Mramor je staro, još u srednjem veku formirano selo. Turski popis 1444/46. godine ga zatiče kao spahiluk (timar) kadije iz Niša sa 17 domova koji se „prostiru do prelaza“ i s dažbinama u iznosu 1.555 akči. Prelaz na Južnoj Moravi kod Mramora pominje se i 1498. godine s napomenom da se tu ubire prihod od skelarine.
Nastupajuće decenije i vekovi ne daju mnogo podataka o Mramoru, ali je poznato da se u drugoj polovini 19. veka, uz podršku Turaka, verovatno s ciljem kontrole mramorskog mosta, na severnom kraju potesa Gudure zaselilo čerkesko selo zvano Čiflik. Odnose Mramorčana i Čerkeza opterećivale su razmirice. Za vreme bojeva oko Niša 1877. godine Turci su na visovima iznad Mramora uzaludno pokušavali da zaustave prodor srpske vojske u sastavu Ibarske divizije na ovom pravcu. Mramor je oslobođen 6/18. decembra 1877. godine u 9,30 časova. S povlačenjem Turaka otišli su iz Mramora i Čerkezi, a u potesu Gudure ostalo je zapuštenih njihovih 50 kuća. Krajem 19. veka (1895) Mramor je selo sa 47 domaćinstava i 292 stanovnika, a godine 1930. u njemu je živelo 65 domaćinstava i 565 stanovnika.
U ataru sela su se tokom turskog vremena i posle oslobođenja odigrala velika sukcesivna kliženja zemljišta na obalskom odseku prema Južnoj Moravi. Tim putem je nastao karakterističan izlomljen teren na potesu Gudura. Kliženja su se odigravala i u sektoru današnjeg mramorskog naselja i na pravcu prema Krušcu. Veća kliženja zabeležena su 1911. godine, a najnovija, na sektoru samih naselja Mramora i Krušca, posle Drugog svetskog rata.
Po oslobođenju od Turaka Mramor je u čitavom nizu decenija egzistirao kao manje selo na obali Južne Morave uz Mramorski most, pa je tako i dobio četvororazrednu osnovnu školu tek 1932/33. godine (prvi učitelj bio je R. Perunović). Tek posle Drugog svetskog rata u njemu su se i brojčano i strukturalno odigrale značajne promene. Najpre su u njemu, još pre rata, začela pijaca koja je tokom rata naglo ojačala, a zatim se kao stočna pijaca (četvrtkom) održala do danas. Mramorski (drveni) je od 1877. godine rušen u svim ratovima, poslednji put se sam srušio 1979. godine posle čega je, 1980. godine, izgrađen današnji betonski.
Osim bojeva decembra 1877. godine, oko Mramorskog mosta su se vodile oštre borbe i 1941. odnosno 1944. godine. U skladu sa postavkama Generalnog urbanističkog plana Niša izmeštena je iz grada i 1972/74. godine izgrađena na desnoj obali Južne Morave fabrika gumenih proizvoda „Vulkan“. Istovremeno, spontanom inicijativom znatnog broja građana Niša, područje Mramorskog brda i Gudura privuklo je vikend pažnju. Prvi je kupio parcelu i izgradio poljsku kuću iznad batušinačkog puta 1966/67. godine M. Jovanović, penzionisani službenik iz Niša. Odmah za njim, 1969. godine, ispod batušinačkog puta, kupili su parcele i započeli gradnju J. Ćirić, profesor i M. Zdravković, službenik, obojica iz Niša. Za ovim protagonistima, u narednim godinama nastupila je ekspanzija otkupa parcela i građenje poljskih kuća (vikendica), tako da je izgrađenih i nedovršenih vikend kuća u 1983. godini bilo ukupno 214 (izgrađenih 120, nedovršenih 94). Među ovima 15 kuća je bilo stalno zaseljenih. U međuvremenu izgrađena su u ovoj zoni i tri radna objekta: skladište „Krajina vino“ i skladište građevinskog materijala „Novi dom“ i „Bisernica“. Na seoskoj utrini (bivšem pijačnom prostoru) napravljeno je fudbalsko igralište, a duž glavne ulice zasađen drvored. Stočna pijaca je dislocirana u pogodnije prostore u nizvodnom delu seoskog naselja.
Odslikavajući nastale strukturalne promene Mramor je 1971. godine imao 39 poljoprivrednih, 52 mešovita i 68 nepoljoprivrednih domaćinstava.
