Mostonga
Mostonga je reka u Bačkoj, 70 km duga leva pritoka Dunava. Tok je ranije bio dug 92 km ali je, zbog velikih radova na toku, skraćen i pretvoren u niz kanala. Izvire iz močvarnog predela pored zaseoka Nenadići kod Sombora i teče na jug paralelno sa Dunavom.
| Mostonga | |
|---|---|
 Mostonga kod Sombora | |
| Lokacija | |
| Države |  Srbija |
| Gradovi | Sombor, Bač |
| Hidrografija | |
| Izvor | Mladenovo, Vojvodina, Srbija |
| Ušće | Bačko Novo Selo, Vojvodina, Srbija |
| Dužina | 70 (nekad 92) km |
| Hidrologija | |
| Sliv | Crnomorski |
Nekada je Mostonga bila mnogo bogatija vodom i veća nego danas. Često se izlivala iz korita i plavila imanja stanovnicima praveći velike štete.
Svojevremeno su se na Mostongi nalazila toliko velika ostrvca da se na njima u doba Arpadovića mogla ulogoriti vojska.
Još u kasnom srednjem veku su se kuće u Somboru gradile na višim delovima, a mostom preko Mostonge bio je spojem vladarev dvorac sa ostalim delom Sombora, koji je bio prilično močvaran.
Finansijskom pomoći bačko-kalačkog nadbiskupa Petra Varde korito Mostonge je produbljeno da je postala plovna za brodove. Zabeleženo je da se još 1698. morao ojačavati most.
Bila je bogata ribom.
Na njoj je napravljeno nekoliko kanala koji su je skratili. Najviše je na njen tok uticala izgradnja Velikog bačkog kanala 1802, nakon čega je prestala biti plovna, čak se opisuje da je "nestala". Danas je Mostonga tek nešto više od potoka, a često presuši. Svemu tome je dodatno doprinela izgradnja kanala Dunav—Tisa—Dunav.
Veliki bački kanal uredi
Prolaskom kroz zapadnu periferiju Sombora kanališe se po prvi put i postaje deo Velikog bačkog kanala.
uredi
Reka dalje nastavlja ka jugu i Čičovima, malo nizvodnije kod Prigrevice je kanalisana narednih 25 kilometara, prolazi pored Doroslova i Srpskog Miletića te čini deo kanala Dunav—Tisa—Dunav.
Odžaci uredi
Severozapadno od Odžaka odvaja se od D-T-D kanala, ali je i dalje kanalisana. U ovom delu reka pravi velike krivine, koje počinju u Srpskom Miletiću a završavaju kod Karavukova na delu koji ga odvaja od D-T-D kanala.
Kanal Bački Petrovac-Karavukovo uredi
U ovom delu Mostonga je direktno povezana na drugi kanal ka Dunavu, koji počinje kod Karavukova. Nakon Karavukova ona postaje deo kanala Bački Petrovac-Karavukovo kanala te kao takva prolazi pored Deronja i Bača gde se izdvaja od ostalih kanal još jednom.
Ušće uredi
U krajnjem delu i dalje nastavlja na jug, razdvaja se na dva kraka i stvara mali trougao na ušću u Dunav. Ide ka močvarnom terenu Mladenova, zapadno od Bačke Palanke i uliva se kod velikog meandra Šarengradske ade.
Literatura uredi
- Mala enciklopedija Prosveta, Treće izdanje (1985); Beograd: „Prosveta“; ISBN 86-07-00001-2
- Jovan Đ. Marković (1990): Enciklopedijski geografski leksikon Jugoslavije Sarajevo: „Svjetlost“; ISBN 86-01-02651-6