Wikipedija

Jugoslavenske ekspedicije na Himalaje

Jugoslavenske ekspedicije na Himalaje organizovane su od 1960.-1975. god. sa ciljem priprema za uspon na Mount Everest, najviši vrha na svijetu. U to vrijeme alpinizam u SR Sloveniji, u odnosu na ostale republike, bio je na daleko višem nivou, pa su Slovenci preuzeli organizacione pripreme. I najveći broj kvalitetnih penjača u ekspedicijama bili su slovenački alpinisti.

Alpinistična himalajska ekspedicija na Trisul otputovala je brodom Velebit iz Rijeke u ljeto 1960.

JAHE I uredi

JAHE I je bila prva jugoslavanska alpinistična ekspedicija u Himalaje, i trajala je od 6. marta do 3. avgusta 1960. Cilj ekspedicije je bio 7016 metara visoki Trisul I sa usponom po južnom smjeru. Pripreme su počele u proljeće 1959. U jesen je Alpinistički klub Slovenije osnovao Himalajski komitet. Na inicijativu jugoslavenske vlade finansiranje su obezbijedile brojne državne firme. Ekspediciju su sačinjavali: Stane Kersnik (vođa), Ciril Debeljak, Zoran Jerin (novinar), Marjan Keršič, Aleš Kunaver, Ante Mahkota, dr. Andrej Robič. Cilj nije ostvaren zbog nedovoljne opremljenosti, ali su ostvareni usponi:

  • Baratoli 5.720 m; Debeljak, Kunaver, Mahkota
  • Trisul II 6.690 m; Kunaver, Mahkota
  • Trisul III 6.170 m; Keršič, Kunaver, Mahkota [1]
 
Sa 8.462 m, Makalu je peta najviša planina na svijetu iza Mount Everesta, K2, Kangchenjunge i Lhotsea.

JAHE II uredi

JAHE II je bila druga jugoslavenska alpinistična ekspedicija na Himalaje, i trajale je od 5. avgusta do 14. decembra 1965. Cilj ekspedicije je bio 7902 metara visoki Kangbachen, peti najviši vrh planine Kangchenjunge. Primarni cilj ekspedicije nije ostvaren zbog lošeg vremena, ali su 13. oktobra 1965. Dimitrov i Sazonov bivakirali na 7650 m i tako popravili jugoslavenski alpinistički rekord.

Ekspediciju su sačinjavali Jože Govekar (vođa), Jože Andlovic (doktor), Andrej Župančič (doktor), Marko Butinar, Ciril Debeljak, Pavle Dimitrov, Metod Humar, Zoran Jerin (novinar), Ljubo Juvan, Anton Sazonov, Pavle Šimec i Tone Škarja.

JAHE III uredi

JAHE III je bila treća jugoslavenska alpinistična ekspedicija na Himalaje, i trajala je od 14. avgusta do 15. decembra 1969. Cilj ekspedicije je bio 7937 metara visok vrh klanca Annapurna II. 21. oktobra trojac Andlovic, Golob i Kunaver osvaja Annapurnu IV (7540 m), a sljedeći dan Maležič i Drašlar osvajaju primarni cilj ekspedicije, Annapurnu II.

Ekspediciju su sačinjavali Aleš Kunaver (vođa), Jože Andlovic (doktor), Kazimir Drašlar (biolog), Andrej Martinčič (biolog), Tone Wraber (biolog), Lojze Golob, Matija Maležič, Klavdij Mlekuš, Anton Sazonov, Zoran Jerin (novinar) i Franc Štupnik.

JAHE IV uredi

JAHE IV je bila četvrta jugoslavenska alpinistična ekspedicija na Himalaje, i trajala je od 15. avgusta do 18. novembra 1972.[2] Cilj ekspedicije je bio Makalu (8.462 m.), dio lanca Himalaja. Nalazi se oko 22 km istočno od Everesta.

