Ogab (raketa)
Za ostala značenja, vidi Ogab.Ogab (perz. عقاب, dosl. "orao")[2] je iranski raketno-artiljerijski sistem razvijen 1980-ih godina[3] na temelju kineske izvozne inačice sistema Tip 83 (WM-40).[1][2][4] Ogab predstavlja jedno od prvih domaćih oružja takve vrste u Iranskim oružanim snagama[1][3] i korišten je u zadnjoj fazi Iransko-iračkog rata (1980–1988),[1][2][4] te kasnije u arapsko-izraelskim ratovima 21. vijeka.[3][4]
| Ogab (fa) عقاب | |
|---|---|
 Skica Ogaba | |
| Vrsta | raketna artiljerija (VBR) |
| Država porijekla |  Iran
|
| Historija uporabe | |
| U službi | decembar 1986.[1][2] |
| Korišten od | v. Korisnici |
| Ratovi | Iransko-irački rat (1980–1988)[2] Drugi libanonski rat (2006)[3] Rat u Gazi (2008–2009)[4] |
| Historija proizvodnje | |
| Projektant | Organizacija obrambene industrije (DIO)[1] |
| Proizvođač | AIO;[4] SBIG[5] |
| Razdoblje proizvodnje | od 1985. (preliminarno)[2] od 1987. (masovno)[1] |
| Proizvedeno komada | 1000 kom./god. (1980-ih)[2] |
| Karakteristike | |
| Masa | 360 kg (s bojevom glavom)[1] |
| Visina | 482 cm[1] |
| Dijametar | 230[3][4] – 320[1][2] mm |
| Brzina | 4 – 5 Ma[3] (1360 – 1700 m/s)[3] |
| Bojeva glava | 1 – 3 (70 kg)[2][3][4] |
| Domet | 34 – 45 km[1][2][3][4] |
| Pogonsko gorivo | kruto gorivo[4] |
| Preciznost | <500 m[3][4] |
| Sistem navođenja | nema[2][3][4] (moguće inercijalno)[1] |
| Lansirna platforma | mobilni lanser (TEL)[4] (MB/Havar 6x6/4x4)[6] F-4 Phantom II[3] F-14 Tomcat[3] |
Razvoj
urediSistemi Ogab i Nazeat prvi su iranski projektili iz raketno-artiljerijske domene razvijeni nakon Iranske revolucije iz 1979. godine.[3] Program razvoja domaće raketne artiljerije bio je motiviran Iransko-iračkim ratom (1980–1988) odnosno potrebom za efikasnim i jeftinim oružjem kojeg će masovno proizvoditi na svom tlu,[2] a njegovi počeci datiraju se u 1983. kada je testiran autohtoni inercijalni sistem navođenja.[1] Međutim, nije poznato rabi li se isti kod Ogaba, Nazeata ili nekog trećeg projektila.[1] Preliminarne verzije Ogaba nastale su 1985.[2] na temelju kineskog sistema Tip 83 (WM-40).[1][2][4] i njegova proizvodnja bila je jedan u nizu ugovora koje je sklopio tadašnji parlamentarni glasnogovornik A. H. Rafsandžani prilikom posjete službenom Pekingu.[2] Kineska tehnološka pomoć uključivala je transfer mašinerije, tehnologije i ekspertize potrebnih za pokretanje domaćeg razvoja,[2] iako nije poznato jesu li direktno sudjelovali i u lokalnoj proizvodnji.[1]
Glavne obrambene kompanije uključene u projektiranje, organizaciju i proizvodnju bile su Organizacija obrambene industrije (DIO) kao krovni vojni konglomerat,[1] te njegove podružnice Industrijska grupacija Šahid Bageri (SBIG)[5] i Organizacija avijacijsko-astronautičkih industrija (AIO).[4] Na razvoju je sudjelovalo više hiljada domaćih stručnjaka odnosno najmanje stotinu individualnih postrojenja diljem zemlje,[1] među kojima su bitnija ona u Sirdžanu[1] i kod Semnana.[2] Također, poligon za testiranje izgrađen je kod Rafsandžana,[1] dok je uz sjeverni rub Dašt-e Kavira (zajedno sa spomenutim proizvodnim kapacitetima) izgrađen i veliki Semnanski raketodrom.[5] Prema zapadnjačkim analizama, izgradnja raketodroma na ovoj lokaciji inicirana je 1985.[5] i dovršena 1986. ili 1987. godine.[7] Prvi operativni primjerci Ogaba bili su spremni u decembru 1986. godine,[1] no masovna serijska proizvodnja započela je godinu kasnije[1] i proizvodni pogoni kod Semnana 1987. imali su kapacitet proizvodnje od 1000 komada godišnje.[2] Krajem 1989. u proizvodnju je pušten i napredniji sistem Fadžr-3, razvijen na temelju Ogaba.[2]
Tehničke karakteristike
