Mojkovac
Koordinate: 42° 57′ 30" SGŠ, 19° 34′ 34" IGD
Mojkovac je grad i središte istoimene opštine u Crnoj Gori koji se nalazi u dolini rijeke Tare u podnožju planina Bjelasice i Sinjavine, a pripada Brdima sjeveroistocnog dijela Republike Crne Gore između nacionalnih parkova Biogradska gora i Durmitor. Prostire se na površini od 367 km2 sa oko 11.000 stanovnika.
| Mojkovac | |
|---|---|
|
| |
 Grb | |
| Osnovni podaci | |
| Opština | Mojkovac |
| Stanovništvo | |
| Stanovništvo ((2003)) | 4120 |
| Geografija | |
| Koordinate | 42°57′30″N 19°34′34″E / 42.958333°N 19.576166°E |
| Nadmorska visina | 894 m |
  Mojkovac Mojkovac (Crne Gore) | |
| Ostali podaci | |
| Poštanski kod | 84205 |
| Pozivni broj | 050 |
| Registarska oznaka | MK |
Od Mojkovca do Podgorice ima 90 km, a do Beograda 380 km. Mojkovac je povezan sa ostalim mestima Jadranskom magistralom, željezničkom prugom Beograd-Bar i regionalnim putem za Žabljak-Pljevlja. Nadmorska visina Mojkovca je 820 metara, a nadmorske visine opštine su od 750 do 2.033 metra. Kroz Mojkovac protiče rijeka Tara, čiji je kanjon drugi po dubini u svijetu, a zaštićen je kod UNESKO-a.
Istorija uredi
Mojkovac je utemeljen za vrijeme vladavine srpskog kralja Uroša (1242-1276) u središtu župe Brskovo, koja je bila u sastavu srpske kraljevine Raške.
Poznat je iz tog perioda srpski srebreni novac koji se kovao u Brskovu, tako da ovo mjesto postaje centar istoimene župe, rudarski i trgovački centar sa karavanskom stanicom između Kotora i Novog Brda i konzulatom Dubrovačke Republike.
U dugoj i bogatoj istoriji narod Potarja je pružao otpor osvajačima koji su nastojali da porobe ovu oblast. Dizao je bune i ustanke i borio se protiv strane sile i svih onih koji su nasrtali na njegovu slobodu.
Prostor opštine Mojkovac sa lijeve obale rijeke Tare postao je dijelom Crne Gore 1878. godine posle Berlinskog kongresa, a prostor sa desne obale 1912. godine tokom Prvog balkanskog rata, poslije viševjekovne vladavine Otomnanskog carstva. Početkom 1916. ovde je vođena Mojkovačka bitka, gdje su branjena sjeverna vrata Mojkovca i Crne Gore, a time i povlačenje srpske vojske u Prvom svetskom ratu. Serdar Janko Vukotić se sa svojom vojskom odupreo se višestruko nadmoćnijoj vojsci Austro-Ugarske. U Drugom svetkom ratu 348 građana Mojkovca je poginulo u partizanskim redovima, među njima i 7 narodnih heroja. Spomen-obilježja koja podsjećaju na slavnu prošlost ovoga kraja se nalaze u Mojkovcu i u centrima mjesnih zajednica, obrazovnih i kulturnih institucija (u centru grada, neposredno kod mostova na Tari, Grotulja spomen groblje, Mjedeno guvno, Gradina na Brskovu, na Bojnoj Njivi i dr.).
Privreda uredi
Mojkovac ima osnovnu i srednju školu, centar za kulturu sa salom koja ima 300 sjedišta, biblioteku sa čitaonicom i prostor za razvoj kulturnog amaterizma. Centar organizuje filmski festival Mojkovačka filmska jesen, Mojkovački sabor na Preobraženje i dr.
Zdravstvena zaštita se organizuje stacionarno i ambulantno u Domu zdravlja i u centrima mjesnih zajednica. Mojkovac ima stadion i sportsku dvoranu za takmičenje u fudbalu, rukometu, košarci, odbojci i borilačkim vještinama. Planinari "Brskova" su izgradili planinarski dom na Bjelasici. Rijekom Tarom se splavari. Organizovan je lov i ribolov.
Privredni subjekti su drvna industrija u primarnoj i finalnoj preradi, metaloprerada, proizvodnja kožne i tekstilne konfekcije.
Hotel "Mojkovac" ima 80 ležaja (trenutno je zakupljen za policiju), motel "Ravnjak" u Bistrici ima 18 ležajeva. U oblasti privatnog preduzetništva ima oko 200 registrovanih preduzeća i samostalnih radnji sa 300 zaposlenih. Ukupno zaposlenih ima oko 1.500 građana, a na birou za zapošljavanje evidentirano je 2.200 nezaposlenih građana. U oblasti komunalne djelatnosti postoji Javna ustanova Gradac koja se bavi vodosnabdijevanjem, čistoćom i lokalnim saobraćajem.
Razvojni planovi opštine Mojkovac baziraju se na iskorišćavanju sopstvenih resursa: poljoprivredu – proizvodnju zdrave hrane, šumarstvo – drvoprerada i turizam sa razvojem postojećih kapaciteta, metalopreradu, kožnu i tekstilnu konfekciju. U oblasti turizma valorizacija postojećih kapaciteta kroz izgradnju SKI centra na sjeverozapadnoj strani planine Bjelasice, za što postoje optimalni uslovi.
