Lisowczycy (fonetski:Lisovčici; jednina: lisowczyk) je naziv za pripadnike, odnosno formacije neregularne lake konjice porijeklom iz Poljsko-Litavske Unije, a koje su djelovale, kako u samoj Uniji, tako i kao najamnici u drugim dijelovima Evrope tokom prvih decenija 17. vijeka. Ime su dobili po Aleksanderu Jozefu Lisowskom, poljskom plemiću koji je 1604. godine za vrijeme Poljsko-švedskog rata formirao vlastitu polu-najamničku formaciju i sa njome sudjelovao u nizu sukoba u Poljskoj, kao i u Rusiji za vrijeme Vremena nevolje; nakon njegove iznenadne smrti 1616. godine su njegovi vojnici preuzeli ime "Lisovskijevi ljudi". Od 1619. su sudjelovali u Tridesetogišnjem ratu na carskoj, odnosno katoličkoj strani, ali su ubrzo stekli negativnu reputaciju zbog nedostatka discipline te sklonosti pljački i zlostavaljanju civilnog stanovništva. Formalno su ukinuti aktom Sejma donesenim 1636. godine.

Prikaz iz 19. vijeka.

Literatura uredi

  • Władysław Magnuszewski, Z dziejów elearów polskich. Stanisław Stroynowski, lisowski zagończyk, przywódca i legislator, PWN, Warszawa – Poznań 1978.
  • Kazimierz Korkozowicz, Jeźdźcy Apokalipsy t. 1–3., Wyd. MON, Warszawa 1990.
  • Bohdan Królikowski, Szable nie rdzewiały, Wyd. MON, Warszawa 1983.
  • Aleksander Lisowski, [w:] Szymon Starowolski, Wojownicy sarmaccy, Wyd. MON (wyd. I), Warszawa 1978, s. 270–273.
  • Ferdynand Antoni Ossendowski, Lisowczycy. Powieść historyczna, Wydawnictwo Polskie R. Wegnera, Poznań 1929; Wyd. Libra (wyd. I powojenne), Warszawa 1990.
  • Bogusław Sujkowski, Lisowczycy. Powieść historyczna z XVII w., Wyd. Łódzkie (wyd. III), Łódź 1988.
  • Henryk Wisner, Lisowczycy, Dom Wyd. Bellona (wyd. II, poprawione i uzupełnione), Warszawa 2004, ISBN 83-11-09927-8.
  • Tadeusz Nowak, Jan Wimmer, Dzieje oręża polskiego do roku 1793, Warszawa 1968.
  • Radosław Sikora, Wojskowość polska w dobie wojny polsko-szwedzkiej 1626–1629. Kryzys mocarstwa, Poznań 2005.