Historijski revizionizam na prostoru bivše Jugoslavije

Istorijski revizionizam na prostoru bivše Jugoslavije odnosi se prvenstveno na reinterpretaciju istorijskih događaja iz Drugog svetskog rata u Jugoslaviji i neposrednog posleratnog perioda. Revizionistički istoričari su prisutni u svim zemljama nastalim raspadom SFRJ i zalažu se za reinterpretaciju istorijske uloge kolaboracionističkih snaga u Drugom svetskom ratu, poput jedinica Dragoljuba Mihailovića, Nedićevaca, Ljotićevaca, Ustaša i slovenačkih domobrana.

Istorijski revizionizam

Istorijski revizionizam je reinterpretacija pogleda na dokaze, motive i proces odlučivanja koji obuhvataju pojedine historijske događaje. Revizionista pretpostavlja da interpretacija određenog historijskog događaja ili perioda, koju za ispravnu prihvata većina istraživača, treba da bude značajno izmenjena. Ponekad ima i političku pozadinu, kao u slučaju bivše SFRJ.

Istorijski revizionizam u Srbiji

Kao početak istorijskog revizionizma u Srbiji može se označiti dolazak Slobodana Miloševića i njegovog SPS-a na vlast. Iako je po programu i nekim pitanjima SPS sprovodila slabu levičarsku politiku, pod njenom vlašću počinje uspon nacionalističkih partija i četničkih paravojnih formacija koje su sudejstvovale sa vojskom SRJ u nekim operacijama tokokm ratova u Hrvatskoj i Bosni, poput bitke za Vukovar. Takodje, ulazak u vlast sa ultranacionalističkom i otvoreno četničkom partijom SRS kao i prećutnom dozvolom za formiranje četničkih odreda, SPS i Milošević su otvorili vrata istorijskom revizionizmu. Nacionalističke formacije i partije su otovreno veličale četnički pokret i njegovu ulogu u drugom svetskom ratu prećutkujući njegovu saradnju sa okupatorom i omalovažavajući patrizanski pokret nazivajući ga "komunistićkim pokretom koji je uništio srpsko nacionalno biće" i zagovarajući pritom mržnju prema drugim narodima. Tako su te paravojne formacije hrlile na bojište predvodjene četničkom šovinističkom ideologijom usput ubijajući civile nesrpske nacionalnosti.

Nakon rata i petooktobarskih promena, revizija istorije je bila u još većem zamahu. Partije vlasti, liberalna DS i nacionalno-konzervativna DSS, kao i monarhistička SPO su pod izgovorom raskidanja veza sa prethodnom vlasti i demokratizacije države počele da otvoreno zagovaraju istorijski revizionizam najizraženije prema dogadjajima iz drugog svetskog rata i partizanskog pokreta, najviše zbog povezanosti sa SPS-a kao naslednice KPJ. Promenjeni su nazivi ulica koje su nosile naziv partizanskih heroja i komunista. Postepeno se počeo veličati četnički pokret, a partizanski omalovažavati i vredjati. Školski udžbenici su izmenjeni. U udžbenike su ubačeni četnici ali pod naslovom "drugi antifašistički pokret u Srbiji" i izbacuju se sve njihove saradnje sa nacističkim okupatorom, dok se partizanski diskredituje i povezuje sa "posleratnom komunističkom diktaturom". Negde su čak partizanima pripisali i saradnju sa okupatorom. U javnosti sve češće počinje da se navodi kako je partizanski pokret bio antisrpski i da je delovao protiv srpskih nacionalnih interesa i kao dokazi koriste se sumnjiva dokumenta kao što je falsifikat "sprazum o uništenju srpstva" izmedju komunista i ustaša.

Osim četničkog pokreta, dolaskom DOS-a na vlast dovlazi i do tihe rehabilitacije otvorenih kvislinga iz rata, poput Milana Nedića i Dimitrija Ljotića. Nedić je predstavljan kao romantizovana žrtva komunizma, da je nateran da udje u kolaboraciju da bi zaštitilo Srbe, iako nema dokaza da je ubijen, a zvanični izveštaj nalaže da je izvršio samoubistvo. Takodje, umanjuje se njegova uloga u Holokaustu na teritoriji Srbije, pripisujući sve to Nemcima. I Ljotić je imao sličnu priču. Nedić je 2008. dobio i ulicu u Arandjelovcu.

Kao viši stepen revizije, počela je i rehabilitacija nevinih žrtava komunizma. Samo što su kao žrtve komunizma rehabilitovane osobe poput žandarma ubijenihž od strane Žikice Jovanovića Španca, što je suprotno zakonu o rehabilitaciji zato što po tom zakonu samo ona lica kojima je sudjeno mogu biti rehabilitovana, a žandarmi nisu ni streljani već su poginuli u borbi. 2015. rehabilitovan je vodja četničkog pokreta Draža Mihailović, što je izazvalo duboke podele u Srbiji, baš kao i rehabilitacija Nikole Kalabića 2017. koji je lično ubijao ljude po okupiranoj Srbiji. Sastavljeni su i spiskovi ljudi ubijenih od 1944. do 1956. Spisak sadrži oko 60 000 imena, mada je spisak pun grešaka jer su neka imena ponovljena, a i stavljena su imena četnika koji su poginuli u borbama ili od tifusa.

Revizija je nastavljena dolaskom konzervativne SNS na vlast. Do tada nova istorija se već duboko ukorenila u srpskom društvu. Na komemoraciji povodom oslobodjenja Beograda 2016. godine, partizanski veteran je izviždan od strane publike nakon što je rekao da je "u Srbiji postojao samo jedan pokret otpora i da četnici ne mogu biti pokret otpora zato što su saradjivali sa okupatorom". Tadašnji premijer Aleksandar Vučić je na to odvovorio sa "Srbi su antifašisti". Koliko je nova verzija istorije pustila korene u srpskom društvu dovoljno govori i dogadjaj iz 2018. kada su na dan pobede 9. maja vojnici položili vence na spomenik Draži Mihailoviću. Ministarstvo odbrane je poricalo odgovornost, ali nije ništa učinilo povodom toga.

Istorijski revizionizam u Hrvatskoj

Kritike

Povezano

• Historijski revizionizam
• Četnička ideologija
• Četnici u drugom svjetskom ratu
• Zločini četnika u Drugom svetskom ratu
• Saradnja četnika sa snagama Osovine u Drugom svetskom ratu
• Saradnja četnika sa Nedićevom vladom
• Zločini ustaša u Drugom svjetskom ratu
• Genocid u NDH
• Logor Jasenovac
• Povlačenje kolaboracionista sa Nemcima 1944-1945
• Blajburška predaja
• Beogradski proces