Orden svetog Save

(Preusmjereno sa Orden Svetog Save)

Orden Svetog Save je bio državni orden u Kraljevini Srbiji (1883—1918) i Kraljevini Jugoslaviji (1918—1945), a od 1945. do danas predstavlja najviše odlikovanje koje dodeljuje Srpska pravoslavna crkva.

Orden Svetog Save
Order of Saint Sava grand cross badge (Serbia 1890) - Tallinn Museum of Orders.jpg
Orden Svetog Save
dodeljuje State Flag of Serbia (1882-1918).svg Flag of Yugoslavia (1918–1943).svg Flag of the Serbian Orthodox Church.svg
Kraljevina Srbija
Kraljevina Jugoslavija
Srpska pravoslavna crkva
Tip Ord.St.Sava-ribbon.jpg
Dodeljuje se za za zasluge na polju kulture, narodne prosvete, nauke, javnih službi i Crkve, kao i za zasluge prema Kralju, državi i naciji, i civilnim i vojnim licima.
Statistika
Ustanovljen 23. januar 1883.

IstorijaUredi

Kneževina Srbija je proglašena Kraljevinom 22. februara/5. marta 1882. godine. Naredne godine, 23. januara 1883, kralj Milan Obrenović doneo je ukaz kojim je ustanovljen Orden Svetog Save, istovremeno je osnovan i Orden belog orla. Orden Svetog Save je nazvan po prvom srpskom arhiepiskopu Svetom Savi, iz carske i kraljevske kuće Nemanjića. Na aversu medaljona nalazi se ikona Svetog Save, okružen ovalnim prstenom na kome se nalazi natpis „Svojim trudom postigao je sve“ na crkvenoslovenskom jeziku. Oko medaljona je postavljen emajlirani malteški krst sa krakovima belo-plave boje. Između krakova postavljeni su pozlaćeni dvoglavi orlovi sa krunom. Na aversu medaljona su se u vreme dinastije Obrenović nalazili inicijali kralja Milana Prvog (M I). Posle Majskog prevrata (1903), Srbija je postala parlamentarna kraljevina na čelu sa dinastijom Karađorđević, a kralj Petar I je nastavio da u skladu sa svojim ovlašćenjima dodeljuje orden na osnovu ukaza. U ovo doba, na aversu medaljona su zamenjeni inicijali kralja Milana sa godinom ustanovljena ordena (1883). Orden je bio podeljen u 5 stepeni, dodeljivan je srpskim i stranim državljanima za zasluge na polju kulture, narodne prosvete, nauke, javnih službi i Crkve, kao i za zasluge prema kralju, državi i naciji, i civilnim i vojnim licima.

Čuvene radionice u Beču, glavnom gradu Austrougarske kao što su Rote & Sinovac, Vincet Majer i sinovi, Karl Fismajster i G. A. Sajd su izrađivale ordenske insignije sve do Prvog balkanskog rata. Od 1912. do 1945. godine ordenske insignije su izrađivale čuvene radionice, Artis Bertran u glavnom gradu Francuske Parizu i Braća Igenen iz Le Lokla u Švajcarskoj, a osnivanjem Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca posao na izradi su, pored ovih stranih, dobijale i dve domaće radionice — Sorlini iz Varaždina i Grizbah & Knaus iz Zagreba. Ordenske insignije izrađene posle 1912. godine se razlikuju po svetloj zelenoj boji sakosa umesto prvobitne tamno crvene.

Od 1986. godine Orden Svetog Save dodeljuje Srpska pravoslavna crkva za zasluge na duhovnom, obrazovnom i humanitarnom polju. Orden se dodeljuje i duhovnim i svetovnim pojedincima, kolektivima i organizacijama (uručuje se i nosi je osoba koja je na njenom čelu). Znak (insignija) ordena nosi se na lenti oko vrata. Za razliku od nekadašnjeg petostepenog državnog, Orden Svetog Save koji dodeljuje SPC, podeljen je na tri stepena koji se međusobno razlikuju po bojama lenti i samih insignija: 1. stepen je bele boje; 2. stepen crvene, a 3. stepen plave boje.

StepeniUredi

Orden Svetog Save ima pet stepeni:

  • Veliki krst 1. red
  • Veliki oficir 2. red
  • Komandir 3. red
  • Oficir 4. red
  • Kavalir 5. red

