Operacija Provala oblaka
Operacija Provala oblaka (nem. Wolkenbruch, izgovor: Volkenbruh) je bila vojna operacija Vermahta protiv partizanske slobodne teritorije u Istri, Gorskom kotaru, primorju i Sloveniji. Vođena je od 21. oktobra do 12. novembra 1943. godine.
U prvoj etapi operacije, Nemci su obuhvatili Slovenačko primorje, u drugoj Istru, u trećoj Kvarner i Gorski kotar i u četvrtoj etapi planiranoj u vremenu između 15. oktobra i 12. novembra trebalo je obuhvatiti Žumberak, Doljensko i Notranjsko.[1]
Operacija Wolkenbruch je usledila neposredno nakon operacije Istra, pa su obe lokalno poznate pod nazivom Oktobarska ofanziva ili Romelova ofanziva.[2]
Pozadina uredi
Očekujem da će neprijatelj usmeriti svoju glavnu operaciju iz Italije, a u datom momentu i sa delimičnim snagama iz Afrike, prema području Jugoistoka. Međutim, još se ne može sagledati da li će protivnik krenuti iz južne Italije, koju je zaposeo, prema Albaniji, Crnoj Gori, južnoj Hrvatskoj, ili nastoji da najpre potisne nemačke snage u Italiji dalje na sever, da bi time stvorio u srednjoj Italiji polaznu bazu za napad na severnu Hrvatsku i Istru.[3]
– Hitlerovo naređenje od 4. oktobra 1943. komandantu Juga i Grupi armija "B" za organizaciju odbrane Italije, Istre i Slovenije
Nakon iskrcavanja Saveznika u Italiji, Nijemci su odlučili da jakim snagama preduzmu operacije u sjeverozapadnom dijelu Jugoslavije kako bi ugušili ustanak u Slovenačkom primorju, uništili partizanske snage u Istri, Hrvatskom primorju i Gorskom kotaru, obezbijedili komunikacije kroz Slovenačko primorje i tzv. Ljubljansku pokrajinu, posjeli luke i gradove na sjevernim obalama Jadrana od Trsta do Crikvenice, i spriječili eventualni saveznički desant na sjeverni Jadran.[4]
Tok operacije uredi
Iz Gorice, Tržiča i Trsta, ojačani njemački 2. SS oklopni korpus otpočeo je prvu fazu ove operacije kojom je, zahvatajuči područje Krasa i Vipavske doline, trebalo uništiti jedinice Primorske operativne zone NOV i PO Slovenije.[5] U oštrim borbama do 30. septembra, jedinice Primorske operativne zone povukle su se glavninom na plato Trnovskog gozda, dok su nadmoćne nemačke snage uspostavile svoja uporišta u Vipavskoj dolini i na Krasu.[6]
Dijelovi 1. SS oklopne SS divizije »Adolf Hitler«, 44. i 71. pješadijske i oklopne divizije »Herman Gering« krenuli su 2. oktobra u nastupanje pravcima: Trst—Poreč—Rovinj—Pula—Pazin, zatim Hrpelje—Buzet—Roč—Lupoglav i Trst—Rijeka, obuhvatajući Vodice, Mune i Zejane.
Ishod uredi
Tek formirane istarske jedinice, sastavljene isključivo od novomobiliziranih boraca, nisu mogle zadržati elitne njemačke divizije. U sedmodnevnim borbama, početkom oktobra, istarske jedinice su rasturene i imale su preko 2.000 poginulih.[4]
Literatura uredi
- Petar Kleut: JEDANAESTI KORPUS NOVJ, Vojnoizdavački i novinski centar, Beograd 1987.
- Giron, Antun (2004). ZAPADNA HRVATSKA U DRUGOM SVJETSKOM RATU. Rijeka: Adamić. ISBN 9532191895.
Izvori uredi
- ↑ https://www.znaci.org/00001/69_6.pdf
- ↑ Operation Istrien
- ↑ Zbornik NOR, tom XII, knjiga 3, dok. 146.
- ↑ 4,0 4,1 Petar Kleut: JEDANAESTI KORPUS NOVJ
- ↑ https://www.znaci.org/00001/122_2.pdf
- ↑ HRONOLOGIJA NARODNOOSLOBODILAČKOG RATA 1941-1945, str. 561.