Liège

(Preusmjereno sa stranice Lijež)

Liège (valonski: Lîdje, nizozemski: Luik, njemački: Lüttich) je grad od 196,296 stanovnika[1] na istoku Belgije u Regiji Valonija u kojoj je administrativni centar istoimene Provincije i Arondismana.

Liège
Panorama grada na rijeci Meuse
Panorama grada na rijeci Meuse
Panorama grada na rijeci Meuse
Koordinate: 50°38′N 05°34′E / 50.633°N 5.567°E / 50.633; 5.567
država  Belgija
Regija Valonija
Provincija Liège
Arondisman Liège
Osnovan 800.[1]
Vlast
 - gradonačelnik Willy Demeyer
Površina
 - Ukupna 69.4 km²[1]
Stanovništvo (2021.)
 - Grad 196,296[1]
 - Gustoća 2,828 stan. / km²[1]
Vremenska zona UTC+1 (UTC+2)
Poštanski broj 4000[1]
Pozivni broj 04[1]
Karta
Liège na mapi Belgije
Liège
Liège
Liège na karti Belgije

Geografske karakteristike

uredi

Liège leži na na ušću rijeke Ourthe u rijeku Meuse[1], pored granice sa Nizozemskom i Njemačkom, udaljen 33 km od nizozemskog Maastrichta i 33 km od njemačkog Aachena.

 
Centar grada

Historija

uredi

Teren grada bio je naseljen još od prahistorije, a za Rimskih vremena bio je poznat pod imenom Leodium.[2]

Za ranog srednjeg vijeka u Leodiumu je sagrađena kapela u počast sv. Lamberta, biskupa iz Maastrichta, koji je njemu ubijen 705. Liège je izrastao u grad kad je sv. Hubert 721. preselio svoju biskupiju u njega.[2]

Jedan od njegovih nasljednika - biskup Notger (972.-1008.) dobio je 980. od cara Svetog Rimskog Carstva titulu kneza, tako je Liège postao prijestolnica crkvene kneževine čiji se teritorij prostirao na oko 2 / 3 današnje Valonije.[3]

Nakon tog je izrastao u umjetnički centar doline Meuse, i dom ondašnjih evropskih Intelektualaca. U to vrijeme je 1185. poveljom dobio pravo na magistrat[2], a nakon tog od kneza biskupa Alberta de Cuycka (1194.-1200.)[3] i status grada 1195.[2] Cehovi su 1303. dobili pravo na poslanike u gradskoj skupštini, što je uznemirilo plemiće pa su uskoro zavladali sukobi između njih i građana okupljenih oko cehova. Sukob je kulminirao u događaju znanom kao Male Saint-Martin, kad su građani napali i spalili u zvoniku crkve Saint-Martin plemićku stražu.[3]

Nakon tog je 1313. građanima i većini cehova dana politička jednakost.[2]

U 15. vijeku u vrijeme dok je po Niskim Zemljama dominiralo Burgundsko Vojvodstvo, čemu se Liège opirao, dvaput ga je orobio burgundski vojvoda Charles Smjeli (1467., 1468.). Nakon njegove smrti 1477. grad se oporavio i doživio je novi procvat u 16. vijeku za vadavine kneza-biskupa Érarda de La Marcka. U to vrijeme ponovno su planuli sukobi između plemstva predvođenih kneževima-biskupima i građana, taj put nadvladalo je plemstvo, što je rezultiralo ukidanjem svih demokratskih institucija 1684.[2]

Grad su 1691. bombardirali Francuzi, a 1702. zauzeli Englezi 1702. za vrijeme Rata za španjolsko nasljeđe.[2] Revolucija bez krvi]] okončala je vlast plemstva 1789., nakon tog ga je 1795. anektirala Prva Francuska Republika, ali je nakon poraza Napoleona odlukom Bečki kongres 1815. postao dio novostvorene Ujedinjene Kraljevine Nizozemske. I građani Lièga imali su važnu ulogu u Belgijskoj revoluciji 1830. nakon koje se ta kraljevina raspala.[2]

Nakon osamostaljenja Belgije 1830., Liège se značajno proširio i postao snažan industrijski centar. I pored tog što je utvrđen 1891., i bio glavni bastion obrane Meuse, u oba Svjetska rata su ga zauzeli i okupirali Nijemci. Teško je razaran od strane savezničke avijacije u Drugom svjetskom ratu.[2]

Privreda

uredi

Kao trgovački centar vrlo industrijalizirine doline Meuse poznate po rudnicima ugljena, i Liège se razvio kao grad čeličana, brojnih livnica, tvornica oružja i stakla.[2] Njegova luka postala je jedna od najprometnijih riječnih luka u Zapadnoj Evropi, naročito od kad je dovršen Albertov kanal koji ga je povezuo sa Antwerpenom.[3]

Liège je veliko raskršće željezničkih pruga, jedno od najvećih u Belgiji, a grad ima i međunarodni aerodrom koji se nalazi se u obližnjem Biersetu.[2]

Kao snažan industrijski grad Liège ima i snažan radnički pokret, što se ogleda u vodećoj ulozi koju ima u belgijskoj socijalističkoj politici. Efekti deindustrijalizacije krajem 20. vijeka doveli su do mnogih problema, jer je narastao broj nezaposlenih, ali se privreda donekle oporavila orjentacijom na uslužni sektor.[2]

Znamenitosti, kultura i obrazovanje

uredi

Najveća znamenitost grada je katedrala, nekadašnja opatijska crkva sv. Pavla, u kojoj se čuvaju relikvije sv. Lamberta i Charlesa Smjelog. Od drugih brojnih romaničkih i gotičkih crkava treba spomenuti Saint-Denis, Saint-Jacques, Saint-Martin, Sainte-Croix (sa zlatnim triptihom iz 1150. i Saint-Barthélemy, sa krstionicom iz 1108.[2] Palača kneževa-biskupa podignuta u 15. vijeku, rekonstruirana tokom 18 i 19. vijeka, danas je dom Palače pravde, a nekadašnja benediktinska opatija Saint Laurent, je od 1796. vojna bolnica.[2]

Kao neformalna valonska prijestolnica kulture (Francuska zajednica u Belgiji), Liège ima koncertne dvorane, teatre, operu, brojne galerije i muzeje. Od njih valja istaknuti Muzej dekorativne umjetnosti Ansembourg, arheološki muzej u Palači Curtius, iz 1600., muzej oružja i rodnu kuću kompozitora Césara Francka.[2]

Grad je i velik obrazovni centar sa Državnim univerzitetom koji je osnovan 1817., a od 1960-ih se nalazi u potpuno novim zgradama. Kraljevski muzički konzervatorij iz 1887. poznat je po školi violine koju je osnovao Eugène Ysaÿe. U gradu djeluje i nekoliko državnih istraživačkih laboratorija i tehničkih škola povezanih sa privredom.[2]

Pobratimski gradovi

uredi

Liège ima ugovore o prijateljstvu sa slijedećim gradovima;[4]

Izvori

uredi
  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 Belgium: Major Cities and Municipalities (engleski). City population. Pristupljeno 16.03. 2021. 
  2. 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 2,11 2,12 2,13 2,14 2,15 Liège (engleski). Encyclopaedia Britannica. Pristupljeno 16.03.2022. 
  3. 3,0 3,1 3,2 3,3 Histoire de Liège (francuski). Ville de Liège. Pristupljeno 16.03.2022. 
  4. Jumelages et partenaires (francuski). Ville de Liège. Pristupljeno 16.03.2022. 

Vanjske veze

uredi