Mogorjelo
Mogorjelo je naziv utvrđenog naselja iz rimskog doba, smještenog u neposrednoj blizini Čapljine, Bosne i Hercegovine. Proglašeno je za Nacionalni spomenik BiH [1]
Lokacija uredi
Nalazi se na jednom brežuljku, uz rukavac rijeke Neretve, 5 km južno od Čapljine, pored puta prema Gabeli.
Historija uredi
Kompleks je nastao sredinom I vijeka kao privatno imanje za preradu poljoprivrednih proizvoda (villa rustica fructuaria), sa stambenom zgradom (villa rustica habitatoria). Objekat je izgorio u III vijeku. Početkom IV vijeka preko njegovih ruševina izgrađeno je državno imanje sa vilom koja danas čini glavninu spomeničkog kompleksa. Vila na Mogorjelu je služila za snabdjevanje grada Narone. Imanje je razrušeno između 401. i 403. godine, za vrijeme prodora Vizigota u ove krajeve. Lokalitet je kroz historiju i dalje bio naseljen, sve do XIX vijeka.
Arhitektura uredi
Kompleks građevina na Mogorjelu, ima oblik pravougla, dimenzija 102 x 86 m. Uglovi i vrata velikog okvirnog zida su zaštićeni isturenim tornjevima. Vrata su bila široka i dvodjelna. Sjeverna vrata, Porta decumana, bila su ukrašena sa dva ortostata u obliku cippusa, sa prikazom akanta na jednom i vinove loze na drugom bloku. Ortostati su činili špalir onima koji su ulazili u vilu. Uz sva vrata postojale su zidane stepenice za prilaz prsobranima, jer je vila bila koncipirana kao refugij. U unutrašnjosti, uz perimetralne zidove, bio je izgrađen niz prostranih komora za smještaj radnika, te za ostavu alata i poljoprivrednih proizvoda. Ispred ovih prostorija pružao se vrlo prostran i natkriven trijem na zidanim stupovima.[2]
Glavni objekat Mogorjela je velika palača u južnom dijelu izgrađena u vrijeme Dioklecijana. Sastojala se od niza prostorija. Na krajevima ovih prostorija su izbočena krila koja u prizemlju imaju stepenište za sprat. Prostorije na spratu su bile namijenjene luksuznom stanovanju, sa podovima pokrivenim mozaikom i zidovima ukrašenim lažnim mramorom. Trijem na spratu je imao korintske stubove od korčulanskog kamena. Unutar vile polovinom V vijeka su sagrađene skoro istovremeno dvije crkve.
Ekonomski dio vile iz I vijeka, zajedno sa proizvodnim napravama za vino i ulje, te mlinom i pekarom bio je, uz manje prepravke, uklopljen u novu građevinu. Danas su sačuvani temelji samo istočnog dijela te vile, dok je zapadni dio iskrčen tokom iskopavanja. Četiri velika kanala služila su za odvod otpadne vode, i to jedan prema Neretvi, a ostala tri jugozapadno prema njivi, gdje je u I vijeku postojao stambeni objekat sa piscinom i instalacijama za centralno loženje.[3]
Arheološki nalazi uredi
Pokretni arheološki nalazi: antički sarkofag iz V vijeka sa akroterijima (dim.: 2.23x6.99x1.11 m), grobne stele, dijelovi arhitektonske plastike (pragovi, osnove stubova, dio nadvratnika sa prikazom vitica vinove loze i pticom koja kljuje grožđe, imposti, stubovi i dijelovi od ograde nadzemne piscine), te razno grublje obrađeno kamenje nedefinirane namjene iz IV-VI vijeka, sitni metalni predmeti, fibule, novac iz antičkog i kasnoantičkog doba, keramika od I-X vijeka, karolinški mač i pozlaćena pojasna garnitura karolinškog doba IX vijeka i tri stećka.
Reference uredi
- ↑ „Mogorjelo”. kons.gov.ba. Pristupljeno 13. 9. 2016.
- ↑ „Alojz Benac-Đuro Basler-Borivoj Ćović-Esad Pašalić-Nada Miletić-Pavao Anđelić - KULTURNA ISTORIJA BOSNE I HERCEGOVINE”. Veselin Masleša, Sarajevo, 1966. Pristupljeno 9. 2. 2016.[mrtav link]
- ↑ „Ivo Bojanovski: BOSNA I HERCEGOVINA U ANTIČKO DOBA”. Akademija nauka i umjetnosti Bosne i Hercegovine, 1988. Pristupljeno 9. 2. 2016.
