Osigurano uzajamno uništenje
Uzajamno osigurano uništenje (engl. mutual assured destruction - MAD) je doktrina u vojnoj strategiji, po kojoj bi korišćenje celokupnog nuklearnog arsenala od strane dve sukobljene strane rezultovalo uništenjem i strane koja napada i strane koja se brani.[1] Ova doktrina je bazirana na teoriji odvraćanja, prema kojoj je razvijanje razornog oružja ključno kao pretnja neprijatelju kako bi se sprečila upotreba istog tog oružja. Ova strategija predstavlja oblik Nešovog ekvilibrijuma iz teorije igara, u kome obe strane pokušavaju da izbegnu najgori mogući ishod po sebe - nuklearnu anihilaciju.
Teorija
urediDoktrina Osiguranog uzajamnog uništenja pretpostavlja da obe strane imaju dovoljno nuklearnog oružja da unište onu drugu stranu, i da svaka strana, ukoliko je iz bilo kog razloga napadne druga strana, može da uzvrati jednakom ili većom silom. Očekivani ishod je trenutna eskalacija koja bi rezultovala potpunim i osiguranim uništenjem obe strane u sukobu. Danas se smatra da bi zračenje i nuklearna zima u slučaju opšteg nuklearnog rata doveli do razaranja svetskih razmera, ali ovo nije ključna pretpostavka za teoriju Osiguranog uzajamnog uništenja.
Doktrina dalje pretpostavlja da se nijedna strana neće usuditi da lansira prvi udar, jer druga strana ima strategiju lansiranja po upozorenju, ili sposobnost drugog udara sekundarnim snagama, što bi dovelo do uništenja obe strane. Očekivani ishod ove doktrine je napeti ali stabilni mir.
Glavna primena ove doktrine je započela tokom Hladnog rata (od pedesetih do devedesetih godina dvadesetog veka). Tokom ovog perioda se smatralo da Osigurano uzajamno uništenje pomaže u sprečavanju bilo kakvog opšteg sukoba između Sjedinjenih Država i Sovjetskog Saveza, iako su se ove sile posredno sukobile (preko trećih zemalja) u ratovima širom sveta. Ova strategija je takođe odgovorna za trku u naoružanju, jer su se obe strane svim silama trudile da održe nuklearni paritet sa drugom stranom, ili barem da očuvaju sposobnost drugog udara.
Pobornici korišćenja ove strategije u doktrinama SAD i SSSR su verovali da se nuklearni rat najbolje može sprečiti ako nijedna strana ne može da očekuje da (kao država) preživi opšti nuklearni sukob. Kako je obostrana uverenost u ovu pretnju od kritične važnosti da bi ona imala dejstvo, svaka strana je morala da ulaže značajna sredstva u svoj nuklearni arsenal, čak i ako nije planirala da ga koristi. Štaviše, nijedna strana ne bi smela da očekuje da će biti sposobna da se adekvatno odbrani od nuklearnih raketa druge strane, tako da ironično, razvoj nuklearnog oružja čuva mir, dok ga razvoj nuklearnih štitova ugrožava. Ovo je dovelo do razvijanja što boljih i različitijih sistema za lansiranje nuklearnog oružja (silosi sa raketama, podmornice sa balističkim raketama, atomski bombarderi na sigurnim lokacijama).
Za scenario Osiguranog uzajamnog uništenja se često koristi eufemizam nuklearno odvraćanje. Izraz odvraćanje je u ovom kontekstu ušao u upotrebu nakon Drugog svetskog rata; pre ovog vremena, korišćen je samo u pravnoj terminologiji.
Povezano
uredi- Apsolutni rat
- Osigurano uništenje
- Hladni rat
- Teorija odvraćanja
- Prvi udar
- Drugi udar
- Teorija igara
- Lansiranje po upozorenju
- Nuklearno razoružanje
- Nuklearna strategija
- Nuklearno oružje
- Stanislav Petrov, sovjetski pukovnik koji je možda sprečio nuklearni rat
- Oružje za masovno uništenje
Napomene
uredi- ↑ Mutual Assured Destruction Arhivirano 2018-01-03 na Wayback Machine-u; Col. Alan J. Parrington, USAF, Mutually Assured Destruction Revisited, Strategic Doctrine in Question Arhivirano 2015-06-20 na Wayback Machine-u, Airpower Journal, Winter 1997.