Medvjedevski masakr
Strijeljanje političkih zatvorenika Orelskog zatvora (rus. Расстрел политзаключённых Орловской тюрьмы ), poznato i kao Medvjedevsko strijeljanje (rus. Медведевский расстрел) ili Orelsko strijeljanje (rus. Орловский расстрел) je naziv za masovno ubistvo, odnosno likvidaciju 157 političkih zatvorenika koje su izvršili pripadnici sovjetske tajne policije NKVD 11. septembra 1941. godine u Medvjedevskoj šumi nedaleko od grada Orela u današnjoj Rusiji. Žrtve su u pravilu bile bivši sovjetski partijski i državni funkcionari, odnosno istaknuti strani komunisti koji su za vrijeme Velike čistke krajem 1930-ih na montiranim procesima bili optuženi za "antisovjetske" i "kontrarevolucionarne" aktivnosti i osuđeni na dugogodišnje zatvorske kazne, a koje su izdržavali u Orelskoj centrali, kaznionici nedaleko od Orela. Do strijeljanja je došlo nekoliko mjeseci nakon početka njemačke invazije na SSSR i velikih poraza Crvene armije, nakon koje se počelo ozbiljno sumnjati u opstanak SSSR i Staljinovog režima; strijeljanje je, pak, izvedeno temeljem specijalnih ovlasti koje je NKVD dobio izbijanjem rata, odnosno nakon pisma koje je tadašnji šef NKVD Lavrentij Berija nekoliko dana ranije poslao Staljinu, optuživši osuđenike Orlovske centrale kako "šire defetističku propagandu" te predloživši da se njih 170 strijeljaju. Dva dana kasnije je protiv 161 osobe sa liste smrtnu kaznu izrekao Vojni kolegij Vrhovnog suda SSSR; kada je kazna tri dana kasnije izvršena, ispostavilo se da su neke od osoba sa liste već umrle ili bile premještene u druge zatvore. Među žrtvama su najistaknutije bile nekadašnji ukrajinski komunistički vođa Hristijan Rakovski, eserska revolucionarka Marija Spiridonova, Trockijeva sestra Olga Kamenjeva te njemački matematičar Fritz Noether. Strijeljanje je izvedeno brzo i efikasno, usprkos toga što je Orel bio ratna zona, odnosno izložen njemačkom bombardiranju. Leševi su sahranjeni u šumi; iako su Nijemci zauzeli Orel 1. oktobra, te kasnije Orelsku kaznionicu koristili kao vlastiti logor, nisu uspjeli pronaći mjesto likvidacije. Decenijama kasnije, pred kraj postojanja SSSR-a, sve su smrtne presude poništene, a pogubljeni zatvorenici formalno rehabilitirani. 11. septembra 1990. godine su lokalne vlasti zatvorenicima Orelske centrale, uključujući pogubljene u pokolju, podigle spomenik.
