Mirko Tomić
Mirko Tomić (1904 — 1943), učesnik Narodnooslobodilačke borbe i narodni heroj Jugoslavije.
| Mirko Tomić | |
|---|---|
 Mirko Tomić | |
| Datum rođenja | 19. april 1904. |
| Mesto rođenja | Parcane, kod Varvarina Kraljevina SHS |
| Datum smrti | 17. januar 1943. (39 god.) |
| Mesto smrti | Beograd Srbija |
| Profesija | pravnik |
| Član KPJ od | 1932. |
| Učešće u ratovima | Narodnooslobodilačka borba |
| U toku NOB-a | član PK KPJ za Srbiju i član GŠ NOPO Srbije |
| Narodni heroj od | 6. jula 1945. |
Biografija uredi
Rođen je 19. aprila 1904. godine u selu Parcane, kod Varvarina. Njegovi roditelji su bili zemljoradnici i imali su šestoro dece, a Mirko je bio najmlađi. Osnovnu školu je završio 1917. godine u selu Zalogovac, a gimnaziju je pohađao od 1921. do 1928. godine u Kruševcu. Pošto su mu roditelji bili slabijeg imovinskog stanja, tokom školovanja u Kruševcu, morao je sam zarađivati za život — radeći razne poslove i davajući privatne časove slabijim učenicima. Potom je od 1929. do 1938. godine studirao na Pravnom fakultetu u Beogradu. Diplomirao je 27. juna 1938. godine.
Zajedno sa drugim siromašnim studentima Beogradskog univerziteta, 1931. godine, bio je inicijator stvaranja studentske zadruge i organizator nabavljanja mleka, a od 1932. do 1933. godine je bio predsednik studentske zadruge „Samopomoć“. Još kao učenik Kruševačke gimnazije, pristupio je revolucionarnom omladinskom pokretu, a za vreme studija je aktivno učestvovao u svim akcijama studentskog revolucionarnog pokreta. Upočetku je bio je jedan od najistaknutijih predstavnika zemljoradničke levice na Univerzitetu, a 1932. godine je primljen u članstvo Komunističke partije Jugoslavije (KPJ). Januara 1933. godine, na izborima za Upravu Pravničkog udruženja, njegovom inicijativom, grupa studenta-levih zemljoradnika istupala je zajedno sa studentima-marksistima. U periodu od 1933. do 1936. godine Mirko je bio jedna od najistaknutijih ličnosti studentskog pokreta - bio je organizator i govornik na mnogim zborovima i štrajkovima studenata. Posle studentskog štrajka, februara 1935. godine, policija ga je uhapsila, kao jednog od organizatora. Posle dužeg policijskog pritvora, bio je proteran u rodno mesto.
Po povratku u rodno selo, aktivno je politički radio sa seljacima iz svog i okolnih sela, zbog čega je ponovo bio uhapšen. U periodu od 1935. do 1937. godine, po zadatku KPJ, radio je na stvaranju organizacije „Narodni fornt Slobode“, koja je okupljala siromašne i nezadovoljne seljake. Bio je i orgnizator mnogih skupova širom Srbije i Vojvodine - U Šapcu, Aleksincu, Kruševcu, Valjevu, Jagodini, Novom Bečeju, Mokrinu i dr. Učestvovao je i u prgovorima oko stvaranja Jedinstvne radničke partije, za šta je dobio ovlašćenja od rukovodstva KPJ. U ovom periodu odlazio je u Beč, gde se tada nalazilo sedište Centralnog komiteta KPJ.
Posle policijske provale, u Pokrajinski komitet KPJ za Vojvodinu, novembra 1936. godine, Mirko je uhapšen s većom grupom komunita i skoro godinu dana je proveo u policijskom pritvoru. Septembra 1937. godine je izveden pred Državni sud za zaštitu države, ali je zbog nedostatka dokaza oslobođen optužbe i pušten na slobodu. Uporedo sa članstvom u ilegalnoj KPJ, Mirko je bio i član Glavnog odbora Saveza zemoljradnika i vođa njenog levog krila. Avgusta 1938. godine, posle sukoba sa dr Dragoljubom Jovanovićem, predsednikom i glavnim ideologom stranke, napustio je ovu partiju i u potpunosti se posvetio ilegalnom partijskom radu.
Godine 1939. uključen je u članstvo Mesnog komiteta KPJ za Beograd i Povereništva za Beogradski okrug, a nešto kasnije i u članstvo Pokrajinskog komiteta KPJ za Srbiju. U jesen 1940. godine učestvovao je u radu Okružne konferencije KPJ za Beograd, na kojoj je bio zadužen za rad na selu. Početkom septembra 1940. godine, bio je upućen u partijsku školu CK KPJ u Makarskoj, a po njenom završetku organizovao je nekoliko manjih partijskih kurseva.
Posle Aprilskog rata i okupacije Kraljevine Jugoslavije, aprila 1941. godine, Mirko je otišao u Kruševac, gde je pomagao rukovdstvu i članovima Okružnog komiteta KPJ da srede stanje i prilagode se novim uslovima rada. Bio je učesnik sednice Pokrajinskog komiteta KPJ za Srbiju, održane 23. juna 1941. godine, na kojoj je i zvanično bio imenovan za instruktora za Kruševac i Kraljevo (instruktori su imali zadatak da rade na vojnim i partijskim pitanjima u vezi organizovanja ustanka). Bio je jedan od organizatora Rasinskog partizanskog odreda, a kasnije je imenovan i za člana Glavnog štaba NOP odreda Srbije. Tokom perioda „Užičke republike“, bio je član Glavnog NO odbora Srbije u okviru koga je bio zadužen je za snabdevanje i narodno zdravlje - organizovao je snabdevanje partizanskih bolnica i pozadine, a prilikom povlačenja iz Užica bio je odgovoran za evakuaciju bolnica i ranjenika.
