Istorija levice u Srbiji
Istorija levice u Srbiji je duga: ona se gotovo poklapa sa istorijom Srbije u moderno doba.[1] Levica u Srbiji je tokom razvoja prošla kroz različita razdoblja.
Prva saznanja o socijalizmu i komunizmu, kao odjek revolucionarnih zbivanja u Evropi 1848. godine, u Srbiju stižu preko Srbskih novina, jedinog lista koji u Srbiji tada postoji, Velike škole i đačkih družina. U Ujedinjenoj omladini srpskoj (1866) već se (1868) kristališe podela na liberale oko Vladimira Jovanovića i socijaliste oko Svetozara Markovića. U središtu podele je pitanje ekonomske jednakosti i unutarnje i spoljne slobode. Odgovor na ovo pitanje odrediće ne samo istoriju međusobnog odnosa ove dve orijentacije nego i istoriju Srbije.[1]
Središna društvena ideja u Srbiji 19. veka je ideja socijalizma.[1] Ona se javlja na levici liberalnog pokreta. Deceniju između 1868. i 1878. godine, čije su krajnje tačke prvi nacionalni ustav i sticanje državne nezavinosti, ispunila je borba između liberala i socijalista. Ta se borba završila izoštrenom podelom na dva tabora – na liberale, odnosno naprednjake i socijaliste, odnosno radikale. Različiti spoljnopolitički oslonci, Austrija i Rusija, samo su bili izraz onih dubljih razlika koje, po Nikoli Pašiću, „leže takoreći u dubljim moralnim i političkim osnovama i pogledima na svet i slovenstvo“.[1]
Osnovna ideja srpske levice, preuzeta iz ruskog narodnjaštva, je bilo neponavljanje puta koji je u razvoju prošla Zapadna Evropa, to jest kapitalizma i liberalizma, već odmah prelaz sa feudalizma na socijalizam. Ovo je izražavala napor levice da ove zemlje ne budu osuđene na novo zaostajanje, već da se u tome vidi prednost. Slovenofilska levica je povezala zapadnoevropske ideje udruživanja sa patrijarhalnim ustanovama ruskog i srpskog naroda, kao što je zadruga.[1]