značenju "gornji predeo"), odnosno sa prostora ispod Karpata i Karpata. Rusinski etnički prostori na Karpatima danas su administrativno podeljeni između Ukrajine, Slovačke, Poljske i Rumunije. Rusini su naseljeni u nekoliko naselja u Bačkoj (Doroslovu, Kulpinu, Krsturu, Kucuri, Kuli i Novom Sadu) i Sremu (Petrovcima, Mikluševcima, Bačincima i Šidu).

Pored Rusina grkokatolika, na područje današnje Vojvodine su se doseljavali i pravoslavni Rusini. U Velikom Krsturu je 1757. godine bilo 27,3% domova pravoslavne veroispovesti.

Ime i identitet

Pored ovog imena, Rusini se u istorijskim dokumentima pominju i pod imenima Ruteni i Malorusi. Postoje takođe i Rusini u Ukrajini, čiji jezik spada u grupu istočnoslovenskih jezika i sličan je ukrajinskom. Vojvođanski Rusini su u Srbiji priznati kao posebna nacija, ali ih neki smatraju delom ukrajinskih Rusina, koje opet neki smatraju delom ukrajinskog naroda. Međutim, za razliku od Ukrajinaca i ukrajinskih Rusina, koji govore istočnoslovenske jezike, Rusini u Vojvodini govore jezik, koji se može klasifikovati kao zapadnoslovenski.^[3]

Jezik

Opštine Vojvodine u kojima je rusinski jezik u službenoj upotrebi

Rusinski jezik je jedan od 6 službenih jezika AP Vojvodine. Na lokalnom nivou, rusinski je u službenoj upotrebi u opštinama Kula, Vrbas, Šid, Bačka Topola i Žabalj, kao i u Gradu Novom Sadu.

Religija

Rusini su pretežno grkokatoličke veroispovesti. Manjim delom su pravoslavni.

Rusinska crkva u Ruskom Krsturu
Rusinska crkva u Kucuri
Rusinska crkva u Novom Sadu

Povezano

Izvori

↑ „Archive copy”. Arhivirano iz originala na datum 2014-02-26. Pristupljeno 2015-02-16.
↑ ^2,0 ^2,1 [1]
↑ ^3,0 ^3,1 [2]

Literatura

Ramač, Яnko. Kratka istoriя Rusnacoh. Novi Sad: Grekokatolїcka parohiя Sv. Petra i Pavla, 1993
Žiroš, Miron. Bačvansko-srimski Rusnaci doma i u švece (1745–1991) tom 1 - 5. Novi Sad: Grekokatolїckaparohiя Sv. Petra i Pavla 1997 - 2003
Laboš, Fedor "Istoriя Rusinoh Bački, Srimu i Slavoniї 1745-1918”, Novi Sad, 1978
Ranko Bugarski, Jezici, Novi Sad, 1996.
Stevan Konstantinović, Priče o Rusinima, Šid, 1995.
Vladimir Kirda Bolhorves, Na debelom ledu, Beograd, 1996.
Vladimir Biljna, Rusini u Vojvodini, Novi Sad, 1987.
Borislav Jankulov, Pregled kolonizacije Vojvodine u 18. i 19. veku, Novi Sad - Pančevo, 2003.

Spoljašnje veze

Rusini u Srbiji
Rusini u Hrvatskoj Arhivirano 2007-06-21 na Wayback Machine-u
Ruski Kerestur Arhivirano 2007-01-17 na Wayback Machine-u
Ruski Krstur Arhivirano 2010-11-27 na Wayback Machine-u

[1] „Archive copy”. Arhivirano iz originala na datum 2014-02-26. Pristupljeno 2015-02-16.

[books.google.rs-2] 2,0 ^2,1 [1]

[ReferenceA-3] 3,0 ^3,1 [2]

[1]

[2]

[3]