Ekspediciju su sačinjavali: Aleš Kunaver (vođa), Janko Ažman, Stane Belak - Šrauf, Janez Brojan, Danilo Cedilnik, Janez Gregori (zoolog), Zoran Jerin (novinar), Jurij Kunaver, Janez Kunstelj, Matija Maležić, Marjan Manfreda, dr. Borut Pirc, Bojan Polak, Franc Štupnik, Tone Vraber (botaničar) i 9 Šerpa[3]

Na uspon su krenuli po neispenjanom smjeru na južnoj stijeni i u prvom pokušaju dosegli 8.000 m. Naveza Janko Ažman – Matija Malešič tako su postali prvi slovenski i jugoslavenski alpinisti koji su probili magičnu visinu od 8.000 m. Vodja Aleš je navezi na toj visini donio kisik i hranu. Zbog lošeg monsunskog vremena morali su odustati od daljnjeg uspona. Pri povratku su im se cipele raspale pa su se skoro bosonogi vratili u bazni logor.

JAHE V uredi

JAHE V je bila peta jugoslavenska alpinistična ekspedicija u Himalaje, i trajala je od 4. avgusta do 9. novembra 1974. Cilj ekspedicije je bio nastavak bezuspješne ekspedicije JAHE II, tj. 7902 metara visoki Kangbachen, peti najviši vrh planine Kangchenjunge. Primarni cilj ekspedicije je ostaren tri puta: 29. septembra (Belak, Robas, Ščetinin), 5. oktobra (Jeromen, Dovžan, Manfreda) i 6. oktobra (Andrejčič, Riedl, Trobevšek).

Ekspediciju su sačinjavali: Tone Škarja (vođa), Jože Andlovic (doktor), Peter Soklič (doktor), Zvone Andrejčič, Stane Belak, Danilo Cedilnik, Janez Dovžan, Janez Gradišar, Franc Jeromen, Zoran Jerin (novinar), Marjan Manfreda - Marjon, Bojan Pollak, Radovan Riedl (TV snimatelj), Roman Robas, Miha Smolej, Peter Ščetinin i Tone Trobevšek.

JAHE VI uredi

JAHE VI je bila šesta jugoslavenska alpinistična ekspedicija u Himalaje, i trajala je od 11. avgusta do 12. novembra 1975. Cilj ekspedicije je bilo 8.462 metra visoki Makalu, dio lanca Himalaja. Nalazi se oko 22 km istočno od Everesta. Ekspediciju su sačinjavali: Aleš Kunaver (vođa), Stane Belak, Zoran Bešlin, Danilo Cedilnik, Janez Dovžan, Boris Erjavec, Viktor Grošelj, Tomaž Jamnik, Stane Klemenc, Ivan Kotnik, Janez Lončar, Marjan Manfreda, dr. Damijan Meško, Bojan Polak, Miran Rebula, Radovan Riedl (TV snimatelj), Roman Robas, Jože Rožič, Dušan Srečnik, Janko Ažman, Nejc Zaplotnik.[3]

JAHE VI je predstavljala do tada najveći uspjeh jugoslavenskog alpinizma u Himalajima. Marjan Manfreda (bez dodatnog kiseonika, što je tada bio svjetski visinski rekord) i Stane Belak su 6. oktobra 1975, po južnoj stijeni i prvenstvenom smjeru, izveli uspon na vrh u prvom pokušaju i time ostvarili cilj ekspedicije. Uspjehu su doprinijeli 8. oktobra Ažman i Zaplotnik, 10. oktobra Grošelj i Kotnik i 11. oktobra Dovžan.[4] Janez Dovžan je izveo solo uspon na visinu 8.000 m. da bi pomogao Zoranu Bešlinu, koji je predhodnu noć sam preživio na otvorenom, neposredno pod vrhom Makalua.[2]

Bio je to prvi planinski vrh preko 8000 metara koji su osvojili slovenački alpinisti. Predsjednik Josip Broz Tito je alpiniste odlikovao Ordenom zasluga za narod, sa zlatnom zvijezdom. Cijela ekipa je dobila Bloudkovu nagradu, najveće republičko priznanje iz oblasti sporta i mnoga druga priznanja.

Nakon ovog uspjeha donešena je odluka da se slijedeća ekspedicija organizuje sa namjerom osvajanja Mont Everesta. Ekspedicija na Mont Everest iz 1979. god. osvarila je taj cilj.

