Van (jezero)

(Preusmjereno sa stranice Jezero Van)

Jezero Van (turski: Van Gölü, armenski: Վանա լիճ, kurdski: Behra Wanê) je najveće jezero u Turskoj i drugo po veličini jezero na Bliskom istoku.[1] Ono jedno od najvećih jezera na svijetu bez odljeva, tako da se ono i za najoštrijih zima ne smrzava, zbog visokog saliniteta, osim plićeg sjevernog dijela koji se ponekad zaledi.

Van
Van Gölü
Satelitska snimka jezera Van
Lokacija
PoložajIstočna Anadolija
Države Turska
Koordinate38°38′″N42°49′″E
Hidrografija
Vrstaslano
Površina3 700 km²
Volumen607 km³
Aps. visina1 640 m
Dužina119 km
Širina80 km
Dubina451 m
Hidrologija
PritokeBendimahi, Zilan, Karasu, Micinger
Van na mapi Turske
Van
Van
Pozicija Jezera Van u Turskoj

Jezero je bilo poznato i drevnim grčkim geografima kao Thospitis Lacus ili Arsissa Lacus, njegovo današnje tursko ime - Van Gölü, dolazi od imana prijestolnice kraljevstva Urartu - Van, ili Chauon, koje je izraslo na istočnoj obali jezera između 10. i 8. vijeka pne.[1]

Hidrografija

uredi
 
Pogled na ugašeni vulkan Çadır sa otoka Akdamar

Jezero Van leži u planinskom dijelu Istočne Anadolije na nadmorskoj visini od 1640 m[2]na granici sa Iranom. Ono je najniži dio ogromnog bazena omeđenog visokim planinama sa juga i istoka i kompleksom vulkanskih planina na zapadu. U nekom trenutku tokom pleistocena (tj. prije 2 600 000 do 11 700 godina), lava iz vulkana Nemrut izlila se 60 km u smjeru jugozapada i blokirala izljev jezerskih voda u rijeku Murat i tako pretvorila bazen jezera u depresiju bez izljeva.[1]

Jezero ima površinu od 3713 km² i ima 119 km na svom najdužem dijelu.[1]Prosječna dubina jezera je 171 m, a maksimalna zabilježena dubina je 451 metara.[2] Ukupna dužina obale je 430 km, a volumen 607 km3.[2]

Jezero Van fizički je podijeljeno na dva dijela, veći - glavni dio na jugu - spojen je sa mnogo plićim i manjim sjevernim dijelom uskim prolazom. Obale jezera su uglavnom strme i stijenovite, južna obala je vrlo krivudava i erodirana. Glavni dio jezera je znatno dublji nego sjeverni dio, s prosječnim dubinama iznad 100 m.[1]

 
Pogled na stjenovite obale Jezera Van

Slivno područje jezera Van ima 15 000 km², a to je gotovo najveći unutarnji bazen u Turskoj, osim onog u centralnoj Anadoliji. Jezero se napaja oborinskim vodama i kišnicom uz nekoliko pritoka, od kojih su najveće rijeke Bendimahi i Zilan, koje teku sa sjevera, i Karasu i Micinger, koje uviru u jezero s istočne strane.

Jezero Van ima sezonske varijacije razine vode od oko 50 cm godišnje. Najniža razina je tokom zimskih mjeseci, a počinje rasti nakon što se u proljeće počnu kopniti snijegovi po okolnim planinama, tako da jezero ima najvišu razinu voda u julu.[1]

 
Putnički brod sa Jezera Van

Jezerski otoci

uredi

Jezero ima brojne otoke, od kojih je najveći Adir na sjeveru na kom se nalazi armenski manastir, manji su Çarpanak na istoku i Akdamar i Kuş na jugu.[1]

Fauna

uredi

Boćate vode jezera nisu pogodne za piće a ni za navodnjavanje, najzastupljenije soli u jezeru su natrijev karbonat i natrijev sulfat.[1]Jedina vrsta ribe koja živi u toj alkalnoj vodi je Chalcalburnus tarichi, zrakoperka iz reda šarenki (Cypriniformes), slatkovodna riba koja se privikla na slanu vodu.[1]

Klima

uredi

Jezero Van se nalazi u planinskom kraju, koji ima oštru kontinentalnu klimu. Prosječne temperature u julu su između 22 i 25 °C, a u januaru između -3 °C do -12 °C. Za osobito hladnih zimskih noći temperatura dosegne -30 °C. Jezerske vode ipak ponešto ublažavaju klimu, pa je u provincijskom centru Van, na istočnoj obali jezera, prosječna temperatura u julu 22,5 °C, a u januaru -3.5 °C. Prosječna godišnja količina oborina u slivu jezera Van, varira od 400 do 700 mm.

Po jezeru se odvija redovni promet putničkih brodova između obalnih gradova Van (istok) - Tatvan (zapad) - Erciş (sjever) a u gradiću Tuğ na jugozapadnoj obali nalazi se i malo brodogradilište.[1]

Izvori

uredi
  1. 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 Lake Van (engleski). Encyclopædia Britannica Online. Pristupljeno 30. 05. 2012. 
  2. 2,0 2,1 2,2 Degens, E.T.; Wong, H.K.; Kempe, S.; Kurtman, F. (June 1984), „A geological study of Lake Van, eastern Turkey”, International Journal of Earth Sciences (Springer) 73 (2): 701–734, DOI:10.1007/BF01824978, arhivirano iz originala na datum 2009-06-16, pristupljeno 2012-05-31 

Vanjske veze

uredi