Nekropole stećaka u Kreševu
Nekropole stećaka u Kreševu, se nalaze na nekoliko lokaliteta u opštini Kreševo, Bosna i Hercegovina.
Nekropola stećaka Brdo (Križ) u Deževicama uredi
Deževice su smještene na zaravni omeđenoj planinama Inač i Gradac. Od opštine Kreševo udaljeno je 6, 74 km vazdušne linije u pravcu zapada. Nekropola je za nacionalni spomenik BiH.[1] Nacionalni spomenik čini nekropola sa 52 stećka.[2] Pripadaju vrsti položenih i uspravnih kamenih monolita, javljaju se u tri forme; sanduk, sljemenjak i stub. Na ovoj nekropoli postignut je visoki nivo estetske vrijednosti forme: pojedini stećci imaju relativno velike dimenzije.[3] Osnovni umjetnički kvalitet stećaka predstavljaju ukrasi izvedeni u visokom reljefu i udubljivanju. Od ukupno 52 spomenika 31 je sanduk, 18 sljemenjaka, 1 stub i 2 spomenika, čiji oblik nije moguće definsati jer su utounli. Ukrašeno je 6 primjeraka, 4 sanduka i 2 sljemenjaka. Motivi zastupljeni na spomenicima su; krst, rozeta, polumjesec, jabuka i srp.
Nekropola stećaka Crkvenjak i Klupe u Komarima, uredi
Na putnom pravcu iz Kiseljaka prema Kreševu, 3 km pred ulaz u Kreševo, na sjevernom obodu kreševskog polja, nalaze se nekropole sa stećcima na lokalitetima Crkvenjak i Klupe u Komarima. Na lokalitet se s navedenog pravca dolazi uskom asfaltiranom cestom (150 – 200 m). Proglašene su za nacionalni spomenik BiH.[4]
Nacionalni spomenik čine dvije nekropole sa ukupno 53 stećka. Nekropola stećaka Crkvenjak zauzima prostor od 67 x 30 m i sastoji se od ukupno 28 stećaka, od čega su 3 ploče, 21 sanduk, a kod 4 spomenika se ne može ustanoviti oblik, jer su skoro u potpunosti zatrpani. Nekropola sa stećcima Klupe se sastoji od 25 stećaka koji su uglavnom u obliku sanduka. Većina je u vrlo lošem stanju tako da se ne može utvrditi da li su bili ploče ili sanduci. Stećci su poredani u redove od sjevera ka jugu, a orijentirani su u pravcu zapad–istok. Slabo su obrađeni i bez ukrasa.
Nekropola stećaka Kose u Crnićima uredi
U podnožju planine Inač (1413m nv) sa sjeverozapadne strane, na 874 m nv smješteni su Crnići. Od općine Kreševo selo je udaljeno 6 km vazdušne linije u pravcu sjeverozapada. U spomenutom naselju na lokalitetu Kose nalazi se nekropola sa stećcima, koja je nacionalni spomenik BiH.[5]
Nacionalni spomenik čini nekropola sa 26 stećaka. Stećci pripadaju vrsti položenih kamenih monolita, oblikovanih u tri forme; ploča, sanduk i sljemenjak. Na ovoj nekropoli postignut je visoki nivo estetske vrijednosti forme: pojedini stećci imaju relativno velike dimenzije. Na lokalitetu se nalazi 26 stećaka: 2 ploče, 19 sanduka i 5 sljemenjaka. Osim što se na gornjoj površini stećka broj 14 nalazi reljefno ispupčenje u obliku pravougaonika, neka druga vrsta ukrasa ili natpisa na nadgrobnicima nije evidentirana.[2]
Literatura uredi
- Vesna Mušeta-Aščerić, Srednjovjekovna naselja na mjestu današnjeg Sarajeva u Prilozi istoriji Sarajeva, Radovi sa naučnog simpozijuma »Pola milenija Sarajeva« održanog od 19. do 21. ožujka 1993. godine. Sarajevo: Institut za istoriju i Orijentalni institut, 1997.
- Šefik Bešlagić, Sarajevo: “Veselin Masleša“, 1982. STEĆCI – KULTURA I UMJETNOST
- Dubravko Lovrenović, Stećci – bosansko i humsko mramorje srednjeg vijeka, Sarajevo, str. 5-167.
Reference uredi
- ↑ „Nekropola u Deževicama”. Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika. Pristupljeno 9. 8. 2021.[mrtav link]
- ↑ 2,0 2,1 „Šefik Bešlagić: STEĆCI, KATALOŠKO-TOPOGRAFSKI PREGLED”. Sarajevo: Veselin Masleša, 1971. Pristupljeno 9. 2. 2017.
- ↑ „Alojz Benac: STEĆCI – Mala istorija Jugoslavije”. Izdavački zavod Jugoslavija, Beograd 1967. Pristupljeno 9. 2. 2017.
- ↑ „Nekropola u Komarima”. Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika. Pristupljeno 9. 8. 2021.[mrtav link]
- ↑ „Nekropola stećaka Kose u Crnićima”. Komisija za nacionalne spomenike. Pristupljeno 13. 12. 2016.
