Kosovci
Kosovci ili Kosovari su u širem smislu stanovnici Kosova neovisno o njihovoj etničkoj pripadnosti, a u užem smislu samo "Kosovski Albanci", odnosno etnički Albanci koji žive u Kosovu.
Stanovnici Кosova uredi
Stanovnik Кosova na srpskom jeziku zove se Кosovac, a na albanskom Кosovar[1].
I u rečniku „Fjalor shqip serbokroatisht-/Albansko srpskohrvatski rečnik“, autora Abdulaha Zajmija, Mehdi Bardija, Sulejmana Drinija, Ljatifa Muljakua, Ganija Ljubotenija i Sitkija Imamija (Albanološki institut u Prištini, 1981. pp. 456), stoji:
kosovar ~i m, pl. ~ ё Кosovac.
kosovar ~e adj. kosovski: Lufta e Кosovës Кosovska bitka.
kosovar/e ~ja f. pl. ~e Кosovka.
Drugim rečima, Albanci za stanovnike Кosova kažu da su Кosovari, dok su Кosovarje žene stanovnice Кosova. U svom književnom jeziku, kao i u rečnicima, oni razlučuju srpski od albanskog naziva za žitelje ove južne pokrajine. To što u srpskom jeziku kod nekih ljudi ima mešanja ovih termina, svakako su u pitanju neke druge okolnosti. U standardnom srpskom, kao i književnom, situacija oko naziva žitelja Кosova je sasvim jasna – oni su Кosovci, odnosno Кosovke.
No, kroz istoriju, kad Kosovo i Metohija nisu bili administrativna celina kao danas, stvari su stajale nešto drugačije. Pod Kosovom se, u geografskom smislu, podrazumevala oblast od Кosovske Mitrovice do Šar-planine, pa su se ktetikom Кosovac nazivali samo stanovnici ove kotline. Za stanovnike Metohije postoji naziv Metohijac koji je, istina, retko korišćen, tako da izgleda neodomaćen, jer su se onda više koristili termini Prizrenac, Pećanac, Dreničanin itd. - za stanovnike određenog kraja Metohije. Otpor prema ovom nazivu svakako postoji u albanskom narodu, pa nije ni čudo što reči Metohija nema ni u jednom od ova dva rečnika Albanološkog instituta u Prištini. Jer naziv „metohija < metoh“ kazuje da je reč o crkvenom imanju, imanju koje je nekad bilo crkveni posed. Albanci imaju svoj naziv ove oblasti koji, istina, obuhvata širi pojam od srpskog shvatanja Metohije, i odnosi se i na delove Albanije – Dukađin. Interesantno je da ni ove reči nema u „Fjalor serbokroatisht shqip“ iz 1974. (pa ni u obnovljenom izdanju 1986), kao što nema ni reči Metohija. No, Dukađina ima u rečniku „Fjalor shqip serbokroatisht/Albansko srpskohrvatski rečnik“ iz 1981. godine.
Vezano s ovim treba podsetiti da je južna srpska pokrajina posle Drugog svetskog rata imala naziv Autonomna kosovsko-metohijska oblast (AКMO) (od 10. jula 1945), pa potom Autonomna Pokrajina Kosovo i Metohija (od aprila 1963), da bi, na kraju, (od novembra 1968), postala SAP Kosovo. Te promene su se svakako odrazile i na proširenje značenja reči Кosovac, pri čemu je sada ona dobila značenje stanovnika Кosova i Metohije, a ne samo kotline Kosovo.
Nije na odmet podsetiti da je termin Кosovar za sve stanovnike Кosova i Metohije između dva rata koristila Komunistička partija Jugoslavije, a nikako reč Кosovac.[2].
U srpskom narodu i srpskom jeziku od davnina postoji prezime Кosovac i žensko ime Кosovka, pa i naziv mesta Кosovac. Nema ktetika Кosovar niti Кosovarka, kao što nema ni prideva kosovarski, ni drugih izvedenica od te reči, već samo kosovski. Otuda i Кosovski boj ili Кosovska bitka, a ne kosovarska bitka. I to govori da reč Кosovar nije nastala u duhu srpskog jezika, da nije odomaćena niti masovno prihvaćena od srpskog življa, kao i činjenica da se danas pod rečju Кosovac i Кosovka podrazumevaju stanovnici Кosova i Metohije, a ne samo kotline Kosovo.
Vidi još uredi
Reference uredi
Literatura uredi
- Urošević, Atanasije: Kosovo, Naučno delo, Beograd, 1965,
- Zajmi, A., Bardhi, M., Drini, S., Mulaku, L., Luboteni, G., Imamai, S.: „Fjalor serbokroatisht shqip“, Instituti albanologjik i Prishtines, Priština, 1974,
- Zajmi, A., Bardhi, M., Drini, S., Mulaku, L., Luboteni, G., Imamai, S.: Fjalor shqip serbokroatisht/Albansko srpskohrvatski rečnik, Instituti albanologjik i Prishtines, Priština, 1981,
- Trifun Pavlović: Kosovo u srpskim imenima, NUB „Ivo Andrić“, Priština, 2001,
- Grupa autora: Rečnik srpskog jezika, Matica srpska, Novi Sad, 2007