Irački Kurdistan

Irački Kurdistan (poznat i kao Region Kurdistan) je autonomni region na severu Iraka, priznat od strane iračke federalne vlade. Glavni grad regiona je Erbil.

Region Kurdistan Zastava Kurdistana Grb Kurdistana Zastava Grb
Položaj u Iraku
Država:	Irak
Površina:	40.000 km²
Stanovništvo:	7.549.842 (2009.)
Glavni grad:	Erbil
Gustina stanovništva:	-

Mapa Iračkog Kurdistana 2012. godine

Istorija

U prošlosti su na području današnjeg Iračkog Kurdistana postojale kurdske kneževine Baban, Badihan i Soran. U 19. veku, stanovnicima ovog regiona nametnuta je direktna turska vlast, koja je trajala sve do Prvog svetskog rata, kada upravu nad područjem Iraka preuzimaju Britanci. U međuratnom periodu, Kurdi su podigli tri pobune protiv Britanaca.

• 
  Nezavisne kurdske kraljevine i autonomne kneževine oko 1835. godine

Autonomni kurdski region na severu Iraka formiran je 1970. godine, sporazumom kurdske opozicije i iračke vlade. Posle ustanka Kurda protiv režima Sadama Huseina i prvog zalivskog rata 1991. godine, Kurdistan postaje faktički nezavistan od Iraka i takvo stanje ostaje do savezničke invazije na Irak 2003. godine, posle čega se Kurdistan integriše u politički sistem Iraka. Novim iračkim ustavom iz 2005. godine, Kurdistan je priznat kao federalni entitet u okviru Iraka.

• 
  Autonomni Kurdistan 1975. godine
• 
  Kurdska federacija 1998. godine

Položaj i granice

Irački Kurdistan se na istoku graniči sa Iranom, na severu sa Turskom, na zapadu sa Sirijom i na jugu sa arapskim delom Iraka.

Iračka vlada je priznala Kurdistan u granicama koje su kontrolisali Kurdi između 1991. i 2003. godine, ali su Kurdi tokom savezničke invazije na Irak 2003. godine, proširili teritoriju koju drže pod kontrolom, tako da umesto priznatih 10% teritorije Iraka, kontrolišu još dodatnih 7%, zbog čega vlada Kurdistana vodi spor sa federalnom iračkom vladom.

• 
  Mapa Iračkog Kurdistana koja prikazuje granice Kurdistana iz 1970. godine, priznate granice Kurdistana iz 2005. godine i teritorije pod faktičkom kontrolom Kurda
• 
  Moderni Kurdistan 2009. godine

Guvernorati

Područje Iračkog Kurdistana sastoji se iz četiri guvernorata:

• Guvernorat Sulejmanija
• Guvernorat Erbil
• Guvernorat Dahuk
• Guvernorat Halabdža

• 
  Guvernorati Iračkog Kurdistana

Gradovi

Erbil, glavni grad Kurdistana

Narodne igre Iračkog Kurdistana

"Pešmerga" vojnici Iračkog Kurdistana 2003. godine

Glavni i najveći grad Kurdistana je Erbil (1.190.251 stanovnika), a ostali veći gradovi su:

• Sulejmanija (759.508)
• Dahuk (241.033)
• Zaho (186.129)
• Ravanduz (102.399)

Demografija

U Kurdistanu živi oko 7.500.000 stanovnika. 95% stanovništva čine Kurdi, a ostalo su etničke manjine.

Jezik

Kurdski jezik je službeni i dominantan jezik u Kurdistanu i koristi se u školama, institucijama kurdistanske vlade i na televizijskim kanalima. U opštinama gde manjine čine većinsko stanovništvo, manjinski jezici su takođe u službenoj upotrebi.

Religija

Glavna religija u regionu je islam. [1]

Politika

Irački Kurdistan ima sopstvenu vladu, parlament, predsednika, premijera, vojne snage, itd. Iračkim ustavom je predviđena potpuna federalizacija države, posle koje bi federalni regioni upravljali sopstvenim unutrašnjim poslovima, dok bi vlada u Bagdadu bila nadležna za spoljne poslove. Irački Kurdistan predstavlja prvi od ovih regiona koji je formiran, a dozvoljeno mu je i da održava međunarodne odnose sa drugim državama bez uplitanja Bagdada. Odnosi sa susednim državama, Turskom, Sirijom i Iranom su uvek bili napeti zbog činjenice da u ovim državama živi brojno kurdsko stanovništvo, koje je u velikoj meri obespravljeno (posebno na području Turske). Nerešeno je i pitanje definitivnih granica Iračkog Kurdistana, jer pored teritorije koja je zvanično priznata kao deo regiona, Kurdi traže da u sastavu regiona budu i gradovi Kirkuk i Mosul, koji su u značajnoj meri nastanjeni kurdskim stanovništvom.

Vojne snage

Prema iračkom ustavu, Iračkom Kurdistanu je dozvoljeno da ima sopstvene vojne snage, dok zakon iračkoj armiji zabranjuje ulazak na teritoriju Iračkog Kurdistana. Vojnici Iračkog Kurdistana nazivaju se imenom "pešmerga", što u prevodu znači "borci za slobodu". "Pešmerga" borci su delovali na ovom području još od 1920-ih godina, a borili su se zajedno sa američkim trupama protiv režima Sadama Huseina. Posle pada Sadamovog režima, pešmerge su igrale značajnu ulogu u održavanju bezbednosti u Iračkom Kurdistanu i drugim delovima Iraka, u koje su bili poslati zbog anti-terorističkih operacija.

Privreda

Privreda Iračkog Kurdistana je razvijenija u odnosu na ostatak Iraka, a glavne privredne grane u regionu su naftna industrija, poljoprivreda i turizam.

Obrazovanje

Za vreme prethodnih iračkih režima na prostoru Iračkog Kurdistana je postojao mali broj osnovnih i srednjih škola u kojima se nastava obavljala na arapskom. Posle uspostave autonomnog Iračkog Kurdistana, ovakvo stanje se promenilo, tako da danas, pored činjenice da se nastava u regionu obavlja na kurdskom jeziku, stanovnici Iračkog Kurdistana imaju i mogućnost da steknu visoko obrazovanje na osam univerziteta koji postoje u regionu.

Vidi još

• Kurdistan
• Iranski Kurdistan
• Kurdi

Spoljašnje veze

Irački Kurdistan na Wikimedijinoj ostavi

• Sajt vlade Iračkog Kurdistana Arhivirano 2016-05-06 na Wayback Machine-u