Mirko Đorđević
Mirko Đorđević (Brod, 29. novembar 1938. - Šimanovci, 18. april 2014.)[1] bio je srpski verski analitičar, književnik, prevodilac i publicista. Smatran je jednim od najboljih poznavalaca crkvenih prilika u Srbiji.[2][3]
| Mirko Đorđević | |
|---|---|
|
| |
| Informacije | |
| Datum rođenja | 29. novembar 1938. |
| Mesto rođenja | Brod (Kraljevina Jugoslavija) |
| Datum smrti | 18. april 2014. |
| Mesto smrti | Šimanovci (Srbija) |
| Dela | |
| Najvažnija dela | „Ratni krst srpske crkve“ „Srpska organistička misao“ „Sjaj i beda utopije“ „Kišobran patrijarha Pavla“ |
| Nagrade | nagrada Konstatin Obradović nagrada Dušan Bogavac Vukova povelja |
| Potpis | |
Đorđević je poznat po kritici veza Srpske pravoslavne crkve sa nacionalizmom.[4] Zalagao se za modernizaciju društva i crkve, i napuštanje svetosavske ideologije, koju je smatrao uzrokom mnogih nedaća.
Pored toga, bio je cenjen kao prevodilac sa ruskog i poznavalac ruske religijske misli. Objavio je više knjiga, kao i eseja i tekstova u mnogim novinama i časopisima.[5]
ŽivotUredi
Mirko Đorđević je rođen 29. novembra 1938. u Brodu kod Crne Trave, u južnoj Srbiji. Školovao se u Beogradu. Magistrirao komparativnu književnost.[5] Povodom Đorđevićeve ljubavi prema čitanju, poštovaoci kažu da je to kod njega „dodirnulo ivicu patološkog fenomena“.[3]
Đorđevića je bio profesor, prevodilac s ruskog, književni kritičar, poznavaoc religijske misli, osobito ruske, cenjen kao dobar poznavalac Dostojevskog.[6] Kako navodi Basara, "popreko su ga gledali u ateistička SFRJotovska vremena" zato što je bio hrišćanski vernik.[7] Bio je član Društva književnika Srbije, koje je napustio u znak protesta posle razaranja Vukovara krajem 1991. godine i sa još nekoliko kolega osnovao Forum pisaca.[3]
Bio je jedan od urednika lista „Republika“[3] i redovni saradnik u listu Danas. Učestvovao je na dvadesetak simpozijuma i naučnih skupova, kako sam kaže, „od Vatikana do Pariza“.[3] Njegovi radovi socijalno-religijske problematike su prevedeni na nekoliko jezika, uključujući i danski jezik.[3] Prevod romana Romana Gulja „Azef“ posvetio je svojoj unuci.[3]
Krajem oktobra 2002. bio je jedan od devet intelektualaca koji su uputili javnosti Srbije apel u kojem pozivaju na suprotstavljanje radikalnom nacionalizmu i populizmu.[8] 2003. je priredio knjigu "Srpska konzervativna misao" koja govori o velikoj prisutnosti svetosavskih organicističkih ideja u Srbiji.
17. maj 2006. oko ponoći su na njegovu spavaću sobu u porodičnoj kući bačene kamenice. Počinioci nikada nisu pronađeni. Mediji su pretpostavljali da su povod za napad bila njegova kritika zloupotrebe religije i crkve. Đorđević smatra da je incident u vezi sa njegovim gostovanjem u emisiji o Nikolaju Velimiroviću na RTS-u 15. maja. Više organizacija je osudilo ovaj napad.[9]
2007. godine mu je dodeljena nagrada "Konstatin Obradović".[10] 2008. je dobio novinarsku nagradu "Dušan Bogavac", koju Nezavisno udruženje novinara Srbije dodeljuje za etiku i hrabrost.[11] Žiri je u obrazloženju naveo da u "crkvenim, političkim, naučnim, novinarskim i društvenim krugovima njegovi natpisi podstiču na dijalog, a sam Mirko Đorđević je najbolji primer u javnosti kako se vodi tolerantan, moderan i civilizovan dijalog. Đorđevićevi komentari i analitički tekstovi odlikuju se izrazitim kritičkim pristupom, autoritetom vrsnog poznavaoca problema i hrabrošću da se bez odlaganja prihvati najaktuelnijih tema", navodi se u obrazloženju žirija i dodaje "da u načinu obrade tema Đorđević na najbolji način spaja naučnu zasnovanost i pitak novinarski stil".
40 godina je bio u braku sa Mirom. Imali su dvoje dece - kćerku i sina.[3] Živeo je u Sremu.
DelaUredi
Objavio je desetine eseja i knjiga, između ostalih:
- Osmeh boginje Klio, 1986.