Nakon pada Užičke republike i povlačenja u Sandžak, 1. decembra 1941. godine, u selu Radoinja, kod Nove Varoši, prisustvovao je sastanku Vrhovnog štaba NOPOJ-a, na kojoj je odlučeno da Mirko predvodi grupu boraca, koji su sačinjavali delovi Posavskog i Kosmajskog partizanskog odreda sa ukupno oko stotinak boraca, koji bi se vratili u okupiranu Srbiju i pridružili se Mačvanskom i Valjevskom partizanskom odredu koji su ostali u Srbiji. Tada je Mirko imenovan za komandanta Glavnog štaba NOP odred Srbije. Pored njega za članove Štaba imenovani su Radivoje Jovanović i Milorad Milatović, kao i Petar Stambolić i Milinko Kušić, koji nisu uspeli da se probiju u Srbiju. U toku decembra 1941. godine, u zapadnoj Srbiji nalazilo oko 1.500 partizanskih boraca, koji su od strane Nemaca bili opkoljeni na području: planina Medvednik-Povlen-Maljen-Suvobor. Prema prvobitnom planu, Vrhovnog štaba, ovi Odredi su trebali da ostanu na ovim terenima do proleća, kada bi se ponovo rasplamsao ustanak. Zbog intenziviranog antipartizanskiog rada Četničkog pokreta, kao i drugih kvinsliških pokreta u ovim krajevima, kao i zime koja je bila veoma jaka, partizanske jedinice su ostale odsečene od Vrhovnog štaba, ali i od seoske baze. Zima je te godine, bila veoma jaka sa visokim snegom, pa Odredi nisu mogli da se dopunjuju ljudima, zbog čega je došlo do demoralisanja boraca i osipanja Odreda. Pored toga svaki od Odreda je želeo da se vrati u svoj kraj, što je uslovilo rasturanje ove jače formacije u manje koji su bili do kraja marta potpuno uništeni, osim par destina boraca i dela rukovodstva.
U toku ovog perioda, Mirko je pokušavao da aktivira Odrede u ostalim krajevima Srbije, kako bi splasnuo pritisak na partizansku formaciju u zapadnoj Srbiji, ali bezuspešno. Krajem januara je nakon napada kvinsliških snaga odlučeno da nije moguće braniti teritoriju u zapadnoj Srbiji, tako da su borci podeljeni u dve grupe krenuli u Rađevinu i na Suvobor. Međutim uskoro su se Odredi našli opkoljeni na Suvoboru i Maljenu. Na savetovanju Glavnog štaba NOPO Srbije, održanom 15. marta 1942. godine na Maljenu, odlučeno je da se svaki Odred uputi na svoju teritoriju i prezimi zimu, međutim ubrzo nakon toga su skoro svi Odredi bili uništeni, osim delova Valjevskog odreda koji se prebacio u Bosnu. Nakon raspada ovih jedinica Mirko je na sebe preuzeo odgovornost za neuspeh sprovođenja odluka Vrhovnog štaba NOPOJ-a, koji realno nisu bili izvodljivi zbog promene stanja u Srbiji nakon napuštanja glavnine partizanskih snaga, teške zime i jakih aktivnosti kvislinških snaga, koje su bile znantno ojačale u ovim krajevima.
Maja 1942. godine Mirko se vratio u Beograd, gde je uspostavio veze sa Mesnim komitetom KPJ za Beograd i Pokrajinskim komitetom KPJ za Srbiju. Avgusta 1942. godine smenjen je sa mesta komandanta Glavnog štaba NOP odreda Srbije, a u kasnijem periodu radio je na organizovanju oslobodilčake borbe u Beogradu. Posle jedne policijske provale u partijsku organizaciju Beograda, Mirko je bio otkriven. U jednoj ulici na Dedinju, 17. januara 1943. godine, Mirko je upao u zasedu agenata Specijalne policije. Prilikom hapšenja, pružio je otpor agentima i prilokom bega, bio smrtno ranjen. Pošto je još uvek davao znake života, bio je prenet u Državnu bolnicu, u kojoj je umro, ne dolazeći svesti.
Nekoliko dana posle njegove pogibije, Glavni štab NOP odreda Srbije, doneo je odluku da Rasinski partizanski odred, ponese njegovo ime. Ukazom Predsedništva Antifašističkog veća narodnog oslobođenja Jugoslavije (AVNOJ), 6. jula 1945. godine, među prvim borcima Narodnooslobodilačke vojske, proglašen je za narodnog heroja.
Posle oslobođenja Jugoslavije, njegovi posmrtni ostaci su sahranjeni u Aleji boraca Narodnooslobodilčakog rata na Novom groblju u Beogradu. Njegovo ime nosi Osnovna škola „Heroj Mirko Tomić“ u selu Donji Krčin, koja je najveća škola u opštini Varvarin, čija odeljenja se nalaze u još osam mesta: Pajkovcu, Toljevcu, Karanovcu, Maloj Kruševici, Gornjem Krčinu, Zalogovcu, Parcanima i Marenovu.
Literatura uredi
|
Segment isključivo posvećen Narodnooslobodilačkoj borbi. |
- Vojna enciklopedija (knjiga deseta). Beograd 1975. godina.
- Narodni heroji Jugoslavije. „Mladost“, Beograd 1975. godina.