Jovan Kapičić - Jovo Kapa (19192013) bio je organizator narodnooslobodilačke borbe i narodni heroj Jugoslavije (učestvovao u bitkama na Sutjesci, Neretvi, itd), koji je u posleratnoj vlasti obavljao više značajnih funkcija (general UDBE, ministar unutrašnjih poslova Crne Gore, ambasador SFRJ, itd).

JOVAN - JOVO KAPIČIĆ
Datum rođenja2. septembar 1919.
Mesto rođenjaKraljevina Italija Gaeta
Kraljevina Italija
Datum smrti9. 12. 2013. (94 godina)
Mesto smrtiSrbija Beograd
Srbija
ProfesijaNOVJ, general i bivši državnik SFRJ.
Član KPJ od1936.
Učešće u ratovimaNarodnooslobodilačka borba
Služba NOV i PO Jugoslavije
Čin general-major
Narodni heroj od10. jula 1950.
Odlikovanja
Orden narodnog heroja
Orden narodnog heroja
Orden jugoslovenske zastave
Orden jugoslovenske zastave
Orden Republike
Orden Republike
Orden partizanske zvezde
Orden partizanske zvezde
Orden zasluga za narod sa zlatnim vencem
Orden zasluga za narod sa zlatnim vencem
Orden bratstva i jedinsta
Orden bratstva i jedinsta
Orden za hrabrost
Orden za hrabrost
Partizanska spomenica 1941.
Partizanska spomenica 1941.

Biografija

uredi

Rođen je 2. septembra 1919. godine u gradu Gaeti, u Italiji, gde je tada bila velika baza izbegle crnogorske kraljevske vojske nakon Božićne pobune 1919. godine, protiv dinastije Karađorđević. Rođen je sa prezimenom Kapa, koje je kasnije promenio u Kapičić. Jovov otac Milo Kapa, koji je rođen u selu Ugnji kod Cetinja u Crnoj Gori, diplomirao je teologiju i bio je profesor bogoslovije, a 1918. crnogorski komita i član Crnogorske federalističke stranke. Pored Jova imao je još dvojicu sinova - Pavla i Vlada i kćerku Anku.

Jovo je odrastao na Cetinju gde je završio osnovnu školu i pet razreda gimnazije. U šestom razredu gimnazije bio je isključen iz škole zbog učešća u štrajku gimnazijalaca. Pošto je isključen bez prava na redovno školovanje u srednjim školama, morao je privatno da se priprema. Šesti, sedmi i osmi razred gimnazije i maturu položio je u kotorskoj gimnaziji.

Studije

uredi

Veoma mlad se uključio u omladinski revolucionarni pokret. Kao petnaestogodišak primljen je u članstvo SKOJ-a, 1934. godine, a dve godine kasnije i u članstvo Komunističke partije Jugoslavije. Posle maturiranja, upisuje se na Medicinski fakultet u Beogradu, gde je do 1941. godine završio četiri semestra. U vreme dvogodišnjeg studiranja bio je vrlo aktivan u redovima komunističke omladine i studentskog revolucionarnog pokreta. Na drugoj godini studija postao je sekretar partijske organizacije Medicinskog fakulteta, a nešto kasnije sekretar partijskog komiteta Beogradskog univerziteta. Učestvovao je u mnogim akcijama i demonstracijama koje je organizovala KPJ. Posebno je bio zapažen u demonstracijama 14. decembra 1940. godine i 27. marta 1941. godine. Zbog svog revolucionarnog rada nekoliko puta je hapšen i zatvaran.

Narodnooslobodilačka borba

uredi

Aprila 1941. godine, posle kapitulacije Kraljevine Jugoslavije, po zadatku Partije, upućen je u Crnu Goru gde, jula 1941. godine, postaje član Okružnog komiteta KPJ za Cetinje. Kao član Okružnog komiteta, aktivno je radio na organizovanju prikupljanja oružja, formiranju gerilskih grupa, jačanju organizacije KPJ i opštim pripremama za ustanak.

Kao jedan od organizatora i učesnika Trinaestojulskog ustanka u cetinjskom kraju, i član Okružnog komiteta KPJ, imao je vidnog uspeha u dizanju i razvoju ustanka, kao i u njegovom ponovnom oživljavanju krajem leta i u jesen 1941. godine. Kao član Okružnog komiteta, novembra 1941. godine, izabran je za političkog komesara Lovćenskog bataljona, koji je poslat u Sandžak. S ovom jedinicom učestvovao je u Pljevaljskoj bici, decembra 1941. godine.

Kada je, 21. decembra 1941. godine u Rudom, formirana Prva proleterska NOU brigada, u njen sastav je ušao i Lovćenski bataljon. Jovo je sve do oktobra 1942. ostao je u Prvoj proleterskoj, u kojoj se kao politički komesar više puta istakao: u Igmanskom maršu najpre je pomagao u nošenju oružja, a onda je na leđima nosio svoje iznemogle i promrzle drugove; a februara 1942, zajedno sa komandantom bataljona Perom Ćetkovićem, prešao je hladnu i brzu reku Neretvu. Naročito se istakao u borbama s četnicima na sektoru Mojkovca i Kolašina.

U borbi na Durmitoru, 3. juna 1942. godine, među prvima je upao među nekoliko stotina četnika, što je izazvalo paniku u njihovim redovima i bataljonu omogućilo da bez gubitaka izvrši zadatak. Za ovaj podvig pohvaljen je od Vrhovnog komandanta NOV i POJ Josipa Broza Tita. Bio je među bombašima u borbama za Konjic i Livno, a oktobra 1942. godine postavljen je za zamenika političkog komesara Druge dalmatinske udarne brigade. Godinu kasnije postao je politički komesar Treće udarne divizije, a krajem 1944. godine i komesar Dvanaestog vojvođanskog korpusa NOVJ.