 
Mount Everest, jugozapadna strana

JAHE VII uredi

Glavni članak: Jugoslavenska ekspedicija na Mount Everest 1979.

JAHE VII je bila sedma jugoslavenska alpinistična ekspedicija u Himalaje u proljeće 1979. godine. Ekspedicija imala je za cilj prvi jugoslavenski uspon na najviši vrh svijeta, Mount Everest. Cilj ekspedicije bio je i ispenjati novi smjer po nepenjanom tzv. zapadnom grebenu, koji je nakon toga i dobio naziv - jugoslavenski smjer. Jugoslavenski državni vrh ovaj uspon proglasio je najvećim uspjehom jugoslavenskog sporta do tog vremena.[5]

U ekspediciji su učestvovala 24 penjača, 2 ljekara, 3 novinara i 20 Šerpa. Vođa ekspedicije je bio iskusni Tone Škarja,[6] a penjači su bili uglavnom iz Slovenije, njih dvadeset: Jernej (Nejc) Zaplotnik, braća Andrej i Marko Štremfelj, Stane Belak, Marjan Manfreda, Dušan Podbevšek, Roman Robas i dr. Iz Hrvatske su bili Vladimir Mesarić i Stipe Božić, a iz Bosne i Hercegovine Muhamed Gafić i Muhamed Šišić.[7]

JAHE VIII uredi

Osma jugoslavenska ekspedicija na Himalaje 1981. god, imala je za cilj uspon na vrh Lhotse (8.501 m). preko južne stijene. Članovi su bili Slovenci, Stipe Božić i jedan alpinista iz Makedonije. Ekspedicija ne uspijeva doći na sam vrh. Završni dio ispenjan je u dva kraka: do 8200 m (Knez i Matijevec) i do 8.250 m (Kregar, Grošelj, Zaplotnik, A. Štremfelj). Vođa je bio Aleš Kunaver.

JAHE IX uredi

Deveta jugoslovanska himalajska alpinistična ekspedicija 1985. god. imala je za cilj prvenstveni i prvi uspon po sjevernoj stijeni Yalung Kang, 8505 m. Uspon su ostvarili Tomo Česen i B. Bregant (bez kisika, poginuo na silazu). Vođa ekspedicije je bio Tone Škarja.

1987 uredi

Prva jugoslavenska alpinistička zimska ekspedicija, osvojila je 1987. god Dhaulagiri (8167 m) u alpskom stilu, po istočnoj stijeni. Uspon su ostvarili I. Tomazin i M. Kregar uz sudjelovanje Stane Belaka i P. Kozjeka.

Reference uredi

  1. ↑ „A. Kunaver - YUGOSLAV EXPEDITION TO TRISUL GROUP, 1960”. Hymalajan journal, 22, 1960. Pristupljeno 15. 9. 2020. 
  2. ↑ 2,0 2,1 „Aleš Kunaver - MAKALU”. Pristupljeno 15. 9. 2020. 
  3. ↑ 3,0 3,1 „SEDAM JUGOSLAVENSKIH HIMALAJSKIH EKSPEDICIJA”. HRVATSKI PLANINAR. Pristupljeno 15. 9. 2020. 
  4. ↑ „PRED 40 LETI: Slovenski alpinisti so osvojili svoj prvi osemtisočak”. Regional. Pristupljeno 15. 9. 2020. 
  5. ↑ „35 godina od prvog jugoslovenskog uspona na Everest”. Visokogorci Crne Gore. Arhivirano iz originala na datum 2020-02-17. Pristupljeno 15. 2. 2020. 
  6. ↑ „Umrl je Tone Škarja: vodja, ki je alpiniste na gori premikal kot »šahovske figure«”. Delo. Pristupljeno 15. 9. 2020. 
  7. ↑ Jugoslaveni na vrhu Mont Everest Beta N - Nostalgija
Izvor: https://sh.wikipedia.org/w/index.php?title=Jugoslavenske_ekspedicije_na_Himalaje&oldid=41555781