Gulbudin Hekmatjar
Gulbuddin Hekmatyar (paštunski: ګلبدین حکمتیار; perzijski: گلبدین حکمتیار; rođen 1947) je afganistanski političar, najpoznatiji kao najmoćniji, ali i najkontroverzniji od vođa mudžahedina u ratu protiv Sovjeta, kao i po ulozi koju je igrao u nastavku sukoba nakon odlaska Sovjeta i pada komunističkog režima.
Gulbuddin Hekmatyar
ګلبدین حکمتیار | |
 Gulbudin Hekmatjar | |
| Predsjednik | Burhanuddin Rabbani |
|---|---|
| Na dužnosti 17. jun 1993 – 28. jun 1994 | |
| Prethodnik | Abdul Sabur Farid Kohistani |
| Nasljednik | Arsala Rahmani Daulat |
| Na dužnosti 26. jun 1996 – 27. septembar 1996 | |
| Prethodnik | Ahmad Shah Ahmadzai |
| Nasljednik | Mohammad Rabbani |
| Rođen/a | 1947 Imam Saheb, Kunduz, Afganistan |
| Politička stranka | HIG |
| Alma mater | Kabulski univerzitet |
| Religija | sunitski islam |
| Vojna služba | |
| Država |  Hezbi Islami (1975–1977)  HIG (1977–)
|
| Godine službe | 1975– |
| Bitke/ratovi | afgansko-sovjetski rat građanski rat u Afganistanu Rat u Nagorno-Karabahu Rat u Afganistanu (2001–2014) |
Hekmatjar je bio paštunskog porijekla, a u ranoj mladosti je tokom školovanja nakratko prihvatio komunizam i postao članom Narodne demokratske partije Afganistana. No, ubrzo se od komunizma okrenuo prema fundamentalističkom tumačenju islama. To, kao i optužba za ubistvo, ga je 1973. godine potakla da emigrira u susjedni Pakistan gdje je formirao fundamentalističku stranku Hezb-i Islami. Tamo je ostvario bliske kontakte s pakistanskom vladom, kao i sa obavještajnom službom ISI.
Nakon sovjetske invazije su Hekmjatar i njegove pristaše dobili lavovski dio vojne, logističke, financijske i druge pomoći od strane SAD i drugih zapadnih država, te ga je, između ostalog, u Downing Streetu svečano primila britanska premijerka Margaret Thatcher. Iako je zbog toga raspolagao s najjačom od svih mudžahedinskih formacija, nije se smatrao najuspješnijim; to se tumači time da se, pogotovo u završnim godinama sukoba, manje borio protiv Sovjeta, a više protiv suparničkih mudžahedinskih frakcija, prije svega onih vezanih uz Ahmada Šah Masuda.
Neprijateljstvo sa Masudom ga je potaklo da odbije potpisati Pešavarski sporazum o podjeli vlasti u postkomunističkom Afganistanu, a u proljeće 1992. godine, nakon sloma komunističkog režima njegove trupe su pokušale samoinicijativno zauzeti prijestolnicu Kabul, te odmah otpočele sukobe sa Masudovim pristašama, otpočevši novi građanski rat. Hekmatjarove snage su istjerane iz Kabula, ali su ga zato izložile višegodišnjem bombardiranju, a rat se odužio i zato što su mu iz oportunistićkih razloga prišle druge frakcije.
Hekmatjar se od 1994. godine suočio s novom frakcijom - pokretom kasnije zvanim talibani, koji ga je usprkos ideološke bliskosti smatrao neprijateljem, ali, što je važnije, uživao daleko veću podršku stanovništva, pogotovo na jugu zemlje. Hekmatjar je nakon nekog vremena potisnut sa dvije strane, te je izgubio podršku svojih pakistanskih pokrovitelja. U proljeće 1994. se nakratko pomirio sa svojim suparnicima koji će kasnije stvoriti Sjeverni savez, ali ni to nije moglo spriječiti pad Kabula u talibanske ruke nekoliko mjeseci kasnije.
Hekmatjar je pred talibanima pobjegao u susjedni Iran gdje je ostao živjeti sljedećih nekoliko godina, potpuno se povukavši iz javnog života. Međutim, nakon američke invazije se vratio u zemlju i organizirao novu gerilsku formaciju koja se, samostalno od talibana i al Qaede bori protiv američkih snaga i njihovih saveznika.