Povezuju ga i sa Davorjankom Paunović Zdenkom nevenčanom suprugom Josipa Broza Tita.

Period SFRJ

uredi

Posle oslobođenja zemlje obavljao je visoke dužnosti u resoru ministarstva unutrašnjih i inostranih poslova. Kao general UDBE, iz Višegrada je koordinirao hvatanje Draže Mihailovića[1], a potom je bio upućen u Crnu Goru, gde je kao ministar unutrašnjih poslova, rešio pitanje oko 650 tadašnjih odmetnika. Bio je prvi ministar unutrašnjih poslova NR Crne Gore, pomoćnik ministra unutrašnjih poslova FNRJ, ambasador u Mađarskoj i Švedskoj. Nakon rezolucije Informbiroa, kao zamenik ministra unutrašnjih poslova Jugoslavije, Aleksandra Rankovića.

Nosilac je Partizanske spomenice 1941. i više jugoslovenskih odlikovanja. Ordenom narodnog heroja odlikovan je 10. jula 1950. godine. Bio je delegat na Petom, Šestom, Sedmom i Osmom Kongresu SKJ. Bio je i član Saveta federacije i rezervni general-major JNA. Tokom 1950-ih je bio zadužen za bezbednost jugoslovenskog projekta nuklearne bombe, na kojem su radili Pavle Savić i Stevo Dedijer. Penzionisan je početkom šezdesetih godina.

U vreme raspada Jugoslavije, početkom devedesetih, Kapičić se protivio Miloševićevoj "nacifašističkoj" politici i podređenoj ulozi Crne Gore u odnosu na Srbiju. On se angažovao brojnim javnim nastupima i govorima na mitinzima nekadasnjeg LSCG i drugim skupovima na kojima je promovisana ideja slobodne, samostalne i demokratske Crne Gore.[2] U vreme opsade Dubrovnika je oštro istupao protiv Miloševića i tadašnje crnogorske vlasti zbog rušilačkog pohoda na području Konavala i Dubrovnika.[3] Srpski nacionalizam smatra glavnim uzrokom raspada SFRJ:

Zahvaljujući srpskom nacionalizmu i Slobodanu Miloševiću, Jugoslavija se raspala u krvi i zločinima. Zapamtite: Srbija je jedina zemlja na planeti koja je zaslužila da je bombarduje Atlantski savez![4]

Savremeni period

uredi

Početkom 2010. godine Jovo Kapičić je ponovo dospeo u žižu javnosti povodom objavljivanja knjige “Goli otoci Jova Kapičića”, autorke Tamare Nikčević. Knjiga se sastoji od serije intervjua sa Kapičićem o Golom otoku i drugim kontroverznim temama jugoslovenske prošlosti. U ovoj knjizi Kapičić negira da je na Golom otoku bilo maltretiranja i ubistava zatvorenika, što je izazvalo burne reakcije javnosti. On priznaje da je tamo bilo nevinih ljudi, ali napominje da su za to krivi sudski i drugi državni organi, a ne uprava zatvora:

Bilo je hapšenja bez kontrole. Čak trećina je bila nevino optužena. Država duguje izvinjenje tim ljdima.[5]

Kapičić je ostao pri stavu da je Goli otok bio neophodan, u senci očekivane sovjetske invazije na Jugoslaviju. Takođe smatra da je Srebrenica milion puta veće zlo od Golog otoka.[3]

U Srbiji je tokom 2009-2010 vođena velika državna potraga za grobom Draže Mihailovića. Jovo Kapičić je tada izjavio: "I da znam, ne bih re­kao gde je Dra­ža", da se od njega ne bi pravio kult ličnosti.[6] Nakon njegovih priča u javnosti o ubistvima četnika i nemačkih ratnih zarobljenika, u Srbiji se oglasilo čak i Tužilaštvo za ratne zločine, koje je reklo da će proveriti navode i da se niko ne može nekažnjeno hvaliti zločinima.[7]

U decembru 2011. su ga na ulici u Beogradu fizički napali i ozledili nepoznati počinioci.[8] Umro je u Beogradu 9. decembra 2013.[9]

Jovov sin Dragan, poznati je košarkaš, a unuk Stefan, glumac.

Izvori

uredi
  1. Blic: Oni su zarobili đenerala Dražu
  2. Greška u referenci: Nevaljana oznaka <ref>; nije zadan tekst za reference po imenu Crnogorci u Beogradu - Jovo Kapičić
  3. 3,0 3,1 Kapičićevi Goli otoci
  4. Da se razumemo: bio sam bog!
  5. „“Trebao nam je Goli otok””. Arhivirano iz originala na datum 2016-03-04. Pristupljeno 2010-04-21. 
  6. Ka­pi­čić: I da znam, ne bih re­kao gde je Dra­ža
  7. „Tužilaštvo mora da reaguje! Jovo Kapičić se hvali ratnim zločinima!”. Arhivirano iz originala na datum 2010-01-11. Pristupljeno 2010-04-21. 
  8. „Pretučen Jovo Kapičić”. e-novine. Pristupljeno 5. XI 2012. 
  9. Preminuo Jovo Kapičić

Literatura

uredi
  • Narodni heroji Jugoslavije. „Mladost“ Beograd, 1975. godina

Vanjske veze

uredi