Izvor (Novo Brdo)
Za ostale upotrebe, v. Izvor (razvrstavanje).
Izvor (alb. Izvor ili Izvori) je seosko naselje u opštini Novo Brdo koja se nalazi na jugu republike Srbije u AP Kosovo i Metohija.
| Izvor | |
|---|---|
|
| |
| Osnovni podaci | |
| Država |  Srbija
|
| Pokrajina | Kosovo i Metohija |
| Upravni okrug | Kosovskopomoravski |
| Opština | Novo Brdo |
| Stanovništvo | |
| Geografija | |
| Koordinate | 42°36′19″N 21°22′34″E / 42.60528°N 21.37611°E |
  Izvor Izvor (Srbije) | |
Koordinate: 42° 36′ 19" SGŠ, 21° 22′ 34" IGD
Geografija uredi
Smešteno je zapadno od ostataka nekadašnje tvrđave Novo Brdo odnosno severno od magistralnog puta Priština—Novo Brdo na obroncima planina Koznice, Bučja i Mandalaka na nadmorskoj visini od 800 do 900m. Nastalo je početkom XIII veka oko jakog kraškog izvora, po kome je dobilo ime, kao tvrđavsko podgrađe oko Krive reke koja i danas protiče sredinom sela. Po svojoj strukturi, selo je planinskog tj. razbijenog tipa i sačinjava ga deset zaselaka:
- Miljkovci,
- Dimovići,
- Tanki zabe,
- Čestak,
- Mirkovci,
- Gosaljce,
- Marinkovci,
- Svračak,
- Antanaskovci,
- Šumati rid
Prošlost Izvora uredi
Deo sela pod nazivom Stari Izvor bilo je predgrađe srednjovekovnog grada Novo Brdo koji je u XV veku imao 40.000 stanovnika. Stanovnici su se bavili zemljoradnjom, stočarstvom i u rudnicima kao rudari i topioničari. Ostaci naselja Stari Izvor svedoče da je na padinama u blizini današnjeg Izvora postojala i crkva gde je bilo groblje, gde se i sada nalazi. Pored ove crkve postojale su još dve i to u Selištu i Manastirištu. U ondašnjem Novom Brdu živeli su pored Srba i Dubrovčani, Sasi, Jevreji i Grci. Broj stanovnika u starom Izvoru se počeo smanjivati posle pada Novog Brda 9. juna 1455. godine. pod otomansku vlast. Turci su deo stanovništva pobili, deo odveli u janjičare, a devojke i mlade žene poveli sa sobom u Osmansko carstvo. Srbi u Izvoru žive do Velikog bečkog rata 1683 — 1699. godine. Austrijska vojska je pod komandom Pikolominija 1689. godine prodorom do Skoplja potisnula Osmanlije. Srbi su se priključili ustanku, ali posle povlačenja austrijske vojske veći deo stanovništva je krenuo u seobu pod vođstvom Pećkog partrijarha Arsenija III 1690. godine, dok je deo Srba ostao da živi pod turskom vlašću. Novo Brdo gubi rudarski značaj krajem XVIII veka i tursko stanovništvo se iseljava u druga mesta, dok je samo mali broj njih ostao. Zapadno od starog Izvora u XIX veku doseljavaju se Srbi iz susednih sela Paralova, Jasenovika, Bostana, zatim iz Desivojca i Medveđe. Posle Drugog svetskog rata zbog migracija prema gradovima broj stanovnika se smanjuje, a jedan od glavnih uzroka migracija je privredna zaostalost.
Poreklo stanovništva po rodovima uredi
- Đorđijanci (2 k., Sv. Nikola), starosedeoci.
- Antanaskovci (4 k., Sv. Arhanđeo), starosedeoci iz Starog Izvora. Na sadašnje mesto preseljeni oko 1830. godine, zato što im se u kući obesila devojka koju su silom ugrabili za nekog svog mladića.
- Ivini ili Svračani (12 k., Sv. Nikola i Sv. Arhanđeo). Ova druga slava im je kao zavetina zbog pronađenog izgubljenog deteta. Doseljeni sredinom 18. veka iz okoline Vlasotinca.
- Mitrovci (7 k., Sv. Jovan Krstitelj); doseljeni oko 1810. godine iz Virova (Marevce).
- Maksimovići (1 k., Sv. Jovan Krstitelj); doseljeni oko 1830. godine iz Bostana, od roda Martinovića, starina im je na Novom Brdu.
- Perovići (3 k., Sv. Jovan Krstitelj); preseljeni iz Bostana oko 1850. godine. I ovi su od Martinovića.
- Kopiljaci (4 k., Sv. Petka); preseljeni iz Dragolisice (Marevce) oko 1860. godine.
- Mirkovići (1 k., Mitrovdan); preseljeni 1885. godine iz Bostana, od roda Ristića. Starinom su iz Malesije.
- I (8 k.) arbanaških muhadžirski kuća koje su doseljene 1878. godine iz Jablaničkog okruga.
Stanovništvo uredi
| Demografija[2] | ||
|---|---|---|
| Godina | Stanovnika | |
| 1991. | 543 | |