Grgur Vujović (pseudonim: Gregor; 1901. – 1937) je bio jugoslovenski revolucionar, sekretar SKOJ-a i šef tehničkog odseka Odseka za međunarodne veze u Kominterni.

Grgur Vujović
Datum rođenja11. avgust 1901.
Mesto rođenjaPožarevac

Srbija Kraljevina Srbija
Datum smrti1937. (36 god.)
Mesto smrtiSovjetski Savez Sovjetski Savez
Član KPJ od1922.

Bio je najmlađi od trojice braće Vujovića, koji su svi bili aktivisti Komunističke partije. Ubijen je u staljinističkim čistkama, zajedno sa svojom braćom Vojislavom i Radomirom, i drugim vođama KPJ.

Biografija

uredi

Rođen je 11. avgusta 1901. godine u Požarevcu. Njegov otac Dimitrije je bio kovač, a majka Angelina domaćica. Pored Grgura imali su još petoricu sinova - Vojislava, Radomira, Svetislava, Trifuna i Živka.

Partijski rad

uredi

Zajedno sa starijom braćom Radomirom i Vojislavom pripadao je radničkom pokretu. Bio je član Komunističke partije Jugoslavije od 1919.[1] ili od 1922. godine.[2] Član SKOJ-a je postao 1920. godine.[2]

Tokom studija sociologije u Beču, 1922. godine je postao član Komunističke partija Austrije. Beč je tada bio centar jugoslovenske političke emigracije, i u njemu je delovao „Klub jugoslovenskih studenata marksista“. Od 1924. godine dužnost sekretara kluba je obavljao Grgur Vujović.[3] U Klubu su studenti jedni drugima održavali predavanja o raznim političkim temama, a često su gostovali i poznati strani komunisti, kao Antonio Gramši.[3]

Emigracija u SSSR

uredi

Godine 1924. je otišao u Sovjetski Savez, gde su već živela njegova braća. Po dolasku u SSSR radio je u Izvršnom komitetu Komunističke internacionale. U vreme Staljinovog obračuna sa opozicijom, njegov brat Vojislav Vujović, tada sekretar Komunističke omladinske internacionale, je pružio podršku sovjetskoj opoziciji. O tome se raspravljalo na sednici KOI 13. studenog 1926. godine, nakon čega je Grgur ovlašten da u ime delegacije balkanskih Saveza izjavi da oni, po pitanju "frakcionaške delatnosti" njegovog brata, potpuno stoje na stanovištu ruskog Centralnog komiteta.[4]

Iste 1926. godine Grgur se vratio u Jugoslaviju, gde naredne dve godine obavlja dužnost organizacionog sekretara Centralnog komiteta Saveza komunističke omladine Jugoslavije. U Biro CK SKOJ-a izabran je 7. srpnja 1926. godine, zajedno s dva legendarna skojevca — Zvonkom Šnajderom (Gvozdenom) i Mijom Oreškim (Jagićem).[5]

Oktobra 1927. godine je bio uhapšen. Početkom 1928. godine je izveden na suđenje zajedno sa još 24 komunista, među kojima su bili Otokar Keršovani, Josip Cazi, dr. Sima Marković i drugi.[6] Oslobođen je usled nedostatka dokaza.

Godine 1928. napušta Jugoslaviju i odlazi najpre u Beč, gde je radio kao dopisnik Telegrafske agencije Sovjetskog Saveza (TASS), a zatim prelazi u Moskvu. U Moskvi je bio direktor jugoslovenske škole na KUNMZ-u. Predavao je partijsku izgradnju. U svome izlagaju više puta osvrtao se na Osmu zagrebačku konferenciju i njenu ulogu borbe protiv frakcija kako desne, tako i lijeve frakcije.[7]

Grgur je 1930-ih radio u izdavačko-štamparskom preduzeću Kominterne u Moskvi, sa Karlom Štajnerom, Filipom Filipovićem, bratom Radom Vujovićem, Vladom Ćopićem i poznatim komunistima iz raznih zemalja.[8]

Do juna 1932. godine je bio u Izvršnom komitetu Komunističke omladinske internacionale (KOI), gde je izvesno vreme bio organizacioni sekretar ove organizacije, kao i sekretar Balkanskog komiteta pri Izvršnom komitetu KOI. Od 1932. do 1934. godine je bio predstavnik KP Jugoslavije u Izvršnom komitetu Kominterne.[2] Posle ovoga je ponovo bio u Komunističkoj omladinskoj internacionali.

Pogubljenje

uredi
Glavni članak: KPJ tokom Velike čistke

Kada je Karlo Štajner u toku Staljinovih čistki 1936. godine uhapšen u Moskvi, Predstavnik Komunističke partije Jugoslavije Grgur Vujović je govorio o njemu kao o hrabrom revolucionaru.[8]

Jula 1937. godine Grgur Vujović je i sam uhapšen i pogubljen. U Staljinovim čistkama stradala su i njegova braća - Vojislav Vujović (1936) i Radomir Vujović (1938).

Odlukom Vojnog kolegijuma Vrhovnog suda Sovjetskog Saveza Grgur Vujović je rehabilitovan 27. jula 1957. godine. Njegov brat Vojislav je rehabiltovan 1959, a Rade 1958. godine.

Nasleđe

uredi

Danas jedna ulica u Požarevcu nosi njegovo ime.[9]

Povezano

uredi

Izvori

uredi

Literatura

uredi