Komoran

Komoran ili, novije, Komarno (slov. Komárno, mađ. Komárom, nem. Komorn) je grad na jugu Slovačke. Upravno pripada Njitranskom kraju, u okviru koga je sedište jednog od okruga (sl. okres).

Komoran Komárno
Komoran
Grb
Osnovni podaci
Država	Slovačka
Gradonačelnik	dr. Anton Marek
Kraj	Njitranski
Okrug	Komoran
Stanovništvo
Stanovništvo (31.12.2005)	36 596
Gustina stanovništva	357 st./km²
Geografija
Koordinate
Nadmorska visina	112 m
Površina	103,167 662 km²
Komoran Komoran (Slovačke)
Ostali podaci
Poštanski kod	945 01
Pozivni broj	0 35
Registarska oznaka	KN
Web-stranica	www.komarno.sk

Komoran je poznat kao najveći grad u Slovačkoj sa mađarskom većinom.

Za srpsku istoriju Komoran je važan kao jedino značajnije središte Srba na tlu današnje Slovačke. Nekada brojna i bogata zajednica danas je gotovo nestala, ali je u gradu očuvana velika srpska pravoslavna crkva.

Poreklo naziva

Ime grada dolazi od slovenske reči komár, što znači komarac.

Prirodni uslovi

Srpska pravoslavna crkva u Komoranu

Detalj iz gradskog jezgra

Stari šanac iz habzburškog vremena

Crkva sv. Andreje

Gradska kuća

Rektorat

Palata Ziči

Komoran je smešten u jugozapadnom delu države. Prestonica države, Bratislava, nalazi se 110 km severozapadno.

Reljef: Komoran se nalazi u Panonskoj ravnici, na ušću reke Vah u Dunav, koji ga deli od mađarske teritorije i susednog grada Komároma.

Klima: Klima u Komoranu je umereno kontinentalna.

Vode: Komoran se obrazovao na mestu gde se reka Vah uliva u Dunav.

Istorija

Komoran je deo nekad većeg istoimenog gradskog naselja u okviru Kraljevine Ugarske, koje se pružalo na obe strane Dunava. Pre toga je ovde postojalo antičko naselje, deo starorimske provincije Panonije. Grad je bio u posedu mađarskih vladara još od 10. veka. Tokom perioda 16. veka Komoran je jedno od glavnih utvrđenja prvo u odbrani, a zatim u ofanzivi Habzburgovaca protiv Osmanlija.

Posle Prvog svetskog rata Dunav je postao granica između tadašnjih Mađarske i Čehoslovačke, a on nekad jedinstvenog grada nastala su dva manja grada; Severni deo postao je čehoslovački, danas slovački grad Komoran/Komarno, a južni deo mađarski grad Komárom. U razdoblju 1938-44. Komarno i južni delovi Slovačke su bili su pod pritiskom Nemačke propojeni Hortijevoj Mađarskoj, da bi se posle rata ponovo našli u okviru Čehoslovačke. Od 1990. g. godine Komoran je u sastavu Slovačke. Od pre nekoliko godina Komoran i susedni Komárom su ponovo povezani mostom preko Dunava.

Stanovništvo

Danas Komoran ima oko 36.000 stanovnika i poslednjih godina broj stanovnika opada.

Mađarska nacionalna manjina čini oko 60% gradskog stanovništva, što Komoran čini najvećim pretežno mađarskim naseljem u Slovačkoj. Pored toga grad se nalazi u podunavskom delu zemlje, pretežno naseljenom Mađarima. Zbog toga je Komoran središte Mađarske nacionalne manjine u Slovačkoj sa brojnim kulturnim ustanovama ove manjine, od kojih je najvažniji mesni univerzitet na mađarskom jeziku, jedini u Slovačkoj.

Etnički sastav: Po popisu iz 2001. g. sastav je sledeći:

• Mađari - 60,1%%,
• Slovaci - 34,7%,
• Romi - 1,2%,
• Česi - 1,0%,
• ostali.

Verski sastav: Po popisu iz 2001. g. sastav je sledeći:

• rimokatolici - 53,5%%,
• Kalvinisti - 12,6%,
• luterani - 3,9%,
• grkokatolici - 0,6%,
• ostali.

Srpski Komoran

Doseljavanje Srba desilo se veoma rano, već u 15. veku, o čemu svedoči i pečat srpske crkve iz 1511. godine. Ovaj deo tadašnje Ugarske Srbi su nazivali Gornjom zemljom. Potom su sledila još dva talasa naseljavanja, pod pritiskom Turaka. Prvi Srbi su bili šajkaši, graničari. Kasnije se naseljavaju Srbi građanskog porekla iz Srpskog Kovina, a u poslednjem talasu, 1690. godine Srbi visokog roda, sveštenici i plemići.