urediTehničke karakteristike Ogaba slične su kineskom sistemu Tip 83 (WM-40) – dužina rakete je 482 cm,[1] dijametar mu ovisno o izvorima iznosi 230[3][4] ili 320[1][2] mm, a ukupna masa (uključujući bojevu glavu) 360 kg.[1] Projektil je pogonjen na kruto gorivo[4] i domet mu iznosi od minimalno 34 do maksimalno 45 km.[1][2][3][4] Raketa nema vanjsko navođenje,[2][3][4] no postoje indicije da je implementiran inercijalni sistem[1] odnosno da se u letu stabilizira vrtnjom.[3] Udarna brzina projektila iznosi 4 – 5 Ma (1360 – 1700 m/s),[3] a najveća mana mu je relativna nepreciznost[4] koja pri najvećem dometu iznosi oko 500 m.[3][4] Bojeva glava ima masu od 70 kg[2][3][4] i nosi visokoeksplozivno punjenje,[3][8] a može nositi i kemijsko oružje[3] (kojim se Iran za razliku od Sadamovog Iraka nije služio za vrijeme rata). Ogab stoga pri maksimalnom dometu nema mogućnost gađanja mobilnih i manjih neprijateljskih meta.[3]
Tijelo projektila izrađeno je od čelika[8] i najčešće je obojano bijelom bojom s crvenim vertikalnim stabilizatorima,[8] dok bojeva glava nosi zelene, bijele i crvene pruge.[8] Lansirna platforma Ogaba je mobilni lanser (TEL) koji nosi do tri projektila,[1][3][8] za razliku od izvorne kineske inačice koja nosi četiri komada. Primarni korišteni model vozila je Havar (6x6/4x4), licencirana verzija Mercedes-Benza[6] koju proizvodi iranska kompanija Iran Hodro Dizel. Ovo vozilo koristi se i za Nazeat-6/10,[3][6] a vizualno je sličan transportnom sistemu za ruske rakete 9K52 Luna.[6] Prema procjenama iz ranih 2010-ih, Iran raspolaže sa 250 takvih mobilnih lansera.[4] Američki izvori navode da je Iran razvio i modificiranu verziju Ogaba koja se ispaljuje s borbenih aviona F-4 Phantom II i F-14 Tomcat.[3] S druge strane, gerilske organizacije poput Hezbolaha i Hamasa služe se primarno simplificiranim metalnim lansirnim rampama.
Operativna historija
urediOgab je prvi put korišten u decembru 1986. godine tokom zadnjih faza Iransko-iračkog rata,[1][2] kao prvi operativni raketno-artiljerijski sistem u iranskoj službi.[1] Tokom 1987. godine ispaljeno je između 55 i 70 projektila,[1] a do kraja rata (august 1988) iskorišteno je ukupno od 250[1] do 270 komada[4]. Iako je Ogab u naravi taktičko oružje,[9] Iran ga je koristio pretežito u strateške svrhe[8] odnosno artiljerijsko bombardiranje vojnih postrojenja razasutih po iračkim urbanim sredinama. Ogab je ostao u iranskoj operativnoj upotrebi i tokom 1990-ih godina,[1] a korišten je i prilikom vojnih vježbi Veliki poslanik 3 u julu 2008. godine.[9] Sistemom danas raspolažu artiljerijske jedinice regularne kopnene vojske (Arteš) i elitne Revolucionarne garde (Pasdaran).[4] Osim iranske vojske, Ogab se još nalazi u službi libanonskog Hezbolaha koji ga je koristio u izraelsko-libanonskom ratu (2006),[3] te palestinskog Hamasa koji ga je rabio prilikom rata u Gazi (2008–2009).[4]
Srodni sistemi
uredi
Fadžr-3, sofisticiranija i preciznija verzija Ogaba koja se proizvodi od kraja 1989. godine[2]- Nazeat-6/10 (ili Iran-130),[1] rabe iste mobilne platforme[3][6] i potencijalni inercijalni sistem navođenja[1]
Tip 83 (WM-40), kineski raketno-artiljerijski sistem na temelju kojeg je razvijen iranski Ogab[1][2][4]- WM-80, naprednija verzija sistema Tip 83 (WM-40)
Korisnici
uredi
Reference
uredi- ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 1,12 1,13 1,14 1,15 1,16 1,17 1,18 1,19 1,20 1,21 1,22 1,23 1,24 1,25 1,26 1,27 1,28 1,29 1,30 1,31 1,32 1,33 1,34 (en) Arnett, Eric Hall (1997). Military Capacity and the Risk of War: China, India, Pakistan, and Iran. SIPRI Monographs. Oxford, England; New York: Oxford University Press; Stockholm International Peace Research Institute (SIPRI). str. 187. ISBN 9780198292814. OCLC 36185995.
