Wikipedija

Haron (mjesec)

Haron je najveći od 5 poznata Plutonova mjeseca, otkriven 22. lipnja 1978. Orbita mu je udaljena 19,640 km od Plutonovog središta, promjer mu je 1206 +/- 16 km, gustoća 1.71 g/cm³, a masa oko 7 puta manja od Plutonove. Haron je otkrio astronom Džejms Kristi koji je, posmatrajući fotografije Plutona, prvo uočio da postoji ispupčenje na planeti, a zatim je, analizom fotografija iz različitih perioda, utvrđeno da je u pitanju satelit. Ime je predložio upravo Džejms Kristi, po Haronu, iz grčke mitologije, starcu koji je u svom čamcu prevozio duše mrtvih u Hadovo carstvo. Godine 1985. ovo ime je i zvanično prihvaćeno od Međunarodne astronomske unije.

Haron ⯕


Otkriće
Otkrio Džejms Kristi
Datum otkrića 22. juna 1978
Karakteristike orbite
Srednji poluprečnik orbite 24.856±0.001 km
Prosečna brzina revolucije 6,38725 dana
Fizičke karakteristike
Površina 4.560.000 km²
Masa 1.52±0.06×1021 kg
Zapremina 9.027×108 km3 km³
Gustina 1.65±0.06 g/cm³
Gravitacija 0.278 m/s²
Magnituda 16.8
Albedo 0.39
Pluton i Haron (umetnička vizija).

Sve do kraja 2005. godine smatran je jedinim Plutonovim satelitom, kada teleskop Habl otkriva još dva manja satelita u Plutonovom sistemu (S/2005 P1 i S/2005 P2). Pretpostavka je da je Haron nastao na isti način na koji je nastao i Mesec – udarom velikog tela u Pluton, što je u njegovu orbitu izbacilo dovoljno materijala za formiranje satelita.

Haronov prečnik je 1205 km. To je nešto više od polovine Plutonovog prečnika, što ga čini relativno najvećim satelitom (u odnosu na planetu) u Sunčevom sistemu. Ovakav odnos veličina Plutona i Harona neke naučnike navodi na ideju da je u pitanju dvojna planeta.

Haron se nalazi 19.640 km od Plutonovog središta. Njegova revolucija oko Plutona traje 6,38725 dana, što je identično Plutonovoj rotaciji, zbog čega jedan drugom pokazuju uvek istu stranu. Rotiraju retrogradno, suprotno smeru revolucije oko Sunca.

Površina Harona je 4.560.000 km² i prekrivena je vodenim ledom, za razliku od Plutona koji je prekriven azotnim ledom. Gustina mu je 1,71 g/cm3. Unutrašnjost Harona se sastoji od stena (63%) i leda (37%). Verovatno nema značajniju atmosferu. Centar gravitacije Plutona i Harona se nalazi izvan Plutona, ka Haronu, što je jedinstven slučaj u Sunčevom sistemu.

19. januara 2006. godine NASA je lansirala letelicu «Atlas 5» koja nosi sondu «Novi horizonti». Cilj misije je poseta poslednjoj neistraženoj planeti Sunčevog sistema - Plutonu i njegovom satelitu Haronu.

Dvojni planet uredi

S obzirom na omjer promjera Plutona i Harona (2390:1206), Haron je relativno najveći satelit koji kruži oko nekog tijela u Sunčevom sustavu, pa postoje dvojbe da su Pluton i Haron dvojni asteroid ili dvojni patuljasti planet. Teorija o dvojnom asteroidu podržana je opažanjima putanje Plutona i Harona koja je sinkrona oko jedne središnje osi, ali ovaj dokaz još nije prihvaćen. Omjer masa Harona i Plutona iznosi 1:7.

Literatura uredi

  • James W. Christy, Robert S. Harrington: The satellite of Pluto. In: Astronomical Journal. Bd. 83, 1978, S. 1005–1008, online
  • Bruno Sicardy u. a.: Charon's size and an upper limit on its atmosphere from a stellar occultation. In: Nature. Bd. 439, 2006, S. 52–54, DOI:10.1038/nature04351
  • Alan Stern, Jacqueline Mitton: Pluto and Charon. Ice Worlds on the Ragged Edge of the Solar Syste. 2nd edition, revised and updated. Wiley-VCH, Weinheim 2005, ISBN 3-527-40556-9.

Spoljašnje veze uredi

Izvor: https://sh.wikipedia.org/w/index.php?title=Haron_(mjesec)&oldid=41361135