Operacija Morgenstern

Operacija Jutarnja zvezda ili Zvijezda Danica (njem. Morgenstern, Morgenštern) je bila zajednička ofanziva Vermahta i snaga NDH, uz pomoć četnika, na slobodnu teritoriju Like, protiv partizana u oblasti Krbavskog Polja. Vođena je od 7. do 23. maja 1944. godine.

Cilj ove operacije (zvali su je i operacija »Krbavsko polje«) bio je uništenje 35. NOU divizije i posedanje slobodne teritorije Like.

Pozadina

Početkom maja 1944. godine Štab njemačkog 15. brdskog armijskog korpusa započeo je planiranu operaciju »Morgenštern« da bi uništio jedinice NOVJ i ovladao slobodnom teritorijom Like.

Pokušaj da 1. maja od Vrhovina prodre prema Plitvičkim jezerima predstavljao je pripremnu fazu za ofanzivu. Dejstva jedinica 8. i 35. divizije na prostoru Duman-Perušić-Ramljani, u toku 5. i 6. maja, kojima je bila ugrožena komunikacija Gospić-Otočac, samo su ubrzali pripreme i početak ofanzive. Jednomjesečne borbe na pravcu Otočac-Vrhovine-Gornji Babin Potok, kao i na širem prostoru Jezerane-Dabar i Ramljani-Perušić, uvjerile su komandu njemačkog 15. brdskog korpusa da snage 392. legionarske divizije, ojačane sa nekoliko ustaških bojni, nisu bile u stanju da realizuju postavljene ciljeve. O tome u ratnom dnevniku 392. legionarske divizije je zapisano:

»Krbavsko polje, najveći centar bandi na području korpusa, zavičajno ratno područje bandi, već odavno je uz pomoć korpusnih trupa trebalo da bude likvidirano. Otkako je izvršeno posjedanje Hrvatske nije nijedna jedinica stupila na ovo područje. Pored oficirskih škola ovdje su obučavane i klase regruta, a prema izvještajima povjerenika ovdje su se nalazila velika provijantska slagališta materijala i jedan aerodrom. Uprkos tome što je ova oblast bila van divizijskog područja, divizija je odavno pripremala jedan poduhvat, koji je stalno morao biti odlagan, iz razloga što nije bilo dovoljno raspoloživih snaga. Napad bandi na Ramljane i Perušić sada je doveo do preduzimanja ovog velikog poduhvata«.

Angažovane snage

Štab njemačkog 15. brdskog korpusa je za ofanzivu u Lici upotrebio jake snage. U ovoj operaciji angažovani su:

• delovi 392. legionarske divizije (846. puk, 2. četa 847. puka, 392. izviđački bataljon),
• 373. legionarske divizije (373. izviđački bataljon i 1. i 3. bataljon 384. puka) i
• 4. stajaći djelatni ustaški zdrug,
• lokalne četničke jedinice,

a od 12. maja i 1. puk »Brandenburg« i 92. motorizovani grenadirski puk.

Ishod

Nemački izveštaj navodi da su partizani imali 681 poginulog, dok su njihovi gubici bili 8 poginulih 65 ranjenih. Isti izveštaj kaže:

Ovom operacijom je neprijateljska snabdevačka baza Krbavsko polje uništena i komunističkim bandama zadat težak udarac.

Također je otkrivena partizanska štamparija, i zatečeni delovi štamparije su uništeni.

Literatura

• Petar Kleut: JEDANAESTI KORPUS NOVJ, Vojnoizdavački i novinski centar, Beograd 1987.
• Bogdan Mamula: TREĆA PRIMORSKO-GORANSKA UDARNA BRIGADA (Druga brigada 35. divizije), Vojnoizdavački i novinski centar, Beograd 1990.
• Petar Kleut: 35. LIČKA DIVIZIJA, Vojnoizdavački zavod, Beograd 1970
• Geb AK XV, 58277/14, Operations Akte "Morgenstern", 10 - 17 Mai 1944, NAW, T-314, roll 563 - originalna njemačka dokumentacija o operaciji

Vidi još

• Spisak antipartizanskih operacija u NDH
• Spisak osovinskih operacija u Jugoslaviji

Vanjske veze

• Operation "Morgenstern" (axishistory.com)
• Operation "Morgenstern" (vojska.net)
• Izveštaj Komande 15. brdskog armijskog korpusa od 23. maja 1944. Komandi 2. oklopne armije o sopstvenim i neprijateljskim gubicima posle završetka operacije »Morgenštern«
• Izveštaj Obaveštajnog odeljenja 392. legionarske divizije od 23. maja 1944. Komandi 15. brdskog armijskog korpusa o toku i postignutim rezultatima u operaciji »Morgenštern«
• Izveštaj 1. puka »Brandenburg« od 26. maja 1944. Komandi 15. brdskog armijskog korpusa o toku i rezultatima borbi u operaciji »Morgenštern«