- Srpska strana rata, 1996.
- Povratak propovednika, 1996.
- Znaci vremena, 1998.
- Sloboda i spas: hrišćanski personalizam, 1999.
- La voix d`une autre Serbia, Pariz 1999.
- Ratni krst srpske crkve, 2001.
- Legenda o trulom Zapadu, 2001.
- Srpska organistička misao, 2003.
- Sjaj i beda utopije, 2006.
- Kišobran patrijarha Pavla: kritika palanačkog uma, 2010.
- Balkanska lađa u oluji, 2010.
- Oslobođenje i spasenje, 2012.
- Pendrek i prašina, 2013.
- Jevanđelje po Mariji, 2013.
StavoviUredi
Hrišćanski personalizamUredi
„Čika Mirko je bio vernik, ali se bespoštedno obračunavao sa samoproklamovanom božjom administracijom na zemlji, naročito sa njenim najđavolskijim izdancima. Nikoga nije mrzeo, nikada nije padao u vatru. Voleo je i život i ljude, sa svim njihovim manama.[12]“Đorđević je, kao hrišćanski vernik, smatrao da ni Crkva ni ideologije nemaju monopol na spasenje i oslobođenje. Verovao je da ima svetosti i „izvan Crkve", kao što ima humanističke perspektive izvan dogmatizovanih partija i centara moći.[13] On svoje shvatanje hrišćanskog personalizma detaljno izlaže u knjizi Sloboda i spas (1999). Emanuel Munije je bio jedan od otaca hrišćanskog personalizma na koga se Đorđević često osvrće u knjizi. Personalizam je filozofska i religijska orijentacija koja naglašava vrednost same ljudske ličnosti, njenu autonomiju. Takvo stanovište, prema Munijeu, ne treba brkati s individualizmom zapadnog, buržoaskog tipa, koji je sistem u kome se individue organizuju na osnovu svoje uzajamne izolacije, atomizovanosti i konfrontacije.[14]
Hrišćanski personalizam, prema Mirku Đorđeviću, afirmiše duhovne vrednosti, kao koren svih drugih vrednosti. Taj personalizam nema za cilj političku akciju, već predstavlja jedan, više etički, napor da se prevaziđe kriza u koju je zapao savremeni čovek. U tome je i ključna uloga religije, pre svega hrišćanstva. Hrišćanstvo afirmiše ličnost kao vrednost, njenu slobodu, slobodnu volju koju poštuje i sam Bog. Celokupna teološka misterija slobodne volje i prvobitnog greha zasniva se, prema hrišćanskim personalistima, na dostojanstvu slobodnog izbora koji je Bog ostavio čoveku. Od čoveka se stoga očekuje da napreduje na svom putu ka Bogu, i u tome je najveći značaj progresa u istoriji.[14]
Hrišćanski personalizam – kako to veli Đorđević – prihvataju budni umom i duhom, oni koji su „žedni nade bez obala“. Mirko pravi sponu sa slavnim ruskim religijskim filozofom Nikolajem Berđajevom, koji nastoji da izgradi jednu autentičnu hrišćansku antropologiju, učenje o čoveku kao slobodnoj, samosvojnoj ličnosti, nasuprot antihumanističkom kolektivizmu totalitarnih ideologija kao što su fašizam ili boljševizam-staljinizam.[14]
Kritika crkveUredi
Đorđević ocenjuje da je uticaj SPC kao političke snage u društvu ogroman.[5] On konstatuje da su vodeći ljudi SPC danas tzv. justinovci i nikolajevci, koji su svojim konzervativnim shvatanjima u sukobu su sa tekovinama modernog društva.[15] On napominje da unutar SPC postoje i oni koji su za ekumenski dijalog, dok drugi ostaju „zarobljenici etnofiletizma“.[16] On podseća da se usled srastanja SPC i države zaboravlja da je misija Crkve evangelizacija, a ne klerikalizacija[17] i da je Crkva spasenjska ustanova a ne politička organizacija.[18]
„Zna se već vekovima da klerikalizacija nanosi ogromnu štetu društvu, ali se manje zna, ili se to neće reći, da klerikalizacija nanosi još veću štetu Crkvi.[19]“Đorđević ocenjuje da je Srpska pravoslavna crkva odigrala bitnu ulogu u dovođenju Miloševića na vlast, svojom ideološkom logistikom, kojom je zamenjena nekadašnja komunistička retorika. On smatra da su se 1989. sreli Miloševićev politički nacionalizam i etnofiletizam.[5] Tokom Miloševićevog govora na Gazimestanu, vijorili su se zajedno crkveni barjaci sa krstom i komunistički sa srpom i čekićem.[20] Đorđević navodi da je Crkva danas zauzela mesto dominantnog političkog faktora kakav je u jednopartijskom sistemu bio Centralni Komitet.[21]