    Orden su dobiliUredi

    Orden su dobili od 1883. do 1903.Uredi

    Orden su dobili od 1903. do 1945.Uredi

    Orden su dobili od 1945.Uredi

     
    Medvedev prima orden od mitropolita Amfilohija
    • Dmitrij Medvedev, predsednik Ruske Federacije[5]
    • Patrijarh Aleksije II, patrijarh moskovski i sve Rusije[6]
    • Vladimir Putin, premijer Ruske Federacije, Orden Svetog Save prvog stepena, dodeljen 23. marta 2011. godine, u Hramu Svetog Save
    • Aleksandar Isajevič Solženjicin, pisac, nobelovac — za neumorno svedočenje istine, dobra, pokajanja i pomirenja kao jedinog puta spasenja[7]
    • Jurij Luškov, gradonačelnik Moskve[8]
    • Aleksandar Nikolajevič Aleksejev, ambasador Ruske Federacije u Srbiji — za dostojanstveno predstavljanje ruskog naroda u Srbiji, za pokazanu ljubav prema srpskom pravoslavnom narodu i istrajno zauzimanje za pravedno rešenje statusa Kosova i Metohije[9]
    • Sergej Kužugetovič Šojgu, ruski ministar za poslove civilne zaštite, vanredne situacije i otklanjanje posledica nepogoda, general armije — za zasluge ukazane u humanitarnoj pomoći srpskim izgbeglicama iz Hrvatske, BiH, Kosova i Metohije[10]
    • Međunarodni filmski festival „Zlatni vitez“ (Moskva)[11]
    • Boris Igorevič Kostenko, generalni direktor najveće pravoslavne televizijske stanice na svetu, TV Spas u Moskvi [12]
    • Dejan Medaković, predsednik SANU[13]
    • Valjevska gimnazija [14] (drugog reda)
    • Miodrag Lazić, srpski hirurg dobrovoljac
    • Srpsko (pravoslavno) pjevačko društvo „Sloga“ iz Sarajeva — 2002. godine, Orden Svetog Save (SPC) prvog stepena, a dobitnik je i državnog Ordena Svetog Save petog stepena, 1928. godine[15]
    • Karl Malden, glumac
    • Bogoljub Karić, privrednik, sistem „Braća Karić“
    • Dejan Bodiroga, košarkaš
    • Vlade Divac, košarkaš (drugog reda)
    • Vladeta Jerotić, književnik i psihijatar
    • Matija Bećković, srpski književnik (drugog reda)
    • Radoš Ljušić, srpski istoričar
    • Nikola T. Kašiković, srpski književnik i publicista
    • Miroslav Mišković, privrednik, „Delta“
    • Milka Forcan, privrednik, „Delta“
    • Slobodan Radulović, privrednik, „C Market“
    • Obrad Spremić, privrednik, „Simens“
    • Draško Petrović, privrednik, „Telekom Srbija“
    • Nenad Bogdanović, gradonačelnik Beograda
    • Marko Petrović, „Dunav osiguranje“
    • Siniša Nikolić, Direkcija za građevinsko zemljište i izgradnju Beograda
    • Miroslav Gligorijević, privrednik, „Titan Cementara Kosjerić“ (drugog reda)
    • Milijana Okilj - Arhitekta iz Banja Luke, Zavod za zaštitu kulturno-istorijskog i prirodnog nasljeđa R. Srpske
    • Manastir Krušedol,Orden Svetog Save prvog stepena, dobijen 13. avgusta 2009. godine, na jubilej pet vekova postojanja velike Srpske Svetinje
    • Ivica Dragutinović, Orden Svetog Save 2. reda dobijen 13. jula 2010.[16]
    • Mirko Dubroja, privrednik i vlasnik firme Karin Komerc MD, Orden Svetog Save 3. reda dobijen 28.07.2010[traži se izvor]
    • Milutin Gašević, diplomirani inženjer, privrednik, Orden Svetog Save 2. reda dobijen 10. oktobara 2010.[17]
    • Novak Đoković, Orden Svetog Save 1. reda dobijen 28. aprila 2011.[18]
    • Aleksandar Konuzin Orden Svetog Save 1. reda uručen 6. februara 2012. u Beogradu.[19]
    • Zoran Stevanović (načelnik opštine Zvornik) Orden Svetog Save uručen 7. februara 2012. u Zvorniku za zalaganje na izgradnji Sabornog hrama u Zvorniku.[20]
    • Emir Kusturica Orden Svetog Save 1. reda uručen 12. maja 2012. u Mrkonjićima.
    • Radoš Bajić Orden Svetog Save 2.reda, uručen 19.februara 2913. godine u Beogradu od strane Njegove Svetosti Patrijarha Irineja
    • Branislav Petrovic orden Svetog Save 3.reda urucen 23.08.2015. god. u Beogradu od strane NJegove Svetosti Patrijarha Irineja
    • Dragan Marković Palma orden Svetog Save prvog stepena, uručen 11.06.2016. god u Končarevu od strane Njegove Svetosti Patrijarha Irineja kao ktitoru velelepne crkve Sv. Jovana Krstitelja u Končarevu.
    • Nebojša Milićević ,iz Raške, orden Svetog Save drugog stepena, uručen 21.06.2016.godine kao ktitoru crkve Svete Trojice u Kućanima,u Raški.

