Nekropole stećaka u Foči
Nekropole stećaka u Foči sadrže nadgrobnike iz istorije Bosne i Hercegovine u srednjem vijeku [1]
Opis uredi
Srednjovjekovni nadgrobni spomenici, poznati pod nazivom stećci, su impresivan dokaz rastuće ekonomske moći bosanskog feudalnog društva u XIV stoljeću, otvaranja rudnika, pojačane urbanizacije, te želje pojedinaca da svoj status i moć prikažu kroz vanjski izgled nadgrobnog spomenika.
Nekropola sa stećcima i nišanima Borjanice– Marevska kosa u Malom Marevu uredi
Naselje Malo Marevo je od Foče, centralnog dijela grada, udaljeno 9, 72 km vazdušne linije u pravcu sjeverozapada. Nalazi se na nadmorskoj visini od 775 m, geografskoj širini 43° 34.349' N i geografskoj dužini 18° 41.922'. Naselje se nalazi na zapadnim padinama brda Hotka (1231), a istovremeno visoko iznad lijeve obale rijeke Koline. Iznad naselja na prevoju nazvanom Marevska kosa nalazi se nekropola sa stećcima i nišanima. Na sjednici komisije za očuvanje nacionalnih spomenika održanoj od 2. do 4. septembra 2013. godine, nekropola je proglašena za nacionalni spomenik BiH.[2] Ovu odluku Komisija je donijela u sljedećem sastavu: Zeynep Ahunbay, Marti Cheery, Amra Hadžimuhamedović, Dubravko Lovrenović (predsjedavajući) i Ljiljana Ševo. Nacionalni spomenik čini nekropola sa 81 stećkom u formi sanduka, 19 nišana i 3 kamena santrača. Od ukupog broja stećaka 19 ih je u cjelosti utonulo, vidljivi su njihovi obrisi, zbog čega su samo evidentirani, ali ne i tehnički obrađeni. Ukrasi su evidentirani na tri stećka; uzdužna linija u vidu reljefnog ispupčenja, motiv krsta, rađen u visokom reljefu i povijena lozica sa trolistovima, rađena tehnikom udubljivanja.[3]
Na udaljenost od 100 metara je nuslimansko groblje.U groblju se mogu ustanoviti tri osnovne varijante nišana; nišan u formi stele, muški nišan sa turbanom u gužve, ženski nišan bez i sa kapom. Ukrasni motivi na nišanima su bogati i raznovrsni: luk i strijela, sablja, polujabučica, buzdovan (čomaga ili kijača), sjekira, kružna rozeta i kratki mač, rađeni u visokom reljefu i tehnikom udubljivanja. Mogu se datirati u period druge polovine XV i prve polovine XVI vijeka, kojem pripadaju i najraniji primjeri nišana u Bosni i Hercegovini. [4]
Nekropola sa stećcima na lokalitetu Bor u Hrđavcima uredi
Naselje Hrđavci je od Foče, centralnog dijela grada, udaljeno 10,25 km zračne linije u pravcu sjeverozapada. Nalazi se na nadmorskoj visini od 824 m. Na sjednici komisije za očuvanje nacionalnih spomenika održanoj od 4. do 6. februara 2013. godine, nekropola je proglašena za nacionalni spomenik BiH.[5] Ovu odluku Komisija je donijela u sljedećem sastavu: Zeynep Ahunbay, Marti Cheery, Amra Hadžimuhamedović, Dubravko Lovrenović i Ljiljana Ševo (predsjedavajuća). Nekropola sa stećcima na lokalitetu Bor sadrži 28 stećaka, svi u formi sanduka, osim jednog sljemenjaka. Stećci su u dobrom stanju, rađeni od dvije različite vrste kamena, orijenitirani u pravcu zapad - istok i sjever - jug. Ukrašen je jedan stećak sa motivima dviju svastika.[3] i tri krsta[6]. Ukras je rađen u vidu reljefnog ispupčenja i udubljenja.
Nekropola sa stećcima i nišanima na lokalitetu Crljanke u Putojevićima uredi
Na sjednici komisije za očuvanje nacionalnih spomenika održanoj od 3. do 5. februara 2014. godine, nekropola je proglašena za nacionalni spomenik BiH.[7] Ovu odluku Komisija je donijela u sljedećem sastavu: Zeynep Ahunbay, Martin Cheery, Amra Hadžimuhamedović (predsjedavajuća), Dubravko Lovrenović i Ljiljana Ševo. Nacionalni spomenik čini nekropola sa 42 stećka i 10 nišana.
Nekropola Crkvina uredi
Nekropola Crkvina, nalazi se na listi 30 srednjovjekovnih nekropola stećaka koje su 2016. godine proglašene Svjetskom baštinom UNESCO-a.
Literatura uredi
Reference uredi
- ↑ „Dubravko Lovrenović: Bosansko I humsko mramorje srednjeg vijeka”. RABIĆ: Sarajevo, 2009. Pristupljeno 9. 2. 2017.
- ↑ „Nekropola sa stećcima i nišanima Borjanice– Marevska kosa u Malom Marevu”. Komisija za nacionalne spomenike. Pristupljeno 13. 9. 2016.[mrtav link]
- ↑ 3,0 3,1 „Marian Wenzel -Ukrasni motivi na stećcima”. Sarajevo: Veselin Masleša, 1965. Pristupljeno 9. 2. 2018.
- ↑ „Šefik Bešlagić NIŠANI XV I XVI VIJEKA U BOSNI I HERCEGOVINI”. ANUBIH – Sarajevo, 1978. Pristupljeno 9. 2. 2017.
- ↑ „Nekropola sa stećcima na lokalitetu Bor u Hrđavcima”. Komisija za nacionalne spomenike. Pristupljeno 13. 9. 2016.[mrtav link]
- ↑ „Drago Vidović: SIMBOLIČNE PREDSTAVE NA STEĆCIMA”. Pristupljeno 9. 2. 2018.[mrtav link]
- ↑ „Nekropola sa stećcima i nišanima na lokalitetu Crljanke u Putojevićima”. Komisija za nacionalne spomenike. Pristupljeno 13. 9. 2016.[mrtav link]
