Jovan Nenad (mađ. Fekete Iván ili Fekete Jován, Fekete Ember, Cserni Jován, Csernajevics Iván) je bio vođa srpskih plaćenika koji je u bezvlašću koje nastaje nakon pogibije hrvatsko-ugarskog kralja Ljudevita Jagelovića osvojio kontrolu na delu današnje Vojvodine i proglasio se carem svoje drzave koja nastaje nakon povlačenja glavnine osmanske vojske o septembru-oktobru 1526. i prestaje postojati 25. 7. 1527. nakon što obnovljena, oslabljena Ugarska vraća kontrolu nad svojim teritorijem.

spomenik cara Jovana Nenada u Subotici

"Carstvo"

uredi

Bitkom na Mohačkom polju 29. 8. 1526. Turci su uništili vojsku ugarsko-češkog kralja Ljudevita Jagelovića, koji je i sam tu poginuo. Posle ove bitke Ugarska pada u kratkotrajno bezvlašće koje ubrzo prerasta u građanski rat između Ivana Zapolje, izabranog za novog kralja od parlamenta, i Ferdinanda Habsburga kojeg ugarski plemići uz austrijsku granicu proglašavaju za svog kralja. Uz takvu situaciju u Ugarskoj područje današnje Vojvodine pada u potpuno bezvlašće pošto se preko nje povlači deo osmanske vojske natrag u svoje balkanske vojne baze.

U takvoj situaciji na scenu dolazi vođa srpskih plaćenika Jovan Nenad o čijem ranijem životu se gotovo ništa nije znalo. On sam je tvrdio da je potomak vizantijskih i srpskih vladara. Neki savremenici su ga smatrali izdankom srpskih despota, a drugi čovekom niskog roda. Zahvaljujući svojoj srpskoj četi na čijem čelu je bio on preuzima kontrolu nad celom Bačkom, kao i nad delovima Banata i Srema tokom jeseni 1526. godine. Time je stvorio jednu privremenu nezavisnu državu, za čiju je prestonicu izabrao Suboticu. Na vrhuncu svoje moći Jovan Nenad se u Subotici krunisao za srpskog cara. Za vojnog zapovednika postavio je veštog vojnika Radoslava Čelnika, za stranog izaslanika obrazovanog protestanta Fabijana Literatu a za palatina i blagajnika plemića Subotu Vrlića, rodom iz Jagodine.

 
Carstvo Jovana Nenada

Vojska mu je bivala svakim danom sve veća i početkom 1527. godine brojala je oko 15.000 ljudi, ali je ona u stvarnosti bila malena u odnosu na tadašnju ugarsku vojsku pa kada je ona počela prodirati nakon reorganizacije Jovan Nenad beži iz svog glavnog grada Subotice u Segedin koji postaje novi glavni grad.

U prvi mah car Jovan Nenad je pristao uz Zapolju, ali mađarski plemići, čija je imanja po Bačkoj prisvojio, udaljiše Zapolju od njega, te on početkom 1527. godine pristane uz Ferdinanda. Odgovor na to je postala invazija vojske kralja Zapolje, pod vođstvom erdeljskog vojvode Petra Perinjija koju će car Jovan pobediti 1. 5. 1527. kod Seleša na Tisi, a Perinji se s mukom spasao. Dok je nakon ovog poraza Ugarska uspela organizirati novu i veću vojsku za ponovnu invaziju vojna snaga Jovana Nenada se drastično smanjila s 15.000 na 8.000 vojnika što rezultira njegovim katastrofalnim porazom na Sedfalskom polju.

Nakon ove katastrofe Jovan Nenad se pokušao probiti na zapad kako bi se s preostalim snagama spojio s onima Ferdinanda Habsburga, ali do toga nikada neće doći pošto će biti ubijen u malenoj bitki 26. 7. 1527. kod Tornjoša, nedaleko od Sente.

Vekovima nakon svoje smrti Jovan Nenad će postati legendarna figura za Srbe. Mnogi srpski istoričari ga kao prvog tamošnjeg srpskog vladara smatraju začetnikom današnje Vojvodine, a u Subotici mu je podignut i spomenik sa natpisom: „Tvoja je misao pobedila“.

Literatura

uredi
  • Veselin Dželetović, Poslednji srpski car - Jovan Nenad, Poeta - Beograd, 2007. ISBN 978-86-86863-00-3
  • Narodna enciklopedija (1927. god.), članak napisao Aleksa Ivić, profesor Univerziteta u Subotici.
  • Dr Aleksa Ivić, Istorija Srba u Vojvodini, Novi Sad, 1929.
  • Milan Tutorov, Mala Raška a u Banatu, Zrenjanin, 1991.
  • Drago NJegovan, Prisajedinjenje Vojvodine Srbiji, Novi Sad, 2004.
  • Dr. Dušan J. Popović, Srbi u Vojvodini, knjiga 1, Novi Sad, 1990.
  • Peter Rokai, Zoltan Đere, Tibor Pal, Aleksandar Kasaš, Istorija Mađara, Beograd, 2002.
  • Vladimir Ćorović, Ilustrovana istorija Srba, knjiga četvrta, Beograd, 2006.

Povezano

uredi