Kasnoantička bazilika Dabravine, Vareš
Kasnoantička bazilika Dabravine nalazi se u naselju Dabravine, opština Vareš, Zeničko-dobojski kanton , Federacija Bosne i Hercegovine , Bosna i Hercegovina. Proglašena je za nacionalni spomenik BiH. [1]
Lokacija uredi
Dabravine se nalaze između Vareš i Breze, iznad klisure potoka Stavnja, na lijevoj obali, na teško pristupačnoj zaravni Gradina.
Istraživanja uredi
Metalurški inženjer Karl Fitzinger je 1891. godine vršio prva iskopavanja na lokalitetu. Rezultate iskopavanja je objavio kustos Vjenceslav Radimski 1892. godine. [2]
Tokom 1954. godine izvršeno je reviziono iskopavanje, pod stručnim nadzorom Dimitrija Sergejevskog. Pokretni arheološki materijal je deponiran u prostorijama Zemaljskog Muzeja u Sarajevu i u Zavičajnom muzeju u Visokom.[3]
Bazilika je izgrađena krajem 5. ili u prvoj polovini 6. stoljeća. Uništena je požarom u provali Avara i Slavena krajem 6. ili početkom 7. stoljeća.[4] Prije toga su izvršene prepravke kamenog namještaja. Prilikom iskopavanja u gareži su pronađeni ulomci tegule, rastopljenog prozorskog stakla i avarska strelica.
Crkva je jednobrodna, sa narteksom ugrađenim u stijenu. Oko bazilike je zid sa dva objekta slična tornjevima. Osim crkve u unutrašnjosti zidina je pronađen i niz malih prostorija koje podsjećaju na monaške ćelije. Građena je vrlo nemarno. Upotrijebljen je lomljeni kamen koji je samo mjestimično pritesan, bez reda polagan u zidove (opus incertum) i vezan nekvalitetnim malterom. Pod je bio nabijena zemlja ili estrih. Kao pokrov korišten je rimski crijep. Kameni namještaj, sudeći po tipiziranoj i preciznoj izradi, te bogatim dekorativnim motivima, proizvod je iskusne klesarske radionice. Izrada skulpture podsjeća na drvorez. Dekorativni motivi u većini su tipično kasnoantički. Prikazani su motiv krsta sa dva jagnjeta, listovi vrbe i vinove loze, ptice raširenih krila, glave ovnova, medvjeda, jelena, ljudske glave i poznati repertoar simbolike jevanđelja (orao, krava, dijete)
Reference uredi
- ↑ „Arheološko područje Dabravine”. kons.gov.ba. Pristupljeno 13. 9. 2016.
- ↑ „Đuro Basler – Arhitektura kasnoantičkog doba u Bosni i Hercegovini”. Filozofski fakultet Sarajevo, 2011 -. Pristupljeno 9. 2. 2016.
- ↑ „Alojz Benac-Đuro Basler-Borivoj Čović-Esad Pašalić-Nada Miletić-Pavao Anđelić - KULTURNA ISTORIJA BOSNE I HERCEGOVINE”. Veselin Masleša, Sarajevo, 1966. Pristupljeno 9. 2. 2016.[mrtav link]
- ↑ „Ivo Bojanovski: BOSNA I HERCEGOVINA U ANTIČKO DOBA”. Akademija nauka i umjetnosti Bosne i Hercegovine, 1988. Pristupljeno 9. 2. 2016.