- ↑ 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 2,11 2,12 2,13 2,14 2,15 2,16 2,17 2,18 2,19 2,20 2,21 2,22 2,23 2,24 2,25 2,26 (en) Garver, John W. (2006). China and Iran: Ancient Partners in a Post-Imperial World. Seattle, Washington; London: University of Washington Press. str. 186. ISBN 9780295986319. OCLC 827736244.
- ↑ 3,00 3,01 3,02 3,03 3,04 3,05 3,06 3,07 3,08 3,09 3,10 3,11 3,12 3,13 3,14 3,15 3,16 3,17 3,18 3,19 3,20 3,21 3,22 3,23 3,24 3,25 3,26 3,27 3,28 3,29 (en) Cordesman, Anthony H.; Kleiber, Martin (2007). Iran's Military Forces and Warfighting Capabilities: The Threat in the Northern Gulf. Washington, DC: Center for Strategic and International Studies (CSIS). str. 59-61. i 70. ISBN 9780892065011. OCLC 145146934.
- ↑ 4,00 4,01 4,02 4,03 4,04 4,05 4,06 4,07 4,08 4,09 4,10 4,11 4,12 4,13 4,14 4,15 4,16 4,17 4,18 4,19 4,20 4,21 4,22 4,23 4,24 4,25 4,26 (en) Cordesman, Anthony H. (2014). Iran's Rocket and Missile Forces and Strategic Options. Lanham, Maryland; Washington, DC: Rowman & Littlefield; Center for Strategic and International Studies (CSIS). str. vii, 4, 8. i 52-55. ISBN 9781442240650. OCLC 907956573.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 (en) Chipman, John; Fitzpatrick, Mark (10. 5. 2010). Iran's Ballistic Missile Capabilities: A Net Assessment. IISS Strategic Dossiers. London: International Institute for Strategic Studies (IISS). str. 44-47, 63-64. i 86. ISBN 9780860792055. OCLC 639344298.
- ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 (en) Pike, John E. (9. 7. 2011). „Iranian Artillery Rocket Launchers”. Alexandria, Virginia: Global Security. Pristupljeno 4. 12. 2015.
- ↑ (en) Samore, Gary (2005). Iran's Strategic Weapons Programmes: A Net Assessment. IISS Strategic Dossiers. London: Routledge; International Institute for Strategic Studies (IISS). str. 83. ISBN 9780415385510. OCLC 62221397.
- ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 8,4 8,5 (en) Pike, John E. (9. 7. 2011). „Iranian Artillery Rockets”. Alexandria, Virginia: Global Security. Pristupljeno 4. 12. 2015.
- ↑ 9,0 9,1 (en) Hildreth, Steven A. (6. 12. 2012). Iran’s Ballistic Missile and Space Launch Programs. CRS report for Congress. R42849. Washington, DC: Congressional Research Service (CRS), Library of Congress. str. 57. OCLC 822732797.[mrtav link]
Vanjske veze
uredi- (en) Iran's Artillery Rockets na stranicama Global Security (skice raketno-artiljerijskih sistema)
- (en) Iranian Artillery Rockets na stranicama FAS-a (osnovne informacije)
- (en) Type 83/WM-80 na stranicama FAS-a (opis kineskog sistema na čijoj se inačici temelji iranski Ogab)
- Ostali projekti
 | U Wikimedijinoj ostavi ima još materijala vezanih za: Ogab (raketa) |