Juta (od indoarijskog jhōṭo, jhuṭo, staroindijski jūṭaḥ = pletenica kose[1]) latinski: Corchorus, je tropska biljka iz roda od oko 40 - 100 vrsta skrivenosjemenica iz porodice slezovki.

Juta
Naučna klasifikacija
Carstvo: Plantae
Divizija: Skrivenosjemenice
Razred: Eudikotiledone
Red: Malvales
Porodica: Slezovke
Rod: Corchorus
L.

Karakteristike

uredi

Juta je zeljasta jednogodišnja biljka koja izraste prosječno od 3 do 3,6 m u visinu, sa cilindričnom stabljikom debelom kao prst.[2] Radi vlakna se uzgajaju dvije slične vrste; Corchorus capsularis ili bijela juta, i Corchorus olitorius. One se razlikuju samo po formi svojih sjemenih mahuna, te karakteristikama vlakana.[2]

Većina sorti jute najbolje uspjeva na suhoj, pjeskovitoj ilovači, uz toplu, vlažnu klimu sa prosječnim mjesečnim količinama oborina od najmanje 7,5 do 10 cm / tokom perioda vegetacije. Stabljika ima svjetlo zeleno lišće nazubljenih rubova, dugo od 10 do 15 cm, široko do 5 cm i male žute cvjetove.[2]

Vlakna jute nalaze se ispod kore i okružuju drvenkasti centralni dio stabljike.[2] Juta se obično žanje nakon što biljka odcvjeta, ali prije nego što joj sjeme potpuno sazri. Ako se juta ožanje prije toga, ima slabo vlakno, a ako se ostavi da joj sjeme sazri, vlakno je čvršće ali i grublje i nema karakterističan sjaj.[2]

Historija eksploatacije

uredi

Juta je biljka čija je pradomovina Bengal (današnji Bangladeš).[2] Izvoz sirove jute iz Indijskog potkontinenta na zapad počeo je krajem 18. vijeka. U to vrijeme juteno vlakno se prvenstveno koristilo za proizvodnju užadi, ta era završila je 1822., kad je proizvodnja jutene pređe otpočela u škotskom Dundeeu, koji je ubrzo postao centar za tu vrst industrije.[2]

U indiji se počelo tkati jutu 1855., pa je Kalkuta postala centar. Nakon podjele Britanske Indije - 1947., velik dio proizvodnje jute ostao je u Istočnom Pakistanu (današnji Bangladeš), u kom su podignuti brojni objekti za preradu.[2]

Juta se i danas najviše uzgaja na Indijskom potkontinentu, pored tog i u Kini i Brazilu. Dok su najveći uvoznici jutenih vlakana; Japan, Njemačka, Ujedinjeno Kraljevstvo, Belgija i Francuska.[2] Ona kao biljno vlakno zauzima drugo mjesto, odmah iza pamuka, a svijetska proizvodnja iznosi nekoliko miliona tona. [1]

Izvori

uredi
  1. 1,0 1,1 juta (hrvatski). Hrvatska enciklopedija. Pristupljeno 08. 09. 2016. 
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 2,7 2,8 Jute (engleski). Encyclopædia Britannica. Pristupljeno 08. 09. 2016. 

Vanjske veze

uredi