Gangsterski film

Gangsterski film je izraz koji se opisuje filmski žanr, odnosno podžanr kriminalističkog filma čija je specifičnost prikazivanje ličnosti i aktivnosti vezanih uz organizirani kriminal. Ovisno o pristupu autora, mogu pripadati širim žanrovskim cjelinama, odnosno sadržavati elemente drame, akcije, trilera ili, rjeđe, komedije.

Edward G. Robinson (lijevo) i Humphrey Bogart (desno), dvojica glumaca koji su predstavljala svojevrsne ikone gangsterskog žanra u klasičnom Hollywoodu, u sceni filma Brother Orchid iz 1940. godine.

Iako se neki od filmova koji bi se žanrovski mogli odrediti kao gangsterski mogu pronaći u različitim zemljama svijeta u nijemoj eri, pa se tako Griffithov Musketeers of the Pig Alley iz 1912. godine navodi kao prvi gangsterski film, često se smatra kako je gangsterski film kao specifičan žanr isprofilirao tek početkom 1930-ih u tzv. predkodovskom Hollywoodu. To se objašnjava specifičnim kulturnim i ekonomskim okolnostima u kojima je Hollywood nastojao iskoristiti fascinaciju američke javnosti gangsterima kao celebrityjima u doba Burnih dvadesetih, ali i kao svojevrsni izopačeni odraz koncepta američkog sna i brzog puta do bogatstva koji je postao aktualan naglim osiromašenjem masa u Velikoj depresiji. Takvi su filmovi naglasak stavljali manje na pojedinačne zločine, a više na prikaz gangstera i njihovog načina života, često uz određenu mjeru društvene angažiranosti, odnosno nastojanje da se organizirani kriminal pokuša objasniti kao posljedica siromaštva ili lošeg odgoja. Mnogi od tih filmova, čak i nakon što je eksplicitniji prikaz gangsterskih aktivnosti ograničen odredbama cenzorskog Haysovog kodeksa, su kasnije postali klasična ostvarenja, odnosno uzor za brojna druga ostvarenja žanra.

1940-ih se gangsterski film počeo transformirati u specifičan hollywoodski žanr, odnosno filmski stil poznat kao film noir, a nakon završetka Drugog svjetskog rata se žanr pod uticajem Hollywooda počinje razvijati i drugim kinematografijama. To se prije svega odnosi na Francusku gdje su autori poput Jacquesa Beckera i Jean-Pierre Melvillea 1950-ih i 1960-ih razvili specifičan stil i stvorili niz klasičnih ostvarenja. U Japanu se gangsterski film razvio u poseban podžanr tzv. yakuza filma, dok će u Hong Kongu 1980-ih razviti specifičan stil poznat kao Heroic Bloodshed.

Vanjske veze

• Crime and Gangster Films na filmsite.org (en)