Naseljena mjesta uredi
Bistrica, Bjelojevići, Bojna Njiva, Brskovo, Dobrilovina, Gojakovići, Krstac, Lepenac, Gornji Mojkovac, Mojkovac, Podbišće, Polja, Prošćenje, Stevanovac, Štitarica, Uroševina i Žari,
Kultura uredi
Manastir Svetog Đorđa u Dobrilovini, najznačajniji kulturno-istorijski spomenik, spominje se u zapisima iz 1592. godine, udaljen je 25 km od Mojkovca u pravcu Žabljaka. Postoje i drugi objekti materijalne i duhovne kulture iz prošlosti:
- Crkva Svetog Arhangela Mihajla u Štitarici,
- Crkva Blagovijesti u Poljima,
- Crkva Svete Petke – Ružica na Sinjavini,
- Crkve u Prošćenju iz 12.vijeka, koja je rekonstruisana i koju je piskop Budimljansko-nikšićki Joanikije osveštao na Trojičin dan 2004.
- Završena je i izgradnja Hrama Hristovog roždestva u Mojkovcu. Hram je osveštan na Božić 2008.
- Crkva Svetog Prokopija u Lepencu 600m od magistrale puta prema Bijelom Polju.
Demografija uredi
U Mojkovacu živi 3046 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 34,5 godina (33,1 kod muškaraca i 35,8 kod žena). U naselju ima 1215 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 3,39.
Stanovništvo u ovom gradu veoma je heterogeno.
|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
}
| Etnički sastav prema popisu iz 2003.[2] | ||||
|---|---|---|---|---|
| Crnogorci | 2221 | 53.90% | ||
| Srbi | 1707 | 41.43% | ||
| Jugosloveni | 14 | 0.33% | ||
| Muslimani | 13 | 0.31% | ||
| Makedonci | 4 | 0.09% | ||
| Bošnjaci | 4 | 0.09% | ||
| Slovenci | 2 | 0.04% | ||
| Hrvati | 1 | 0.02% | ||
| Albanci | 1 | 0.02% | ||
| nepoznato | 8 | 0.19% | ||
| m | ž | |||
| ? | 9 | 5 | ||
| 80+ | 8 | 20 | ||
| 75-79 | 27 | 49 | ||
| 70-74 | 47 | 67 | ||
| 65-69 | 79 | 111 | ||
| 60-64 | 68 | 88 | ||
| 55-59 | 72 | 87 | ||
| 50-54 | 134 | 128 | ||
| 45-49 | 162 | 156 | ||
| 40-44 | 158 | 182 | ||
| 35-39 | 159 | 166 | ||
| 30-34 | 123 | 125 | ||
| 25-29 | 160 | 160 | ||
| 20-24 | 163 | 182 | ||
| 15-19 | 198 | 189 | ||
| 10-14 | 164 | 150 | ||
| 5-9 | 157 | 146 | ||
| 0-4 | 125 | 96 | ||
| prosek | 125 | 28 | ||
|
|
|
|
| Pol | Ukupno | Poljoprivreda, lov i šumarstvo | Ribarstvo | Vađenje rude i kamena | Prerađivačka industrija | Proizvodnja i snabdevanje... | Građevinarstvo | Trgovina | Hoteli i restorani | Saobraćaj, skladištenje i veze |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Muški | 568 | 24 | - | - | 61 | 20 | 18 | 52 | 27 | 77 |
| Ženski | 472 | 33 | - | - | 63 | 7 | 3 | 89 | 51 | 9 |
| Oba | 1040 | 57 | - | - | 124 | 27 | 21 | 141 | 78 | 86 |
| Pol | Finansijsko posredovanje | Nekretnine | Državna uprava i odbrana | Obrazovanje | Zdravstveni i socijalni rad | Ostale uslužne aktivnosti | Privatna domaćinstva | Eksteritorijalne organizacije i tela | Nepoznato | |
| Muški | 5 | 5 | 156 | 57 | 22 | 34 | - | - | 10 | |
| Ženski | 5 | 4 | 31 | 79 | 64 | 25 | - | - | 9 | |
| Oba | 10 | 9 | 187 | 136 | 86 | 59 | - | - | 19 |
Istaknute ličnosti uredi
- Milovan Đilas Đido, crnogorski komunista, politički zatvorenik u obe Jugoslavije, učesnik narodnooslobodilačke borbe, politički teoretičar i pisac.
- Darko Stanić, poznati rukometni golman
- Stefan Savić, poznati fudbaler
- Miodrag Božović, poznati fudbaler i fudbalski trener
- Danijel Furtula, atletičar
- Aleksa Đilas Bećo, učitelj i narodni heroj Jugoslavije
- Nikola Zindović, atletičar
- Žarko Pejović, rukometaš
- Nebojša Bogavac, košarkaš
- Dragoslav Medojević, poznati glumac
- Zoran Simović, poznati golman reprezentacije SFRJ
Reference uredi
- ↑ Knjiga 9, Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2003, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Podgorica, septembar 2005, COBISS-ID 8764176
- ↑ Knjiga 1, Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Podgorica, septembar 2004, ISBN 86-84433-00-9
- ↑ Knjiga 2, Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Podgorica, oktobar 2004, COBISS.CG-ID 8489488
Vanjske veze uredi
- Opština Mojkovac
- Visit Mojkovac Arhivirano 2013-09-22 na Wayback Machine-u
- Radio - Televizija Mojkovac Arhivirano 2013-08-20 na Wayback Machine-u
- Centar za kulturu Mojkovac Arhivirano 2013-08-21 na Wayback Machine-u