    Znak ordenaUredi

    Veliki krst Veliki oficir Komandir Oficir Kavalir

    ZanimljivostiUredi

    Vidi jošUredi


      Odlikovanja Kneževine i Kraljevine Srbije
    Orden Takovskog krsta • Orden Svetog kneza Lazara • Orden Miloša Velikog • Karađorđeva zvezda • Orden Svetog Save • Orden belog orla • Orden kraljice Natalije • Orden kneginje Natalije • Orden Crvenog krsta • Medalja za zasluge Crvenog krsta • Medalja za vojničke vrline (Kraljevina Srbija) • Medalja za uspomenu na izbor Petra I za kralja Srbije i povratak dinastije Karađorđevića • Medalja za građanske zasluge • Medalja za hrabrost (1913) • Medalja za revnosnu službu (1913) • Medalja za hrabrost (1912) • Krst milosrđa (Kraljevina Srbija) • Spomenica na rat 1912. godine • Spomenica na rat 1913. godine


      Odlikovanja Kraljevine SHS / Kraljevine Jugoslavije
    Orden Jugoslovenske krune • Orden Svetog kneza Lazara • Karađorđeva zvezda • Orden Svetog Save • Orden belog orla • Albanska spomenica • Orden Crvenog krsta • Medalja za zasluge Crvenog krsta • Medalja za vojničke vrline (Kraljevina Srbija) • Medalja za uspomenu na izbor Petra I za kralja Srbije i povratak dinastije Karađorđevića • Medalja za građanske zasluge • Medalja za hrabrost (1913) • Medalja za revnosnu službu (1913) • Spomenica rata za oslobođenje i ujedinjenje 1914-1918. godine • Medalja za unapređivanje poljoprivrede • Medalja za spomen na dvadeset petu godišnjicu oslobođenja Južne Srbije • Spomenica na borbe za oslobođenje severnih krajeva Jugoslavije 1918-1919. godine • Ratni krst 1941.

    ReferenceUredi

    1. ↑ Biografija Draže Mihailovića ((sh))
    2. ↑ -{Svяtoslav Rerih Nikolaй Rerih — graždanin mira}- ((ru))
    3. ↑ „Archive copy”. Arhivirano iz originala 2011-02-10. https://web.archive.org/web/20110210054543/http://www.roerich.scana.com.ua/family.htm#nagr. 
    4. ↑ S-{S-Personalakte Weizsäcker, Berlin Document Center und Rangliste der Kaiserlich Deutschen Marine für das Jahr 1916}-
    5. ↑ Prezidentu Rossiйskoй Federacii D. A. Medvedevu vručen vыsšiй orden Serbskoй pravoslavnoй cerkvi
    6. ↑ Patriarh Moskovskiй i vseя Rusi Aleksiй II. Iz slova posle nagraždeniя ordenom svяtogo Savvы Serbskogo. 15 maя 1994 goda
    7. ↑ „Aleksandr Solženicыn nagraždёn ordenom Serbskoй Pravoslavnoй Cerkvi”. Arhivirano iz originala 2005-02-18. https://web.archive.org/web/20050218012816/http://www.newsprom.ru/news/110071452611857.shtml. 
    8. ↑ Юriй Luškov nagražden ordenom svяtogo Savvы
    9. ↑ Ambasadoru Rusije Aleksandru Aleksejevu uručen Orden Svetog Save | Srpska Pravoslavna Crkva [Zvanični sajt]
    10. ↑ Svяteйšiй Patriarh Serbskiй Pavel vručil vыsokuю cerkovnuю nagradu ministru S. K. Šoйgu[mrtav link]
    11. ↑ Orden Svetog Save prvog stepena Međunarodnom filmskom festivalu "Zlatni vitez" | Srpska Pravoslavna Crkva [Zvanični sajt]
    12. ↑ Orden Svetog Save «Zlatnom vitezu»
    13. ↑ Odlazak velikana srpske i evropske kulture i prosvete | Srpska Pravoslavna Crkva [Zvanični sajt]
    14. ↑ Orden Svetog Save valjevskoj Gimnaziji | Srpska Pravoslavna Crkva [Zvanični sajt]
    15. ↑ Koncert SPD „Sloga“ povodom 120 godina postojanja | Srpska Pravoslavna Crkva [Zvanični sajt]
    16. ↑ Mondo: „Dragutinoviću Orden Svetog Save“
    17. ↑ SPC: „Na predlog Njegove Svetosti Patrijarha Irineja i odlukom Svetog Arhijerejskog Sinoda SPC Ordenom Svetog Save drugog stepena odlikovan je g. Milutin Gašević, dipl. ing. građ. iz Niša.“
    18. ↑ Đokoviću Orden Svetog Save („Večernje novosti“, 28. april 2011)
    19. ↑ „Kontuzinu Orden Svetog Save” (sr). Radio-televizija Republike Srpske. 6. 2. 2012.. http://www.rtrs.tv/vijesti/vijest.php?id=55300. Pristupljeno 7. 2. 2012. 
    20. ↑ „Stavenoviću Orden Svetog Save” (sr). Radio-televizija Republike Srpske. 7. 2. 2012.. http://www.rtrs.tv/vijesti/vijest.php?id=55379. Pristupljeno 8. 2. 2012. 
    21. ↑ Kurir, J. Jovanović, 31. oktobar 2006.

    Spoljašnje vezeUredi

    Izvor: https://sh.wikipedia.org/w/index.php?title=Orden_svetog_Save&oldid=41159076