Marc-Antoine Charpentier
Mark-Antoan Šarpantje (Marc-Antoine Charpentier) (Pariz 1643 ili 1636 – 24.2. 1704) bio je francuski barokni kompozitor i vjerovatno najznačajniji predstavnik francuske duhovne muzike svog perioda, nazivan od svojih savremenika ‘’Feniks Francuske’’, po Žar - ptici koja predstavlja uskrsnuće (Isusa).
Kao mlad i vrlo obrazovan, zaputio se 1667, u Italiju navodno da studira slikarstvo, međutim tamo se posvećuje izučavanju muzike. Tu se sastajao sa Giacomo Carissimi – em, i izučavao ondašnju muziku, Claudio Monteverdi-a (umro 1643, u godini rođenja Charpentier-a) i Victoria.
Kad se vratio u Paris 1669, našao se u kontraverzi sa Lully -a – em, i njegovim sljedbenicima, iz razloga sukoba francuskog, i italijanskog stila koga je Marc donosio. Lully ga je kao francuski dvorski autoritet muzičkih zbivanja čitavo buduće vrijeme pokušavao držati u sjeni, što je trajalo do Lully-eve smrti 1687. Delalande je također zasjenjivao M.-A. Charpentier-a, kao dvorski glavni muzičar. Dakle iz ovog trenutka Šarpantje skreće od svetovne muzike i odlazi u duhovnu.
Charpentier je našao dom i zaštitu u blizini dve princeze, kod Marie of Lorraine (Mademoiselle de Guise), princeze od Joinville - a, ujedno vojvotkinja Joyeuse – a, pokrajine Guise (in rue du Chaume), rođake Luja četrnaestog . Tu je kompozitor radio kao kućni kompozitor sve do njene smrti 1688g. Muzika Charpentiera je takođe upravljana od strane Elisabeth of Orléans (called Madame de Guise). Ovde je nastupao za dvadeset godina, u tom periodu je aktivan i na drugim mestima, npr. kao učitelj . Živeo je skoro dvadeset godina u Hôtel de Guise, rue de Chaume (danas rue des Archives).
Punih 18 godina Charpentier je bio pod zaštitom ove dve žene. Marc-ovo porijeklo mu ne bi dozvoljalalo privilegije koje su mu omogućile ove dve dame, pre svega da piše muziku za najveće pariške crkve i za dvor. One su u stvari te koje su mnogo zaslužne za uspjeh Šarpantjea.
Potom je došao 1672, u kontakt sa Moliere – om, s kojim je sarađivao u radu njegove teatralne grupe, međutim to je vrlo kratko trajalo jer je Moliere ubrzo umro 1673,... potom je sarađivao Corneille – om, u teatralnim komadima.
1693 napisao je liričnu tragediju Médée (Medeja) koja u to doba nije bila posebno prihvaćena, da bi danas glasila kao jedan od najboljih teatralnih djela tog perioda.
1679 dobio je posao da piše kompozicije u Saint-Germain – u, za vjerske ceremonije, u čemu je učestvovao i kralj Luj četrnaesti, želeći i sam slušati „samo“ djela Charpentier-a.
1680 Charpentier je dobio zvanje glavnog muzičara (Maître de musique) u vojvodini de Guise, u jezuitskoj pariškoj crkvi Saint Louis, što će obavljati do 1688 kada dobiva posao u samostanima Port-Royal de Paris i Abbaye-aux-Bois (tu objavljuje svoje the Leçons de ténèbres (H.96-110) )
M.-A. Charpentier se 1683 razbolio prilikom natjecanja za kandidaturu za jedno povlaštenije mjesto muzičara, i potom je dobio mirovinu od Luj XIV -og, mada ima naznaka da nekim svojim osobinama nije odgovarao određenim krugovima, tako da je bolest upitna.
Od 1688 do 1698 bio je glavni kompozitor škole Saint Louis-le-Grand, in rue Antoine. Vjerske proslave tamo su držane blizu crkve Saint Louis.
1698 postao je ‘’Maître de musique à la Sainte Chapelle’’, kao podučavać dece na komu mjestu je bio do 24 Februara 1704, kada je umro u svojoj sobi u Svetoj kapeli Sainte-Chapelle u sedam ujutro.
Kao Hendl, Šarpantje se nikada nije oženio.
Zbog italijaniziranog stila muzika Šarpantjea po njegovoj smrti brzo je pala u zaborav, da bi nakon tri stoljeća uskrsnula.
Charpentier je skladatelj pre svega vokalno-instrumentalne muzike, i to religiozne tematike, ali i profane ili svjetovne, koju je javiše pisao u prvom djelu života npr. za komedije teatralnih družina. Instrumentalnih djela ima samo nekoliko. Opus mu iznosi više od 500 djela.
Kada čujemo njegove kompozicije - vidi se da to može biti samo komponovano od strane dobrog čoveka. Ako uzmemo Johan Sebastian Bahovu sakralnu muziku možemo videti mnogo više materijalnosti. Kao primeri kompozicija su: Lecon de Tenebres , Messe de Minuit , Assumpta est Maria, Dialogus inter angelos et pastores Judeae …, Meditation pour la careme , Stabat mater pour les religioses , Canticum in honorem beata virginis Maria, Litanies de la vierge , Te Deum čiji preludij je poznat kao eurovizijska himna , Sacrificium Abrahae , Le Reniement de Saint-Pierre, Sans frayeur dans ce bois – Chaconne, Epitaphium Carpentarii , Actéon , Les plaisirs de Versailles, Les Arts Florissants , Intermèdes pour Le mariage force, Le malade imaginaire , Noël pour les instruments, Marche de triomphe …itd.
U Francuskoj je proglašen 2004. godine kao najveći francuski kompozitor. Najpoznatije djelo mu je Te Deum čija himna u uvertiri djela je poznata kao himna eurovizijskih prenosa.
Djela uredi
Diskografija uredi
Poslednjih godina, sad već i decenija, muzika Marc-Antoine Charpentiera doživljava pun procvat, brojnim diskografskim snimcima, u čemu prednjaći ansambl Les Arts Florissants (Cvjetajuće umjetnosti), pod umjetničkim vodstvom William Christie –a, a također i Jordi Savall sa svojim ansamblom Hesperion XXI
Francuska barokna muzika uredi
Francuski barokni je najviša tačka klasične muzike - koji je iniciran od srednjevekovnih izvođača, i renesansnog pokreta u muzici od Flandrije (današnja Belgija - Severna Francuska) i Italija ( Venecija , Firenza, Mantova). Jean-Philippe Rameau, (1683-1764); François Couperin 1668-1733); Jean-François Dandrieu (1682-1738); Jacques Champion de Chambonnières (C.1602-72); Michel-Richard Delalande (1657-1726); Jean-Baptiste Lully (1632-87), su neki od kompozitora tog doba.
Eksterni linkovi uredi
- Marc-Antoine Charpentier musicien du baroque – stranice francuskog Ministarstva kulture, u čast kompozitorove 300-te obljetnice smrti
- [1] Arhivirano 2009-05-16 na Wayback Machine-u
- Novootkriveni Charpentier-ov portret Arhivirano 2008-05-09 na Wayback Machine-u
- Charpentier na Facebooku
- Audio