Grad je tokom razdoblja 18. veka bio jedno od središta srpskog življa severnim delovima tadašnje Ugarske, zajedno sa ne tako dalekim Sentadrejom, Budimom, Stolnim Beogradom (Székesfehérvár) i drugim gradovima severnog dela tadašnje Ugarske (tzv. „Gornje Zemlje"). Sredinom 18. veka srpska zajednica u Komoranu beleži svoj vrhunac; Ona broji oko 2 hiljade pripadnika i gradi se srpska pravoslavna crkva.

1751. godine dolazi do ukidanja vojne granice u ovom delu Podunavlja, pa se većina komoranskih Srba seli u današnju Šajkašku u Bačkoj. Tokom 19. veka njihov broj se stalno smanjuje, pa već krajem veka u Komoranu je živelo svega oko 100 srpskih duša. Posle Prvog svetskog rata jedan deo Srba se iselio u maticu, pa su preostali Srbi bili samo senka nekadašnje zajednice.

Privreda

U privrednom smislu Komoran je važan u Slovačkoj kao najveća slovačka luka na Dunavu. Industrijska zona nalazi se u zapadnom delu grada.

Kultura i zanimljivosti

Pozorište

• Jokajijevo pozorište

Muzeji

• Podunavski muzej

Muzika

• Rodno mesto Franca Lehara

Zgrade i objekti

• Komarnovski sistem utvrđenja

Spomenici kulture

• Zgrada bivšeg Kolegija reformističke crkve
• Zgrada oficirskog paviljona
• Zgrada slovačke gimnazije- bivša gradska mučka škola
• Zgrada suda- ul. Pogranična
• Zgrada Zihijeve palate
• Zgrada Zlatna riba
• Bivša kafana – Zlatno bure
• Bivši poreski ured- Internat
• Bivši Župski dom
• Dom Matise slovačke, Trg M. R. Šćefanjika
• Gradska skupština
• Bolnica i poliklinika
• Stambena zgrada u Župnoj 2
• Secesijska zgrada Slovačke štedionice

Verski spomenici

• Srpska pravoslavna crkva Presvete Bogorodice - jedina u Slovačkoj
• Bivši kolegijum Benediktinskog reda
• Evangelistička crkva Augsburske veroispovesti
• Reformistička hrišćanska crkva
• Rimokatolička crkva sv. Andrije iz 1926.
• Crkva sv. Rozalije iz 1843.
• Vojnička crkva, bivša franjevačka crkva Bozjeg srca Kristovog iz 1617.
• Kapela sv. Josipa iz 1741.
• Kapela sv. Ane iz 1750.
• Mala sinagoga
• stup Trojice
• Centralni krst na katoličkom groblju

Skulpture

• Skulptura dr. generala M. R. Šćefanjika
• Skulptura Franca Lehara
• Skulptura generala Gijorgija Klapka
• Skulptura Mora Jokaija
• Skulptura Cirila i Metodija
• Skulptura Atila Kacasa kod Jokajijevog pozorišta

Spomenici

• Grob Ljudovita Štura
• Grob poredice Jokaji
• Grob zlatnog muškarca
• Grobnica gen. Pavla Davidoviča kod pravoslavne crkve
• Grobovi kod reformirane crkve-pravoslavne crkve
• Spomenik antifašizma- Seni trg
• Spomenik palim borcima 1. svetskog rata
• Spomenik vojnicima Crvene armije

Spomen-ploče

• Spomen ploča Bele Bartoka
• Spomen ploča Dr. Selje Janoša
• Spomen ploča grofa Ištvana Cehinjija 1907.-1929.
• Spomen ploča Mora Jokajija
• Spomen ploča žrtvama holokausta

Parkovi

• Dečji park kod tvrđave

Sport

• Košarkaški klub MBK „Komarno“ koji igra u Ekstra ligi
• Fudbalski klub KFC Majorka koji igra u IV. ligi
• Sportski bokserski klub Spartak „Komarno“ koji igra u Ekstra ligi
• Kanuistika- Kajak &kanu klub „Komarno“

Vidi još

• Srbi u Komoranu (knjiga)

Izvori

• Cerović, Lj. (2011), Srbi u Komoranu, Novi Sad, Prometej

Spoljašnje veze

Komoran na Wikimedijinoj ostavi

• Zvanična stranica grada Komorana