Komentarišući blagosiljanje egzekutora uoči masakra u Srebrenici, Đorđević izjavljuje da Srpska pravoslavna crkva "nije bila samo svedok već i saučesnik u minulom ratu" i da je vreme da se suoči sa prošlošću, što je i njena hrišćanska obaveza.[22] On je predlagao da srpski patrijarh sa sveštenstvom krene pešice od Zvornika prema Srebrenici i javno se izvini narodu tamo.[23]
Đorđević smatra da su Srpskoj pravoslavnoj crkvi neophodne temeljne reforme.[24]
Istorijski IsusUredi
Mirko Đorđević je jedan od retkih proučavalaca u Srbiji koji piše o istorijskom Isusu. Đorđević smatra da je Isus bio Sin Božiji, "koliko i svi mi drugi", i napominje da je on za sebe je govorio Sin čovečji, i da je to jedina titula koju je priznavao. Đorđević ne uzima za ozbiljno priče o raznim čudima, poput hodanja po vodi i levitiranja, ali kaže da je "ovaj mladić iz Nazareta" ipak učinio najveće čudo probudivši drugima nadu. On veruje da je Isus bio u ljubavi sa Marijom Magdalenom.[25]
Đorđević žestoko kritikuje pojavu antisemitizma među hrišćanima, podsećajući da su Isus i svi apostoli bili Jevreji.[26]
NagradeUredi
Mirko Đorđević je dobitnik sledećih nagrada i priznanja:[27]
- 2007. nagrada "Konstantin Obradović" za unapređivanje i širenje kulture ljudskih prava,
- 2008. nagrada "Dušan Bogavac" za etiku i hrabrost,
- 2008. "Vukova povelja" za vrhunska ostvarenja u istraživanju nacionalne kulture i pedagoške baštine,
- 2009. godine Nagrada za toleranciju među narodima Vojvodine.
IzvoriUredi
- ↑ http://www.blic.rs/Vesti/Drustvo/459023/Preminuo-Mirko-Djordjevic
- ↑ Mirko Đorđević, analitičar Srpske pravoslavne crkve
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 3,7 Ličnost Danas: Mirko Đorđević
- ↑ Interviews with Mirko Djordjevic
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 „Razgovor s profesorom Mirkom Đorđevićem”. Arhivirano iz originala na datum 2010-03-31. Pristupljeno 2010-04-05.
- ↑ Sećanje na Mirka Đorđevića
- ↑ Mirkovo preseljenje
- ↑ Grupa književnika uputila pismo upozorenja javnosti
- ↑ Kamenovana kuća Mirka Đorđevića
- ↑ Nagrada Konstatin Obradović
- ↑ Mirku Đorđeviću nagrada "Dušan Bogavac"
- ↑ Naš čika Mirko
- ↑ Oslobođenje i spasenje, hrišćanski personalizam u senci ideologije i politike
- ↑ 14,0 14,1 14,2 Hrišćanski personalista, civilni intelektualac
- ↑ U srednjem smo veku sa ovakvim sveštenstvom
- ↑ Mirko Đorđević, Slavlje s povodom i ćutanje s razlogom
- ↑ Država i crkva – smetnje na vezama
- ↑ SPC - borba za nasleđe i mnogo nagađanja
- ↑ Beda klerikalizacije
- ↑ „Zašto se u crkvi šapuće, II epizoda”. Arhivirano iz originala na datum 2005-05-25. Pristupljeno 2010-04-24.
- ↑ Crkva umesto komiteta
- ↑ Jeromonah Gavrilo blagosiljao "škorpione" pre odlaska u Srebrenicu
- ↑ Zašto se u crkvi šapuće? (drugi deo)
- ↑ Mirko Đorđević, U Crkvi crta nije podvučena
- ↑ Mala glosa o hlebu i vinu
- ↑ Mirko Đorđević, Uskrs
- ↑ „Umro sociolog religije Mirko Đorđević”. Arhivirano iz originala na datum 2014-04-19. Pristupljeno 2014-04-18.
Vanjske vezeUredi
- Mirko Đorđević, Crkva ljubavi (beseda od 17. aprila 2009.)
- Mirko Đorđević, Ratni krst srpske Crkve
- Mirko Đorđević, O granama sasušenim
- Mirko Đorđević, Disidenti - izmedju reforme i revolucije
- Mirko Đorđević, Sjaj i beda utopije
- Mirko Đorđević, Kišobran patrijarha Pavla
- Članci Mirka Đorđevića na Peščaniku
- Ličnost Danas: Mirko Đorđević
- Mirko Đorđević, Intervju