Međuzvezdana prašina
Kosmička prašina se sastoji od sitnih čestica veličine do 0,1 mikrometara, od čvrstog materijala je i kao takva nalazi se svuda u svemiru. Sastav kosmičke prašine kao i veličina čestica može radikalno da varira u zavisnosti od okolnosti u kojima se prašina stvara. Često ima kristalnu strukturu i veliki broj drugih zanimljivih svojstava koja su privukla pažnju astronoma i drugih istraživača koji rade u toj oblasti uključujući hemičare, fizičare i matematičare. Proučavanjem kosmičke prašine može se doći do informacija o tome kako se galaksije, pojedine zvezde i planete formiraju i kako na kraju unište same sebe.
Prema tome gde se nalazi u svemiru kosmička prašina može biti:
- Intergalaktička
- Međuzvezdana
- Međuplanetarna
- ili može da sačinjava planetarni prsten[1][2]
Uloga kosmičke prašine uredi
_Star-Forming_Pillar_of_Gas_and_Dust.jpg)
Oblaci kosmičke prašine mogu da zaklanjaju zvezde, planete i druge značajne objekte u svemiru ili da apsorbuju svetlost i tako učine mnoge stvari nevidljivim za optički teleskop i zbog toga su astronomi ovu supstancu prvobitno smatrali za smetnju prilikom svojih istraživanja. Sa početkom upotrebe infracrvenih kamera otkriven je i značaj kosmičke prašine za mnoge astronomske procese uključujući i formiranje zvezda i planeta. Mnogo prašine nalazi se oko mladih zvezda i pomaže im da da se formiraju. U protoplanetarnim diskovima (gusti oblaci plina i prašine koji kruže oko mladih zvezda) tokom milion godina slepljivanjem sitnih zrnaca prašine, ne većih od čestica dima cigarete, izrastaju planete. Dokazi da je i Zemlja tako nastala pre 4.5 milijardi godina pronalaze se u meteoritima i kometama, jer u njima postoji materijal koji se nije menjao još od formiranja Zemlje . Astrofizičar dr Dejan Vinković bavio se proučavanjem uslova u protoplanetarnim diskovima. Jedna od nepoznanica je kako tačno sitna prašina putuje i živi unutar diska i koje sile deluju na njena zrnca. Dr Vinković je otkrio da je jedna od sila pritisak zračenja samog diska prašine. Zrnca veličine od mikrometra osećaju pritisak toplotnog zračenja. Kombinacija pritiska zračenja zvezde i diska podiže prašinu iz diska i gura je prema hladnijim delovima.[1]
Intergalaktička prašina uredi
Kosmička prašina popunjava prostor između galaksija. Deo je intergalaktičkog oblaka prašine, koji je otkriven oko nekih galaksija još 1960. godine. Ova prašina može da utiče na merenje međugalaktičkih distanci, kao što su, na primer, udaljenosti između supernova i kvazara u različitim galaksijama[3]
Međuzvezdana prašina uredi
Međuzvezdanu prašinu čine čestice prečnika 10-15 metara i mase oko 10-16 kilograma na kojima se vrši apsorpcija, rasejanje i polarizacija svetlosti zvezda. Prašina je neravnomerno raspoređena u prostoru, a najviše je ima u ravni Mlečnog puta. U međuzvezdanom prostoru Mlečnog puta se, osim gravitacionog i magnetnog polja, nalaze međuzvezdana prašina i gas koji zajedno čine međuzvezdanu materiju Arhivirano 2006-02-17 na Wayback Machine-u.
Međuzvezdani gas se sastoji prvenstveno od vodonika i helijuma sa temperaturama koje se kreću između 5 i 30 K . Temperatura gasa može dostići i nekoliko stotina Kelvina ako se radi o oblacima gasova koji se nalaze se u blizini veoma toplih zvezda i takvi oblaci imaju najviše atomskog vodonika koji je jonizovan ultraljubičastim zračenjem zvezde. Najnižu temperaturu ima međuzvezdani gas koji se sastoji većinom od molekularnog vodonika (H2), ti molekuli se grupišu u oblake i u velikom broju su pronađeni u širokom prstenu na udaljenosti između 10 i 25 hiljada svetlosnih godina od centra galaksije Mlečni put. Molekularni vodonik pronađen je i u centru Mlečnog puta.[4]
Međuplanetarna prašina uredi
Međuplanetarna prašina se može naći u određenim solarnim sistemima, rasuta je širom pojasa asteroida i kruži oko zvezde sistema. U Sunčevom sistemu međuplanetarna prašina izaziva zodijačku svetlost.[1]
Vidi još uredi
Reference uredi
- ↑ 1,0 1,1 1,2 What is Cosmic Dust?, Pristupljeno 28. april 2013
- ↑ Cosmic dust Arhivirano 2014-03-05 na Wayback Machine-u, Pristupljeno 28. april 2013
- ↑ Intergalactic dust, Pristupljeno 28. april 2013
- ↑ Mlečni put, Pristupljeno 28. april 2013