Aromunski jezik
Aromunski jezik je jedan od istočnoromanskih jezika koji se govori u Grčkoj, Albaniji, Makedoniji, Rumunjskoj, Bugarskoj i Srbiji.[1] Aromunski je blizak rumunjskom, iako sadrži više riječi grčkog porijekla, dok je rumunjski apsorbirao puno slavenskih i mađarskih riječi.[1]
| Aromunski | |
|---|---|
| Države |  Grčka Makedonija Albanija Srbija Bugarska Rumunjska |
| Regije | Makedonija, Epir, Trakija |
| Jezična porodica | Indoevropski jezici |
| Jezični kodovi | |
| ISO 639-1 | – |
| ISO 639-3 | rup |
 | |
Karakteristike uredi
Pretpostavlja se da aromunski jezik govori oko 112.960 govornika[2], a možda čak i oko 300.000 govornika,[1] i to najviše u Grčkoj, po Makedoniji, Epiru, Trakiji.
Smatra se da u Albaniji ima oko 3850 govornika i to oko Gjirokastëra i Korçë, u Bugarskoj oko 9800 i to oko Blagoevgrada i Ćustendila, u Makedoniji oko 8310 i to u Bitoli, Ohridu, Prilepu, Resenu, Strugi, Skopju i Kruševu.[2]
Pretpostavlja se da u Rumunjskoj ima oko 28.000 govornika i to kod Constanțe, Tulceje, Dobrudže i u Bukureštu, a u Srbiji oko 13.000 govornika i to u Beogradu, Nišu, uz nešto razbacanih enklava po Kosovu i Vojvodini.[2]
Dijalekti aromunskog jezika su; Cipan, Vargarean, Sarbean, Farsilotu, Gramustean i Pindean.[1]
Ime uredi
Aromunski jezik je poznat pod vrlo različitim imenima, u Makedoniji i Srbiji zovu ga Vlaškim. U Grčkoj Vlahi , u Turskoj Ulahlar, u Albaniji Vllehe ili Çobani (Čobani). Englezi ga zovu Vlachs, Nijemci Wlachen ili Walachen a Francuzi Valaques. Svi ti termini potječu od grčkog Βλάχοι (vlahoi) = pastiri. Kako Srbi nazivaju Aromune Cincarima, tako često nazivaju i njihov jezik cincarskim, u Rumunjskoj je poznat pod imenom Macedo-Romãni.[1]
Sami Aromuni odnosno Armãnji (kako sami sebe zovu), svoj jezik zovu armãneashti ili limbã armãneascã.[1]
Historija uredi
Najraniji poznati primjeri napisani na aromunskom su manuskripti patrijarha Fotija datirani između 860. i 870., gotovo istovremeno sa manuskriptima koje je u to vrijeme napisao sv. Naum Ohridski. Krajem 18. vijeka objavljene su brojne knjige na aromunskom, sve pisane grčkim alfabetom. Nažalost, velik dio tih djela uništen je tokom rat]]ova koji su vođeni između 1750. i 1788.[1]
Prvi čovjek koji je objavio aromunski tekst na latinici početkom 19. vijeka bio dr. Loryi Constantin Roja. Tokom 1980-ih počeo se razvijati novi aromunski pravopisni sistem koji je usvojen u većini zemalja u kojima se govori aromunski, s izuzetkom Grčke i Rumunjske, gdje se još uvijek koristi grčki alfabet i stari pravopisni sistem. U novom sistemu, koji su predložila četiri aromunska pisca, i objavila 1985., više nema većina slova sa naglaskom, osim slova ã.[1]
Status uredi
Aromunski jezik ima gotovo službeni status u Makedoniji, pa se u nekim osnovnim školama može učiti kao izborni predmet. Aromuni u Makedoniji imaju pravo govoriti svoj aromunski na sudu, a od 2006. aromunski je drugi službeni jezik (nakon makedonskog) u gradu Kruševu.[1]
Izvori uredi
Vanjske veze uredi
- Dicționar (en)
- Aromanian (Armâneaşti) (en)