U naselju Mramor živi 580 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 40,5 godina (40,3 kod muškaraca i 40,8 kod žena). U naselju ima 248 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 2,92.
Ovo naselje je velikim delom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine), a u poslednja tri popisa, primećen je porast u broju stanovnika.
- Grafik promene broja stanovnika tokom 20. veka
|
|
Stanovništvo prema polu i starosti [2]
|
|---|
|
m |
|
|
ž |
| ? |
2 |
|
|
4 |
| 80+ |
7 |
|
|
3 |
| 75-79 |
8 |
|
|
15 |
| 70-74 |
20 |
|
|
25 |
| 65-69 |
28 |
|
|
22 |
| 60-64 |
22 |
|
|
23 |
| 55-59 |
12 |
|
|
16 |
| 50-54 |
29 |
|
|
25 |
| 45-49 |
35 |
|
|
30 |
| 40-44 |
34 |
|
|
26 |
| 35-39 |
19 |
|
|
26 |
| 30-34 |
16 |
|
|
19 |
| 25-29 |
18 |
|
|
26 |
| 20-24 |
24 |
|
|
27 |
| 15-19 |
29 |
|
|
25 |
| 10-14 |
20 |
|
|
23 |
| 5-9 |
21 |
|
|
10 |
| 0-4 |
18 |
|
|
18 |
| prosek |
40.3 |
|
|
40.8 |
Domaćinstva
Broj domaćinstava po popisima od 1948-2002.
| Godina popisa
|
1948.
|
1953.
|
1961.
|
1971.
|
1981.
|
1991.
|
2002.
|
| Broj domaćinstava
|
104
|
116
|
138
|
159
|
170
|
193
|
248
|
|
Domaćinstva po broju članova po popisu od 2002.
| Broj članova
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
9
|
10 i više
|
Prosečan broj članova
|
| Broj domaćinstava
|
47
|
72
|
39
|
56
|
19
|
8
|
6
|
1
|
-
|
-
|
2.92
|
|
Domaćinstva
Broj domaćinstava po popisima od 1948-2002.
| Godina popisa
|
1948.
|
1953.
|
1961.
|
1971.
|
1981.
|
1991.
|
2002.
|
| Broj domaćinstava
|
303
|
69
|
205
|
19
|
8
|
2
|
312
|
|
Domaćinstva po broju članova po popisu od 2002.
| Broj članova
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
9
|
10 i više
|
Prosečan broj članova
|
| Broj domaćinstava
|
52
|
210
|
41
|
6
|
3
|
|
|
|
|
|
|
|
Stanovništvo prema delatnosti koju obavlja
| Pol
|
Ukupno
|
Poljoprivreda, lov i šumarstvo
|
Ribarstvo
|
Vađenje rude i kamena
|
Prerađivačka industrija
|
Proizvodnja i snabdevanje...
|
Građevinarstvo
|
Trgovina
|
Hoteli i restorani
|
Saobraćaj, skladištenje i veze
|
| Muški
|
128
|
12
|
-
|
-
|
54
|
1
|
13
|
21
|
3
|
6
|
| Ženski
|
82
|
8
|
-
|
-
|
17
|
-
|
1
|
22
|
-
|
3
|
| Oba
|
210
|
20
|
-
|
-
|
71
|
1
|
14
|
43
|
3
|
9
|
| Pol
|
Finansijsko posredovanje
|
Nekretnine
|
Državna uprava i odbrana
|
Obrazovanje
|
Zdravstveni i socijalni rad
|
Ostale uslužne aktivnosti
|
Privatna domaćinstva
|
Eksteritorijalne organizacije i tela
|
Nepoznato
|
| Muški
|
-
|
3
|
3
|
1
|
5
|
3
|
-
|
-
|
3
|
| Ženski
|
3
|
2
|
5
|
6
|
11
|
3
|
-
|
-
|
1
|
| Oba
|
3
|
5
|
8
|
7
|
16
|
6
|
-
|
-
|
4
|
- ↑ Knjiga 9, Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Beograd, maj 2004, ISBN 86-84433-14-9
- ↑ Knjiga 2, Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Beograd, februar 2003, ISBN 86-84433-01-7
- Enciklopedija Niša: Priroda, prostor, stanovništvo; izdanje Gradina - Niš, 1995.g. pp. 101.
Za ostale upotrebe, v. Mramor (razvrstavanje).
Srbija
